Талтенов Абзал Ахатұлы бірінші рет еңгізілді мазмұны Мазмұны Жалпы мағлұмат Нормативтік негіздері Жалпы мағлуматтар Ұсынылған әдебиеттер тізімі Глоссарий Оқұтышының жұмыс бағдарламасы
Тақырып: ДЕНСАУЛЫҚ ЖӘНЕ ЖЕКЕ БАС ТАЗЫЛЫҒЫ
жүктеу/скачать 0,54 Mb.
|
| 14. Тақырып: ДЕНСАУЛЫҚ ЖӘНЕ ЖЕКЕ БАС ТАЗЫЛЫҒЫ
1. Гигиена туралы жалпы түсінік 2. Гигиенаның негізгі бағыттары 3.Тәуліктік жүйе режимі Гигиена грек сөзі –гигиенос –емдеу, денсаулық әкеледі деген мағына береді, профилактика деген ұғым. Адам ағзасына айналаны қоршаған сыртқы орта факторлары мен әулеметтік жағдайларының тигізетің әсерін зерттейдін медициналық ғылым Гигиена- аурулардың алдын алуға және денсаулық сақтауды қрғайды. Денсаулыққа зиян келтіретін азық- түрлерін жойып жіберуге гигиенистер ат саласады.. Гигиена ғылымының негізі көздеген мақсаты: адамдардың айналасын қоршаған сыртқы орта факторларын сауықтар арқылы бірінші денсаулық сақтаудың профилактикасының өткізу Адамзат баласына залал келтіретін факторларрдан адамзат баласын қорғау. Жалпы гигиена, еңбек гигиенасы, оқушы жастар гигиенасы, тағам гигиенасы, әйелдер гигиенасы болып бірнешеге бөлінеді. Дәрігер-гигиенистер, санитарлық айналаны қоршаған сыртқы ортаның адамдар өмірі мен жүмыс жағдайларының келеңсіз түстарының алдын ескертпе көрністеріндей кұн сайын болатын санитарлық- гигиеналық бақылау жүргізіп, әрбір кездескен қолайсыз жағдайлардың жолына тосқауыл қойып отырады. Жұқпалы ауруларды таратпай, алдын – алу мақсаттарымен қаптап кететін жұқпалы дерттерге қарсы медициналық әдістер мен шараларды кең көлемде қолданады. Алдынғы қатардағы шараларды іс жүзіне асырып эпидемияға қарсы күреседі үдете түседі. Адамзат денсаулығы бірімен-бірі байланысты табиғи /биосфералық/ және әлеуметтік-экономиқалық, жататындар: атмосфералық ауа, су /гидросфералығы/, жер /литосферадағы, космостық факторлар/ /күн саулесі/ әулеметтік орын жағдайы т.б. жатады. Бүл факторлар адамдардың салауатты зиянды дағдылар дамып кетеді. Арақ-шарап ішу, темекі шегу, наркотиқалық заттар мен әурелену, токсикаманиямен айналысу ерекше етек алады 2. Гигиенасының негізгі бағыттары: 1. Адамдардың айналасын қоршаған сыртқы орта факторларын /экологиялық фактор, санитарлық-гигиеналық, тмедициналық-юиологиялық/ тұрғыдан бағалау. 2.Адамдардың айналасын қоршаған сыртқы орта факторларының /экологиясын/ денсаулыққа деген әсерін ғылымі түрғыдан зерттеу. Гигиена ғылымының қолданатын әдістері: физикалық, химиялық, бактериологиялық, физиологиялық. Осы тәсілдерджің негізгі мақсаты- адамдардың айналасын қоршаған сыртқы орта факторлары мен ішетін тағамдарына, тұратын мекен-жайларына санитарлық-гигиеналық сипаттама беру. Гигиена ғылымының қолданатын әдістеріГигиенаның бағыттарын іске асыруда бірнеше тәсілдері қолданады: физиқалық, химиялық, бактериологиялық, физиологиялық. Тәсілдердің мақсаты – адапмдардың айналасын қоршаған сыртқы орта факторлары мен ішетін тағамдарына, тұратын мекен-жайларына санитарлық-гигиеналық сипаттама беру. 1/.