Таланттар

220 
 
Керуен күн бата жолға шығып, таң ата құр сүлдерлері жүрген,  
үндемейтін екі батырға жолықты. Олардың  тағы  үш бауыры бар 
екен. Сөйлей қалса, қос дыбыс айтады екен. 
– Таңбалар: ь, ъ және я, ю, ё. 
Керуен екі тәуліктей  жол жүріп, бір ауылға келді. Бұл ауылда 
12 әнші  бар екен. Оның біреуі тілді еркін меңгермеген, шеттен 
келген  әнші  екен.  Ол  кім?  Жергілікті  11  әншінің  дауыстары  әр 
түрлі естіледі екен. Ішінде өте бір қу дыбыстар бар екен. 
–  Неге дыбыстар әр түрлі? 
–  Өйткені жуан,  жіңішке сөйлейтіндер бар. 
–  Қай дыбыс қу? 
–  У, өзі қу. Жуан да, жіңішке де, дауысты да, дауыссыз да 
бола алады. 
Демін  алған  керуен  дереу  жолға  шықты.  Ұзақ  жол  бұларды 
белгісіз өлкедегі ауылға әкеп тіреді. Ондағы елдің үні қызық екен. 
Біреулері    ырылдап,  біреулері  ыңылдап,  біреулері  ымдап 
сөйлеседі екен. Тұрғындарының жалпы саны жетеу екен. 
–  Бұлар кімдер, қалай аталады? 
Оқушылар үнді дыбыстары екенін айтып, атап санап шығады. 
Жөн  сұрасып,  жағдайды  айтып,  бұлар  осы  маңда  ысылдап, 
пысылдап,  ышқынып,  күрсініп жататын 11 тас төбешік барын 
естіп,    бел    шешіп,    дем  алмастан,  тас  төбелерді  бетке  ұстай 
қозғалады. Тас төбелерге келген соң, әркім  өз бауырының атын 
атап, дауыстайды. 
–  Қай дыбыс қандай  дыбыстарды шақырады? 
Балалар  ұяң  дыбыстардың    жұптарын  атай  келіп,  одан  соң 
қалған  қатаң дыбыстарды анықтайды. 
Сөйтсе, сиқырды жеңудің басты шарты Мейірімді келтірмеу 
керек  екен.  Бірақ  осы  оқиғадан  кейін  мейірім  әр  дыбыстың 
жүрегінен орын алып,  бауырларды табыстырған екен. Табысқан 
бауырлар бұдан кейін  тату тұрыпты. 
Сонымен  балалар    сурет  салады.  Динараның  суретінде: 
Бастауыш, Баяндауыш, Толықтауыш, Пысықтауыш, Анықтауыш 
деген  балақайлар  әрқайсысы  өзінің  сипатына  сай  қимылдауда: 
Бастауыш  машинаның  рөлінде  отырып  жатыр.  Баяндауыш 

221 
 
артындағыларға  жағдайды  түсіндіріп,  баяндап  тұр.  Ілесіп 
Толықтауыш келе жатыр. Пысықтауыш соңындағы Анықтауыш  
деген  бикешке  бірдемені  пысықтап  айтып  беруде.  Анықтауыш 
бикештің бастауыштың қасында тұрмағаны болмаса, суреттен-ақ 
баланың тақырыпты меңгергені  көрініп тұрды. 
Айсұлу  бике  осы  сабағымен  және  еркін  әрі  тартымды  
сөйлеуімен,  әртістік  қабілетімен  республикалық    мұғалімдер  
байқауында  бірінші  орын  алды.  Басқа  мұғалімдеріміз  Айсұлу 
бикенің  «оқушылары»  болып  қатысып,  рөлге  кіріп,  ойнап 
отырды.  
Сабақтарды ойын түрінде жүргізуге көп мән берілді. «Ежелгі 
әдебиет»  сабағында  тақырыпты  өтіп  болған  соң,  сценарий 
құрастырылып,  рөлдер    белгіленіп,  оны  жылдық  оқушылары 
алдында ойнайды. Жақсы шыққандарын бүкіл мектепке көрсетіп 
отырдық. 
Бұл 
тақырыпты 
есте 
сақтаудың, 
бала 
шығармашылығын  дамытудың,  бұйығылықтан  құтқарудың  
жолдары еді. 
Кей  тақырыптарды  синхронды  оқытуды  ойластырдық. 
Бірнеше мұғалім әрқайсысы өзінше, бірақ бірін-бірі оқи отырып, 
сабақ  жоспарын  жасады.  Бір  ғана  «Әл-Фараби»  тақырыбын 
әдебиетші,  тарихшы,  музыка,  сурет  пәнінің  мұғалімдері  бірігіп 
өткізген күндеріміз болды. 
Әдебиеттен  сабақты  түсіндіріп  тұрып,  мазмұнына  қарай 
шағын  бөліктен соң,  айтылған  әңгіме  бойынша таяныш  (тірек 
белгі)  жазуды  ұсынамыз.  Бұл  тәсіл,  біріншіден,  оқушының 
сабақты  көңіл  бөліп  тыңдамаса,  таяныш  жаза  алмайтындығын 
есінде  ұстауына,  екіншіден,  үй  тапсырмасына    дайындалғанда, 
жұмысын  жеңілдетуге  көмектесетін  еді.  Бұл  сабақтан  оқулық 
шығып    үлгірмеген  кездің  өзінде  таяныш  жазу  арқылы  өтілген 
сабақты еске сақтап, талдаудан еш қиналған жоқпыз. 
Сабақ  барысын  ойластырғанда,  балаға  қайтсем  көмек 
беремін,  қалай  жұмысын  жеңілдете  аламын  деп  ойлану  керек. 
Жол таба алмайтын қиындыққа, тұйыққа тіреп қоюға болмайды. 
Өйтсе, баланың  ықыласы өледі. 
 

222 
 

жүктеу/скачать 2,04 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: