159 15
ТАРАУ БӨЛЕК ҚҰРАМДАҒЫ ТҰТЫНУШЫЛАРДЫ ТАМАҚТАНДЫРУ ҮШІН ДАЙЫНДАЛАТЫН ТАҒАМДАРДЫ ӘЗІРЛЕУ ТЕХНОЛОГИЯСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 15.1. Оқушыларды тамақтандыру үшін дайындалатын тағамдарды әзірлеу технологиясының ерекшеліктері 15.1.1. Оқушылардың тамақтануына қойылатын ерекше талаптар 7-
ден 17 жасқа дейінгі мектеп жасы баланың дамуында үлкен серпіліс
болатын өмір кезеңіне шектеу қояды. Осы 11 жыл ішінде балалардың бойы
мен дене салмағы, ішкі мүшелерінің көлемі артып, баланың ақылы қызу
дами бастайды. Осылайша мектеп жасы адам дамуының «қиын-қыстау»
кезеңіне жататыны белгілі болды. Үйлесімді даму, бала денсаулығы, бала
ағзасының қалыпты қызмет атқаруы сыртқы ортаның қолайлы
жағдайларында, соның ішінде барлық қоректі заттардың жеткілікті келіп
түсуінде ғана қамтамасыз етіледі.
Физиологиялық көзқарас бойынша мектеп жасын үш кезеңге бөледі: кіші
(7-
10 жас), орта (11-13 жас), ересек (14-17 жас). Рационалды тамақтану әр
кезең үшін өзіндік ерекшеліктерге ие. Ол рациондағы негізгі тағамдық
заттектердің дәлме-дәл айқындалған қатынасын қарастырады. Бұндай
рационды жасын ескеріп, ал екінші және үшінші кезеңде жынысын ескеріп
жасау үйлесімді тамақтану тұжырымдамасының негізінде жатыр (15.1-
кестесі). Сонымен қатар, балалық тамақтану рационы ағзаға қажетті әсерді
қамтамасыз етуін ескеру қажет.
Бала тамақтануында ақуыздардың,оның ішінде мал тектестер
ақуыздарының жетіспеушілігінде бойдың өсуі кідіріп, ақыл-ой дамуы артта
қалып, сүйек ұлпасының құрамы өзгереді, ауруға төтеп беру қабілеті
төмендейді, ішкі секреция темірлерінің қызметі бұзылатынын естен
160 шығармау керек. Алайда ақуыздардың артық болуы да зиян: жүйке жүйе-
сінің қозғыштығы жоғарылап, ас қорытудың бұзылуы, алмасу үдерістерінің
жылдам күшеюі байқалады.
