| Диспозициясы (dispositio) – материалдың тоқталған жері, орналасуы немесе құрамы. Бұл кезеңде материалдың орналасуы, оның хронологиялық немесе логикалық реттілігі анықталады.
Ұсынылған материал үштен тұрады (кіріспе - негізгі бөлім - қорытынды), немесе жетіге дейін (кіріспе - тақырыпты оның бөлімшелерімен анықтау – презентация көрсету - шегіну - дәлелдеу немесе жеке тезистің дәлелін көрсету - жоққа шығару - қорытынды) материалдың көлемімен, оның сипаты мен таныстыру мақсатымен анықталатын құрылымдық бөлімшелер болып табылады.
Elocution (elocutio) - ауызша көркемдеу немесе дикция (тіл тазалығы). Риториканың лингвистикалық мәселелермен тығыз байланысты бөлігі «ауызша көркемдеу» заңы болып табылады, өйткені дәл осы жерде белгілі бір лингвистикалық материалды ұйымдастыру сөздерді таңдауға және жеке сөйлемдердің құрылымына дейін қарастырылады.
Түсіндіру немесе ауызша көркемдеу төрт өлшемге сәйкес келуі керек: дұрыстылық (грамматика ережелеріне, орфография және айтылу ережелеріне сәйкес келу), анықтылық (жалпы қабылданған тіркесімдерде жалпы түсінікті сөздерден тұрады, мүмкін болса, көрермендерге түсініксіз болуы мүмкін дерексіз, қарыздық және басқа сөздерді қамтымайды). Әсемдік немесе сәнділік (күнделікті сөйлеуге қарағанда эстетикалық болу) және орындылығы (тақырып пен тілдік құралдардың үйлесімділігі). «Ауызша көркемдеу» заңының бұл компоненттері сөйлеу мәдениетінің қазіргі заманғы ғылымының негізін құрады.
Достарыңызбен бөлісу: |
