КЕРЕМЕТ ПЕН КӨЗБАЙЛАУДЫҢ АЙЫРМАСЫ

120 
 
–  Ойпырмай,  кейуана,  қинадың  ғой.  Базардың  ана  шетіне 
барып  қарашы,  –  депті.  Кейуана  барып  қараса,  жігіт  болған 
баласы ат сатып жүр екен. Ұрлыққа айналған ғой». 
«Әзірет сұлтанның шырақшысы әулие кісі екен. Бір күндері 
балаға  зарыққан  ерлі-зайыпты  екеуі  келіп,  Әзірет  сұлтанға  үш 
күн түнепті. Үш күнінде де ешбір аян бермей, үшінші күні екеуі 
еңірегенде  етегі  жасқа  толып  жылапты.  Байғұстардың 
қиналғанына  шыдай  алмаған  шырақшы  екі  көзі  қып-қызыл 
болып,  қолын  қойнына  салып  жіберіп:  «Құдай  бермесе,  мен 
бердім,  мә!»  –  деп  лақтырғанда,  баланың  аяғы  көрінген  екен 
дейді». 
Жамбыл  атаның  аулында  тұратын  Сансызбай  деген  кісінің 
айтуынша,  сол  маңайда  арқалы  екі  бақсы  болған:  Асыл  мен 
Шойынжан. 
Асыл  мен  Жамбыл  ата  құрдас  екен.  Екеуі  Іленің  ар  жағына 
барып,  бір  ай-екі  ай  жүріп  келе  жатады.  Қаскелеңнің  ар 
жағындағы  Тереңөзекке  келгенде  Жәкең:  «Сені  жұрт  баксы-
бақсы  дейді.  Жолдан  іш  пысып  келеді.  Әңгімелесетін  қыз-
мыздарың болса, әкелсеңші, кереметіңді көрейін», – депті. Асыл 
бақсы күліп келе жатып бір кезде: «Ал, Жамбыл, артыңа қара!» – 
дейді.  Қараса,  шашы  жалбыраған,  түрі  жаман  бір  кемпірді 
мінгестіріп қойыпты. Жәкең атына қамшыны басып жіберіп, «Әй, 
аруағыңнан айналайын, әкет мына бәлеңді!» деген екен. 
Сансызбай ата Шойынжанның кереметін көзімен көріпті: 
«Елу-алпыс  кісі  қырман  тазалаймыз.  Ауданнан  өкіл  жүр. 
Жәкеңнің баласы  Сатыш келді де, Шойынжанға айтты: 
– Жаңа кәнтөрдің түбінде қалды ма, үйде қалды ма – шақшам 
жоқ, бір атым насыбай берші, – деді. Шойынжан бермеді. Сатыш 
Кірқабаққа барды: 
– Ертең мені айдап кетсе де, үйге барам, шақшамды әкелемін. 
Әйтпесе  мына  Шойынжаннан  бір  атым  насыбай  әпер,  –  деді. 
Кірқабақ: 
–  Әй,  Шөке,  біреуміз  кетіп  қалсақ,  өкіл  құртады  ғой,  бер 
насыбайды, мен төлейін, – деді. – Бермесең, баяғыда бір бақсы 

121 
 
Іленің  ар  жағындағы  ауылды  бер  жаққа  көшіріпті.  Біздің 
замандағы бақсы да, жақсы де сенсің, насыбайды әкеп бер. 
Шойынжан: 
– Не бересің, әкеп берсем? 
– Қара ала қабыңмен бір қап бидай беремін. 
– Сатыш, сен не бересің? 
– Мен мына пәлтемді беремін. 
Менің  бір  жаман  ақ  қалпағым  бер  еді,  төбесі  тозып  қалған. 
Шойынжан  басымнан  жұлып  алды.  Ортасын  бүктеп,  із  салып, 
қолыма берді: 
–  Қырманның  күнбатыс  жағына  апар  да,  мына  жарығын 
күнбатысқа қаратып, қойып кел, – деді. 
Қалпағымды  бидайдың шетіне апарып қойып келдім. Содан 
соң Шойынжан: 
– Пәленше, Түгенше, уа Пәленше, сен өтірік айтпаушы едің 
ғой; сен айтшы, – деп, 3-4 кісінің атын айтып шақыра бастады. 
Бір  уақытта  өзін-өзі  шапалақпен  шарт  дегізгенде,  нақ  маған 
тигендей болды. Көзімді жұмып қалдым. Сатыш, Кірқабақ, мен, 
Нүсіпбек – бәріміз тұрмыз. Сосын тағы белгісіз біреуге: 
– Әй, сен айтшы, анау пәленше жұртқа қарабет  қылады, сен 
айтшы, – деді. 
Бір уақытта көкірегін ұрды кеп. Зіркілдеп кетті. 
–  Рас па, рас па? Рас, рас! – дейді өзіне-өзі. 
– Шын ба? Шын, шын. Сансызбай, бар да,  қалпақты әкел, – 
деді. 
Қалпаққа  барсам,  құдая  құдауанда,  шүйтешке  шақша  екен, 
аузына  қағаз  тығыпты.  Бағыты  –  күнбатыста,  су-су  болған. 
Әкеліп, қолына бердім. 
Ертесіне дәу қара ала қапты толтырып, аузын будық. Үш кісі 
көтеріп,  есектің  үстіне  салдық.  Шойынжан  жайдақ  мініп, 
бидайды өңгеріп кетті». 
Екінші бір көргенім: 
«Қырмандамыз.  Көжеміздің  қатығы  жоқ.  Үшінші  бригадаға 
алты серкені әкеліп, үшеуін сойыпты. Үшеуі байлаулы тұр екен. 
Соны  бізге  әкеліп  беруге  адам  табылмапты.  Біргәдір:  «Әкеліп 

122 
 
бере алмаймыз, өздерің алыңдар», – деді. Шойынжан ашуланып: 
«Өзім-ақ  әкеліп  аламын»,  –  деді.  Біргәдір  кетті,  біз  шулап  қала 
бердік.  Бір  уақытта:  үш  серке,  қара  арқаны  мойнында,  шұбап 
тұсымыздан  кетіп  барады.  Жүгіріп  барып  айдап  әкеліп,  сойып 
алдық. Міне, осыны көрдім».                                      

жүктеу/скачать 2,04 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: