Тақырып : Отбасы педагогикасы пәні және оның міндеттері. Отбасы педагогикасы пәнінің зерттеу пәні, объектісі. Отбасының адам өміріндегі алатын орны
жүктеу/скачать 246,26 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Отбасы мүшелерінің белгілі бір қажеттіліктерін қанағаттандырумен тығыз байланысты отбасының өмір сүру салты «отбасы функциясы »
- Қажеттіліктер – бұл субьект пен оның қалыпты өмір сүруі мүмкін емес жағдайлар арасындағы обьективті байланыс.
| Тақырып: Отбасының функциялары.
Отбасы функцияларының зерттелу жәйі. Отбасының спецификалық және спецификалық емес функциялары,оларға сипаттама. 3. Қазіргі кездегі отбасы функциялары. Әдебиеттер: 1.Ж.Б. Қоянбаев, Р.М. Қоянбаев. Педагогика 3 басылым. Алматы 2004. 212-215 бет. 2.Ж. Әбиев. С. Бабаев. А. Құдиярова. Педагогика. Дарын-Алматы 2004. 112-215 бет. 3.Т.А Куликова Семейная педагогика и домашнее воспитание.М.-1999.. 4.“Ақылдың кені” , Алматы “Қазақстан”. 1991. 104-105 бет. 5.Баймуканова М.Т Отбасымен әлеуметтік- педагогикалық жұмыс: Оқу құралы.-Астана, 2005.-180 б. 6. Зритнева Е. И.Семьеведение: учебное пособие для студентов вузов.-М.: Гуманитар. Изд. Центр ВЛАДОС,2006.-246с. Отбасы мүшелерінің белгілі бір қажеттіліктерін қанағаттандырумен тығыз байланысты отбасының өмір сүру салты «отбасы функциясы » -деп аталады. Отбасының бірнеше функиялары болады. Зерттеушілер А. Г. Харчев, И.В.Гребенников, А.И.Кочетов келесі функцияларды бөліп көрсетеді: репродуктивті, экономикалық, тәрбиелік, демалыс пен сауықты ұйымдастыру.Уақыт өткен сайын отбасы функцияларында да өзгерістер пайда болып отырады. Жоғарыда айтып кеткендей отбасының функциялары қажеттіліктермен тығыз байланыста болатынын сөз етіп кеттік. Қажеттіліктер – бұл субьект пен оның қалыпты өмір сүруі мүмкін емес жағдайлар арасындағы обьективті байланыс. Американ психологі А.Маслоудың , болгар социологі С. Михайлов адам қажеттіліктерінің әлеуметтік мәніне байланысты бірнеше түрлерін көрсеткен. Ал, орыс ғалымы И.В.Гребенников отбасының қызмет түрін: өмірге адам әкелушілік, экономикалық, тәрбиелік, қарым – қатынастық және демалыс пен бос уақытты ұйымдастырушылық деп толықтыра, аясын кеңейте түсті. Отбасын әлеуметтік педагогика тұрғысынан қарастырған орыс ғалымдары Ю.В.Василькова мен Т.А.Василькова. Н.Я.Соловьеваның айтуы бойынша "отбасылық қажеттіліктердің саны қанша болса, отбасының функцияларының саны да сонша". Г.Навайтис отбасы қажеттіліктерінің келесі топтарын бөліп көрсеткен: - отбасының тіршілік әрекетіне қажетті материалдық шарттарды құру және сақтау; - анаға байланысты құрметтеу, сыйлау, жақсы көру қажеттіліктері; - психологиялық және физиологиялық жақындықты қажетсіну; - отбасылық қарым - қатынасты қажетсіну. А.Г.Харчева функциялардың ішінде репродуктивті функцияны ерекше бөліп көрсеткен. Сонымен қатар одан да басқа әлеуметтік функцияларды атап көрсетейік: - тәрбиелік; - регенеративтік - статус пен билік - мүліктің берілуі; - шаруашылық - тұрмыстық - балаларға, отбасының қарт адамдарына күтім. - экономикалық - экономикалық қолдау. - рухани қарым - қатынас; - эмоционалдық - психологиялық қорғауды алу; Белгілі ресейлік ғалым Г.