391
ЕЖЕЛГІ ӘДЕБИЕТТІ ОҚЫТУ
Әдебиет тарихын оқу жазба мұралардың мазмұнымен танысу
десек, мақсатты тым жадағай түсінген болар едік. Әдебиет –
әлемді түсіну, айналадағы өмірді зерттеу, адамды тану. Оқушы
әдебиет тарихын оқыған кезде одан өзін толғандырған өмірлік
мәселелерге жауап іздейді. Әдебиет проблемалылығымен
қызықты.
Егерде ежелгі әдебиетті оқыту «тақырыпты өту» дейтін
үстірт ұғымға айналып кетсе, онда әдебиет тарихы бір жақта,
оқушы өмір сүріп жатқан уақыт қажеттілігі бір жақта қалмақ.
Әдеби шығарманың жазылған уақытын тарихи зерттеп оқыту,
сабақта проблемалық жағдай туғыза отыру арқылы оқушы
көкейіндегі көптеген сұрақтарға жауап бере алсақ, сонда ғана
мақсат орындалды десек болар еді.
Ежелгі әдебиетті өмірге енді кіре бастаған жас буынды
толғандыратын мәселелермен қалай байланыстыруға болады? Ол
үшін баланың жан дүниесі қандай сұрақтарға жауап іздейтінін
ұғуымыз керек. Өмір қандай мәңгілік болса, өмірді сүре білу
мәселелері де сондай – мәңгілік. Ендеше, бүгінгі оқушыны
мынадай сұрақтар қызықтырмауы мүмкін бе? Мысалы, өмірдегі
негізгі құндылық не? Дүние байлығы ма, рухани байлық па?
Дүние жию айып па? Біздің қоғамда рухани байлық жиған
адамның кедей болатыны несі? Ол уақытша ма? Адам қайтсе,
бақытты болады? Кісі өз бақытын ел бақытынан таба ала ма? Өз
бақытын ел бақыты үшін айырбастай ала ма? Туған-туыс, жора-
жолдас,
көрші-қолаң, ағайын-жегжатпен бөлісу қажет па? Әркім
тек өзі үшін өмір сүрсін дейтін макиавелизмге көзқарасың
қандай? Адамның қадір-қасиеті неде? Мен кіммін? Нені жақсы
көріп, нені жек көремін? Өмірге не үшін келдім?
Оқушы белгілі дәрежеде осы сияқты өмірлік мәнді
сұрақтарға жауап алып отырғаны жөн. Ежелгі әдебиеттің
көтерген мәселелерін тарихи уақыт контексінде қарай отырып,
қазіргі кезең мен кеше ғана басымыздан өткен тарихи
392
оқиғалармен үндесер тұстарын тауып алу қажет. Ретіне қарай осы
жағына көбірек назар аударылғанын қалар едік. Оның тәрбиелік
мәні де зор екені дау тудырмайды.
Достарыңызбен бөлісу: