Тақырып Өлшейтін құрылғылыр мен өлшемдер туралы негізгі түсініктер (1 сағ)
Тақырып 8. Заттардың шығындарын өлшеудің әдістері мен құрамдары (2 сағат)
жүктеу/скачать 432 Kb.
|
| Тақырып 8. Заттардың шығындарын өлшеудің әдістері мен құрамдары (2 сағат)
Дәрістің жоспары: 1.Жалпы мағұлмат және класификация. 2.Көлемдік есептеуішпен шығын өлшеуіштер. 3.Ауыспалы қысымы шығын өлшеуіштер. 4.Тұрақты қысымды шығын өлшеуіштер. 5. Шығын өлшеуіштер арнайы әдістер және құралдар. Технологиялық процесстердің негізгі көрсеткіштерінің бірі болып құбыр өткізгіштерден ағатын заттардың көлемі саналады. Шығарылатын өнімдердің сапасын жақсарту қажеттілігі және технологиялық жүйенің басқару процестерін жетілдіру әртүрлі заттардың нақты өлшеуіштерін жетілдіруге үлкен мән береді. Заттардың шығын өлшейтін құралға өте үлкен талап қойылады. Өлшенетін заттардың физик-химиялық қасиеттерінің әртүрлілігі және өндірістің метрологиялық сипаттамаларға қойылатын талаптарын, өлшегіш құралдардың сенімділігіне арттыратын көптеген құралдардың іске қосылуына себеп болады. Заттың саның оның көлемі және салмағы-кг, ал көлемі –м3, л.Өлшеуіш құралдар есептеуіш деп аталады. Заттың шығыны деп заттың саны, шығын өлшеуіш дегеніміз бір уақыт аралығында қиылыстан өтетін, заттың бөлімін өлшейтін құрал. Көлемдк шығын өлшемі:м3/сек, м3/с, л/ мин, және салмақтын шығын өлшемі: кг/сек, кг/с, т/с. шығын өлшегіштін белгісі арқылы уақыт аралығында қанша зат өткенін білуге болады.Бұл өлшеуіштер екі үлкен топқа бөлінеді: көлемдік және жылдамдық. Өндірісте ең көп пайдаланылатын шығын өлшеуіштер жұмыс принціпі бойынша негізгі мына топтарға бөлінеді. Гидравликалық ауыспалы қарсылық шығын өлшегіші. Бұлар шығынды құбыр өткізгіштегі қысымның өзгеруі бойынша өлшейді. Гидравликалық тұрақты қарсылық. Индукциялық шығын өлшеуіштер. Инерцияның шығын өлшеуіштер.Бұлар қысымын өлшеу уақытында өзгеріп тұрған заттарды өлшейді. Бұдан басқа, арнаулы мақсаттарға пайдаланылатын шығын өлшеуіштер бар, бұларда ультродыбыстық толқындар радиоактивті шағылулар және басқада физикалық құбылыстар қолданылады. Жоғары туралық, көрсеткіштердің сенімділігі және құрылысының қарапайымдылығы үшін бұл топтың құралдары өте кең пайдалынады. Көлемдік есептегіштердің жұмыс принціпі ,периодты не үздіксіз келіп тұрған көлемді санайды. Бұл есептеуіштердің кең тараған түрі сопақ шестернялы есептеуіштер. Шестернялардың біреуінін осі, корпустық сыртындағы есептеуіш механизмді айналдырады. Шестернялардың құралдарының үйкелуін азайт үшін, корпустық қабырғасы мен шестернялар горизонталь осьте орнатылады. Есептеуіштердің колибірі D=12-250мм. Өлшеуші шегі 0,01-250м3/с, нақтылығы ±(0,5-1)%. Газдың ағындары өлшеу үшін, ротациялық есептеуіштер қолданылады. Бұлардың жұмыс істеу принціпі сопақ шестернямен жұмыс істейтін есептеуіштердікіндер. Бірақ шестернялардың орынында екі сегіздік формалы ротр айналп тұр. Ротрлық есептеуіштердің түрлері өте көп. Бұлар 40-тан 40000м3/с, қысымы 0,1;0,6;1,6;6,4;МПа , калибірі 50-1200мм, нақтылығы 1,0;3,0; Сұйық өлшейтін көлемдік өлшейтін басқа да конструциялары бар.,ожау тәрізді, сақиналы, дисктік т. б. Лопасты есептегіштерге жататындар деп мұнай өнімдерінің көлемін өлшейтін минералдық майлар, және ашу сұйықтарды өлшейтін құралдар аталады.