М.Коджаспирова отбасы қызметінің психологиялық жағын кеңірек қарап, қызмет санын 9-ға жеткізген: репродуктивті, шаруашылық – экономикалық, тәрбиелік, әлеуметтендірушілік, психотерапевтикалық, қалыпқа түсірушілік, реттеушілік, қарым – қатынастық және әр отбасы мүшесінің бақытты болуына жағдай жасаушылық (фелицитологиялық). Отбасы жеке адамның,топтың, қоғамның талаптарын қанағаттандырумен маңызды. Адам баласының қалауынша отбасын құрып ұрпақ таратуы, бірлесіп қалыптасқан өмір салтымен ғұмыр кешуі, ғасырдан – ғасырға мирас болған – этномәдениет негізі. Адамзатқа этномәдени құндылық болып саналған отбасылық өмірдің қазақ ұлты үшін де мақсат – мүддесі ерекше. Отбасын құрудың әлеуметтік негіздері бар, яғни, әлеуметтік қажеттіліктер тұрмыс құрып – үйленуге, отбасын құруға итермелейді. Бұл қажеттіліктер: ұрпақ тарату үшін; ата – анаңды бағу үшін; махаббат пен сүйіспеншілік; бөлек өмір сүру үшін; мұрагерлікке ие болу үшін; мүдде көздеп немесе арнайы есеппен; Басқалардың ықпалымен; өзара түсінісу, ұнату; құмарлық, нәпсі жетегінде; кездейсоқтық; тәуелділік. Отбасындағы қажеттіліктерге байланысты отбасының қызметтері жүзеге асырылады. Отбасы мүшелерінің белгілі бір қажеттіліктерін қанағаттандырумен тығыз байланысты отбасының өмір сүру салтын "Отбасы функциясы" ұжымымен байланыстырады. Отбасы қанша қажеттіліктерді тұрақты қанағаттандырса, сонша функциясы болады. Дәстүрлі түрде зерттеушілер келесі функцияларды бөліп көрсетеді; репродуктивті, экономикалық, тәрбиелік, демалыс пен сауықты ұйымдастыру. Мұндай жіктеуді А.Г.Хорчев, И.В.Гребенников, А.И.Кочетовтар жақтайды. Л.М.Панкова отбасының қызметтерін: бала туу, тәрбиелік, шаруашылық - экономикалық, тіл табысушылық деп төртке бөліп көрсетті. Ал орыс ғалымы И.В.Гребенников отбасының қызмет түрін: өмірге адам әкелушілік, экономикалық, тәрбиелік, қарым - қатынастық және демалыс пен бос уақытты ұйымдастырушылық деп толықтыра, өз аясын кеңейте түсті. Отбасы жеке адамның, топтың, қоғамның талаптарын қанағаттандыруымен маңызды. Қоғамның іргетасы болғандығынан да оның қоғам мүшелерімен үздіксіз толықтырып отыратын, адамзат ұрпағын өмірге әкелетін өнімпаздық қызметін басқа ешқандай орталық бөліп атқара алмайды. Сондықтан отбасы - өзінің атқаратын ауқымды қызметі бар әлеуметтік институт. Қазақ отбасы қазақ халқының, Қазақстан Республикасының маңызды талаптарын орындауға, оның ішінде халықтың санын өсіруге тиісті қоғамның әлеуметтік ошағы бола тұра, жалпы отбасылық мүдде мен жеке мүшелерінің де талабын орындайды. Қазіргідей білім мен ғылым, техника қарыштап дамыған заманда қазақ отбасның жан - жақты қызметі: - өмірге ұрпақ әкелу; - тәрбиелеу және әлеуметтендіру; - қарым - қатынастық және психологиялық реттеушілік; - экономикалық және шаруашылық; - әлеуметтік - мәртебелік; - бос уақытты ұйымдастырушылық. Отбасының бұл қызметтері бірі -бірімен тығыз байланысты, бірін - бірі толықтырады, өзара жете түсініседі. Бала туу, өмірге адам әкелу - отбасының негізгі қызметі. Оны ешқандай мемлекеттік мекеме немесе басқа әлеуметтік институттар атқара алмайды. Адамның биологиялық мүмкіндігін іске асыру ерлі -зайыптыларға телінген басты міндет болмақ. Ол неке арқылы бекіп, отбасы жағдайында жүзеге асқанда ғана қалыпты жағдай болып саналмақ. Бұл үлкен жауапкершілікті , рухани қарым - қатынасты қажет етеді. Ерлі - зайыптылардың махаббатының жеміс беруі, өсіп - өркендеуі, өмірде ата - ананың орнын басатын ұрпақпен жалғасуы және олардың саны - әке мен шешесінің қалауымен болатын іс. Бұл бір жағынан, саяси демографиялық мәселе болғандықтан да ұлтжандылық пен адамгершілікті талап етеді. Шындығында, бұл күнде өркениеттен жаһандануға бет бұрған тұста кез келген қазақ отбасының әлеуметтік - мәртебелік қызметі белсенділік танытуда. Себебі, нарықтық экономика талабына сай отбасы өзінің әрбір мүшесінің қоғамда әлеуметтік жағдайының төмен болмауын қатты қадағалайды. Кейде отбасының барлық мүмкіндігін шектей отырып, осыған күш салады. Отбасында бала санының көбеюінен гөрі олардың сапасына көңіл көбірек бөлінеді. Оларға білім беру мен тәрбиелеуде, әлеуметендіруде өмірдегі мәртебелік бейнесінің жоғары болуына басымдылық береді. Мықты маман болуы, әлеуметтік жағдайының жақсы болуы, қоғамның белсенді мүшесі болуы - әлеуметтік- мәртебелік қызметтің басты мақсаты. Шынайы махаббат пен адамгершілікке негізделген жақсы отау құруды кім армандамайды? Өйткені, адамның біреуді сүюге, некеге отыруға қабілеті жеткеннен кейінгі барлық өмірінің бақыты, өсіп - өркендеуі осы мақсаттың қалай шешілуіне байланысты екені рас. Бұл арнайы сөз етуге тұрарлық мәселе, оған баласының бақытын ойлаған жандардың көпшілігі - толғануы тиіс. Шынында да махаббатты оның негізінде құрылған отбасын қастерлеп сақтай білу үшін ерлі - зайыптылардың бір - біріне беріктегі, құрметі, сыйласымдылығы, моральдық жауапкершілігі аса қажет. Айталық, үйленген соң ер адам үйдің барлық тауқыметін әйелдің үлесіне тастап, өзі дайын тамақ ішіп, таза үйде тұрып, жуылған, үтіктілген киім киіп, жұбайының көңіл - күйіне, рухани өсуіне, қоғамдық пайдалы еңбекке араласуына, ерлі - зайыптылардың жарына деген қамқорлығы мен ілтипатына көңіл бөлмесе, олардың ортақ мүдделері жойылып, достығы мен махаббаты бәсеңдейді. Функцияларды өзара спецификалық және спецификалық емес деп бөлуге болады. Спецификалық функцияларға репродуктивті функциясы(бала туу), экзистенциалды функцияны (баланы күту және тәрбиелеу)жатқызамыз. Бұл функциялар қоғамның өзгеруіне тәуелді емес. Спецификалық емес функциялар бұл-статустың, шаруашылықтың берілуі, денсаулыққа күтім, отбасы мүшелерінің жағдайы т.б. жүктеу/скачать 246,26 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|