Тақырып : Отбасы педагогикасы пәні және оның міндеттері. Отбасы педагогикасы пәнінің зерттеу пәні, объектісі. Отбасының адам өміріндегі алатын орны
жүктеу/скачать 246,26 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Балалар саны бойынша
- Жаңа және басқа отбасы түрлері
- Отбасы әлеуметтік ортасына сай бірнеше түрге бөлінеді
- В.В.Юстицкий отбасының мынадай түрлерін анықтады.
| Туыстық құрылым бойынша: нуклеарлы отбасы (тәжірибесі аз отбасы),кеңейтілген отбасы,үлкен отбасы басқа туыстары да тұратын.
Жұбайлар арасындағы билікті бөлу құрылымына қарай: эгалитарлы тең құқықтылыққа негізделген; авторитарлы басты шешімді күйеуі не әйелі қабылдайды. Балалар саны бойынша : бір, екі балалы, балалар саны орташа, көп балалы, баласы жоқ, ертедегі( үлкен патриархалды ) отбасылар Үй міндеттерін бөлу сипатына қарай:дәстүрлі отбасы ( міндеттерді көбінесе әйелі атқарады ) және ұжымдық отбасы (міндеттер бірлесіп атқарылады )келісіп қабілеттеріне қарай бөлінеді. Жаңа және басқа отбасы түрлері: оралмандар отбасы, әскери отбасы, « жаңа қазақ »отбасы т.б. Отбасындағы пед. психологиялық ахуалға қарай; жақсы отбасы, жағдайсыз отбасылар деп бөлінген. Жағдайсыз отбасылар тағы бірнеше түрге бөлінеді. Отбасы әлеуметтік ортасына сай бірнеше түрге бөлінеді: ауыл қазақтарының отбасы, қала қазақтарының отбасы және жұмысшы отбасы, зиялы отбасы, космополит (шала қазақ) отбасылары. Ауыл қазақтары отбасының әлеуметтік орта шағын болғандығынан да барлық ауыл адамдары алдында өз міндетін сезінетін (таныс болғандықтан кездескен ауыл адамдарына сәлемдесу, жәрдемдесу, есеп беру т.б.) тұлға даярлау мүмкіндігі жоғары. Ауылдық отбасыларда жасөспірімдерді әлеуметтік ортада бейімдеу және сынауға жағдай жасалған. Оған отбасы мүшелері, ата - әже, әулет мүшелері, көрші – көлем, ауыл ақсақалдары атсалыса алады. Қала қазақтарының отбасы үшін ұрпақ тәрбиесіне мектеп пен қоршаған орта ғана ықпал ете алады. Қалалық отбасылардың балаларын жан – жақты тәрбиеленуіне, қабілеті мен бейімділігін шыңдауға мүмкіндік баршылық.. Әйтсе де болашақ отбасылық өмірге даярлау мәселесін отбасы мен мектеп қана қарастырады және баланың өзі қалаған ортасында дамыту да ескерілуі керек. Көп жағдайда қала қазақтарының отбасылары үшін басты қиыншылық: бала ата – ана мен сынып жетекшісі назарынан басқаға аса маңызды емес. Сонымен қатар, жұмысшы отбасында тәрбиеленген баланың да әлеуметтік ерекшеліктері болуы мүмкін, себебі ата – ананың араласатын ортасы да кейде балаларға ықпалды болады. Балалардың жас ерекшелік психологиясына сай, әдіс – тәсілдерді оңтайлы қарастыру жолға қойылмауы мүмкін. Сырласу, ақылмен көмектесуге де дұрыс бағыт педагогикалық – психологиялық тұрғыда болуы керек. Зиялы отбасында баланы тәрбиелеу мен өмірге бейімделудің қолға алынуы саналы түрде жауапкершілікпен қарастырылады. Ұлттық тәрбие мен ұлттық құндылықтар биік мәдениет аясына топтастырылуы, зиялы ата – ананың өздері үлгі болуы, қоршаған ортаның мәдениеті ойластырылуы қажет. Космополит (шала қазақ) отбасылар XXI ғасырда қазақтың көлемді пайызын құрап тұр. Елбасымыздың 2007 жыл 9 сәуірде теледидарда тілшілерге берген сұхбатында: «9 миллион қазақтың 4 жарым миллионы - өз ана тілінде оқып – жаза, сөйлей білмейтіндер» деді. Қазақ тілінде сөйлей білмеген жанның, қазақтың этнотәрбиесі мен болашақтың ұлттық мұратын, тіпті ұлт мүддесін терең сезіне қояды деу – артықшылық. Бұл отбасылар қазақ мәдениетінен гөрі, орыстың немесе батыстың өмір салтын үлгі етеді. Космополит отбасылардың ішінде аралас некедегілер мен азаматтық некеде тұратындар кіреді. Космополит отбасылардың пайда болуына еліміздің басынан кешкен тарихи кезеңдер мен нарықтық – экономикалық өзгерістер тікелей ықпал етті деп айтуымызға негіз бар. Әрине, отбасының бұл түрлері бірімен бірі аралас келуі де мүмкін. Отбасын сонымен бірге отбасы құрамына, басқарылу ерекшелігіне, қатынас сапасына байланысты бөлуге болады. Бұрын ғалымдар тарапынан қарастырылып келген отбасы түрлеріне арналған кестені этномәдениет тұрғысынан қарастырар болсақ төмендегіше:құрамы бойынша, басқарылу ерекшелігі бойынша, қатынас сапасы бойынша, мәдени - әлеуметтік мүмкіндігі бойынша: -жалғыз басты отбасы (балалы немесе баласыз ); -толық емес отбасы; -толық отбасы; -қариялы отбасы; -әулетті отбасы (бірнеше ұрпақтың жұбымен болуы); -эгалитарлы (тең құқылы) -патриархалды (әкенің басқаруындағы); -матриархалды (ананың басқаруындағы); -Жағдайлы -бақытты; -тұрақты; -проблемалы; -даулы; -жағдайы төмен; -шырқы бұзылған; -өнер түрлеріне бейім; -спортқа бейім; -техникаға бейім; -гуманизмге жақын; -дінмен өмір салты қалыптасқан. Ғылыми әдебиеттер "жағдайсыз отбасы" деген түсінікке нақты анықтама бере алмайды, өйткені оның пайда болу мен даму формалары түрліше. Оның мазмұнына түрлі түсініктер енеді және олардың аталуы да түрліше: "сәтсіз", "жағдайы ауыр", "деструктивті", "дисфункционалды" және т.б. Жағдайы жайсыз отбасыларға мыналар жатады: 1. жанжалды отбасы - кеңірек тарағаны; 2. биморальды отбасы (маскүнемдік, төбелес, былапыт сөз) 3. педагогикалық дәрменсіз отбасылар - жалпы мәдениет деңгейінің төмендігі мен психологиялық - педагогикалық мәдениеттің жоқтығы; 4. асоциалдық отбасы- жағдайы жалпы қабылданған әлеуметтік нормалар мен мінезіне ауытқулар бар, нұқсан келтіреді (ерте бастан ішімдікке, нашақорлыққа үйрену, үйінен қашып, қаңғыбастыққа салыну және басқа да жат қылықтар). Әлеуметтік тұрғыдан өмірлік стилі және үлкендерінің қимылдарын , ерекшеліктерін есепке ала отырып психотерапевт В.В.Юстицкий отбасының мынадай түрлерін анықтады. жүктеу/скачать 246,26 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|