Лопасы өлшеуіштердің бірнеше конструктивті нұсқалары бар, олардың негізгі бөлшектері ьолып айналмалы барабан мен пластикалық қалақтар есептеледі. Кинетикалық және метрологиялық сипаттары бойынша келешегі мол деп осы (лопастық) есептегіштерді айтады. Лопасты есептегіштер тұрақты түрде мұнай-химиялық заводтарында және жылжымалы қондырғыларда автотолтырғыштарда пайдаланылады. Есептеуіштердің өлшемдері: шартты өткізгіш 100-150мм, жоғарғы шегі 100-300м3/с және дәлдік класстары 0,25-0,5. Жылдамдықты өлшеуіштер, көлемдік тәрізді өлшеу орталығының көлем санын анықтайды. Бірақ длардан өзгешелігі өлшеуіш камералары болмайды, және заттың жанама өлшемін білдіреді. Жылдамдықты өлшегіштердің сезімтал тетігі болып аксиальдық немесе тангенсалдық турбинкасы есептеледі, тетікті есептері арқылы өшетін сұйықтын ағысы айналдырады. Негізінде жылдамдық есептеуіштерді қолданған уақытта, өлшеуіш ретінде электірлік тахогинератор пайданылады. Бұл гинератордың роторы жылдамдық есептеушінің турбинкасың осінен айналады. Статордағы ЭДС екінші текті құралмен өлшенеді. Аксиальді турбинкасы бар есептеуіштер шартты, өткізгіштігі 50-300мм диаметрлік, заттың шығының өлшемі 3-1300м3/с, Нақтылығы 1,0;1,5;2,0; Аз шығындалған уақытта заттың саның өлшеу үшін тангенсальді турбинкалы жылдамдық есептеуіштер қолданылады. Бұл есептеуіштерде қисық не түзу қалақты турбинкалар вертикальді осьте орнатылады. Сұйықтын ағысы турбинкаға тангенсальді жалғанады да оны қозғалысқа келтіреді. Сұйықтын турбинканың қалағына келтіру әдісіне қарап көп ағысты және жалғыз ағысты есептеуіштерге бөлінеді. Бір ағысты есептеуіштер қалақтын бетінде түзу жолға сүзгіштен бір ағыспен келеді. Көп ағысты есептеуіштерде шеңбердің бойында екі қатар болып орналасқан сопылар тұрады.Төменгі қатар сопылардан сұйық турбинкалардың айналу камераларынан шыққан сұйық ағады. Бір ағысты есептеуіштер конструкциясы бойынша қарапайым және қысым аз болады. Бірақ турбинканың негізінін ескеруінен сенімсіз. Тангенсальді турбинканың есептеуіштер өлшемдері калибр 15-40мм, өлшемдердің жоғары шегі 3-20м3/с,нақтылығы 2,0-3,0; Бұлардың негізгі кемшілігі көрсеткіштердің өлшенетін заттың қоюлығына байланыстылығы. Шығын өлшнгіш көмегімен шығын өлшеу әдісінің негізіне қысымның төмендеу елесі қойылған, потенциялдық энергияның өзгеруімен бекітілген. Статистикалық қысым құбырдың қысылған жерінен ағатын.Қысылатың стандартты құрылғы ретінде диафрагма, сопла, Вентури сопласы, Вентури құбыры (сызба) қолданылады. Көрсетілген әдіс бойынша құбырөткізгіште орнатылады, қысқыш құрылғының біреуі. Өлшенетін ағынның ағу кезінде, қысқыш құрылғының ортасынан ағын жылдамдығы үлкейеді. Оның қысылғанын қарағанда қысымның төмендеуі ∆P=P1-Р2 және қысылмайтын сұйықтын шығын арасындағы тәуелділігі Бернулли теңдеу арқылы анықтауға болады, энергияның сақталу заңын анықтайтын және өлмейтін ағынның теңдеуі. Бұл теңдеулердің қосылып шешілсе , G салмағын есептейтін формула алуға болады, кг/с, және көлемдік Q,м3/с, қысылмайтын сұйық шығыны: жүктеу/скачать 432 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|