Санитарлық-гигиеналық әдіс-негізгі мақсаты ірку сулар жиналатын жердердің, өзен-көлдердің санитарлық сипаттаммасын беру, сулардың жұқпалы ауру тарататын микробтармен және радиоактивті заттар мен түрлі химиялық улармен ластануының себебін табу. 2/.Физиқалық әдіс – мақсаты –ауа температурасының, ылғалдылығын, ауа қысымын, күн сәулесінің /радиациясының/ өлшеп анықтап, зиянды әрекетін халыққа түсіндіру. 3/. Химиялық әдістер – мақсаты атмосфералық ауаның іщетің ауыз судын, жердлің, азық- түлектің химиялық қүрамын, олдардағы Адам ағасынаав зиян келтіретін химиялық қосылыстарды органиқалық уларды / гербициттерді, пестициттерді нитаттарды т.б. анқытап халыққа түсіндіру 4/ Биологиялық әдіс- мақсаты- суқоймаларының жағдайларын зерттеп, ондағы су өсімдіктерінің физиологиялық ролін анықтау. Өйткені кұн сәулесін сіңіріп көмір қышқыл газы мен Судан органиқалық заттар синтездеп, атмосфералық ауаға тіршілікке қажетті оттекті бөліп шығарады 5/ Бактериологиялық әдіс. – мақсаты- судағы атмосфералық ауадағы жердегі, азық-түлік құрамындағы жүқпалы ауру тарататын микробтарды анықтап, олардан құтылудын жолдарын саралап береді. 6/ Сынақ әдістері. Санитарлық, токсикологиялық зерттеуллер зиянды заттардын ағзаға тигізетін әсерін және өнерқәсіпте, ауыл шаруашалығында, күнделікті үй-турмысында және т.б. орындарда қолданалатын заттардың улылық денгейі мен дәрежесін анықтаудын ғылыми моделін жасап береді. 7/ Санитарлық- статиқалық әдіс. Әлеуметтік, табиғи және басқа жағдайлардың, адамдардың, оқушылардың денсаулығына тигізетін физиологиялық-биологиялық әсерін анықтау. 3/. Тәуліктік жүйе режжимі ағзаның жұмсаған куатын өз қалпына келтіруге және оның іс- әрекеттенуін қамтамасыз ететін режим. Оның негізгі ырғақты және дүрыс еңбекпен алмастырылып отырғаны жөн Тәуліктік жүйе негізгі биологиялық арғаққа байланысты, оны биология ғылымында ағзаның биологиялық сағаты деп түсіндіреді. Биологиялық сағат кұннің шығуы мен батуына сәйкес өтіп отырады. Ал, күннің шығу мен батуы жердің үзындығы мен ендігіне байланысты жүреді. Мысалы Вашинктонда танертен сағат 9 болганда, Алматыда кешкі сағат 8. Осыған қарай жәндіктер бейімделеді. Осыған сәйекес олардың биологиялық үрдістерді өтеді Коректенуі мен де малу өтіп отырады. Күннің режімін сақтаса, адамның еркі жақсы дамиды. Адам тәуліктік режим ұстау керек: 1/ Тәнертен үнемі бір мезгілде ұйықтау керек 2/ Таңентер дене шынықтыру, гимнастика белгілі бір уақытта жасалу тиіс 3/ тамақты кез келген уақытта ішу ешқандай нәтіже бермейді. Денсаулықты нығайтпайды. Күніне белгілі уақытта 4-5 рет тамақ ішуге болады 4/ белгілі бір уақытта ғана сабаққа дайындалуды әдеттке айналдырған дурыс. 5/ Аптасына 1,5-2 сағат бойы спортепн айналысу керек, белгілі бір спорт түрімен шұғылдану керек. 6/ Күніне 1,5-2 сағат таза ауада жаяу жүрген кезде арасында физиқалық жаттығулар жасандар. жүктеу/скачать 0,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|