Г.А. Шопанбаева, Қ.Ы.Ҥкібаева
МҦҒАЛІМДЕРДІҢ ДАЯРЛЫҒЫН ЖЕТІЛДІРУДЕ ИННОВАЦИЯЛЫҚ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУДЫҢ ҚАЖЕТТІЛІГІ
ӘОЖ 371+001.895
Білім беру жүйесіндегі реформалар мен қазіргі мектептің тұлғалық-бағдарлы оқытуға бет бұруы
болашақ мұғалімдердің даярлығына жаңа талаптар қояды. Білім беру жүйесінің қазіргі кезеңі жаңа
парадигмаға ҿтудің жолдарын іздестірумен яғни білім берудің жаңа мақсатының жетістіктерімен
тығыз байланысты. Жаңа парадигманың маңызды компоненті тұлғаның ҿзіндік даму
тұжырымдамасы болып табылады. Ҿзіндік даму - бұл ішкі жҽне сыртқы ҽлеммен байланысу
қабілетін қалпына келтіру. Тұлғаның ҽр түрлі саладағы икемділіктері мен қабілеттерін дамыту оның
дербес ерекшеліктеріне ҿзіндік талдау, ҿзіндік баға беру қабілеттеріне байланысты ҽр балаға ерекше
қатынас керек екендігін, оларға ҿзін кҿрсетуге, дамытуға мүмкіндік жасау қажеттігін дҽлелдейді. Біз
болашақ мамандарды дҽстүрлі формада даярлаумен қатар инновациялық технологиялар негізінде
жетілдіруді кҿздейміз.
Педагогикалық инновация:[1]
- тұтас білім беру жүйесінің жҽне оның жекелеген бҿліктерінің компоненттерінің сипатын
жақсартатын тұрақты элементтерді білім беру ортасына енгізуге бағытталған ҿзгерістер;
-
ерекше ҽдістемелер мен бағдарламаларды іздестіру, оларды білім беру процесін енгізу жҽне
оларды шығармашылықпен ой елегінен ҿткізу болып табылады.
Білімгерлерге тұлғалы – бағдарлы оқытуды модельдеу білім беру жүйесінің үш қызметін бҿліп
кҿрсетеді:
- орнын толтыру, яғни тұлғаның базалық біліміндегі ақтаңдақтарды жою;
- бейімделу, яғни пҽндік жҽне функциональдық жағынан неғұрлым жаңа білім, талаптар ұсыну;
- дамыту, яғни тұлғаның шығармашылық тұрғыдан ҿсуіне ықпал ету жҽне рухани
қажеттіліктерін қанағаттандыру.
Қазіргі кезде тұлғаны дамыту білім беру жүйесінің басты приоритетті мақсаты болып
табылады. Бұл мақсат педагогикалық тұрғыдан «білімділік» жҽне «құзіреттілік» ұғымдарымен тығыз
байланысты. Білімділік жалпы адамзаттық құндылықтар мен ҽлеуметтік нормаларға сүйене отырып,
ҿзінің танымдық жҽне практикалық іс - ҽрекетінде адамның материалдық жҽне рухани еңбектерінің
ҿнімдерін пайдалану қабілетін сипаттайтын тұлғаның сапасы болып табылады. Құзіреттілік
жалпылама түрде кҽсіби білімнің нҽтижесі ретінде сипатталып, кҽсіби даярлық мазмұнын меңгеруге
тиісті білім жүйесі.
177
Инновациялық педагогикалық технологияларды пайдалануға мынандай талаптар қойылады:
оқытушының тұлғалық жҽне кҽсіби құнды бағдарларына сҽйкестігі, кҿбіне оларды ҿзгерту жҽне
қайта қарау; білімгерлердің ҿзара ҽрекеттестіктің барлық үйреншікті технологияларын ҿзгерту; іс -
ҽрекеттің жаңа түрлерін, технологиялық ҽдіс - тҽсілдерін меңгеру. Бұл талаптар оқытушыларда ҿзін -
ҿзі дамыту дағдысын неғұрлым жетілген жағдайда ғана орындалады.
Технологиялық түрде құрылған педагогикалық процесіне тҽн сипаттар мыналар болып
табылады: құрылымдық жҽне мазмұндық тұтастықтың болуы, диагностикалық түрде қойылған
мақсаттар мен оларға қол жеткізуге шынайы бақылаудың болуын бірізділікпен бағдарлау,
субьектілердің іс - ҽрекетінің белгілі бір құрылымы мен мазмұнының болуы, ҽрбір кезеңнің қайта
жаңғыртылуы. Осы сипаттарға қарай білімгерлердің оқудан тыс ҽрекет барысында оқу құралдарды,
ҽдістемелік нұсқау, электронды оқулықтармен жұмыс істей отырып, ҿзіндік жұмыс, бақылау жұмыс,
курстық жҽне дипломдық жұмыс, басқа да аудиториядан тыс жұмыс түрлерін орындауына болады.
Оған қоса технологиялық түрде болашақ мамандарды даярлау процесін ұйымдастыру жҽне игерумен
қатар инновациялық ортада жұмыс істеуге мүмкіндік беретіні анық.[2]
Біздің елдің болашағы бҽрінен де, ҽрқайсымызға, мұғалімге, оқытушыға, біздің азаматтық
кҿзқарасымызға, кҽсіпқойлығымызға да байланысты. Неге оқыту керек? Қалай оқыту керек? Кімді
оқыту керек? деген сұрақтар бізді жиі мазалау керек. Бүгінгі практикада «ҿмірлік» дағдыларға
шоғырланған белгілі аймақтың қажеттілігіне сҽйкес оқушының активті рҿлін білім алудың белсенді
субъективті процесіне айналған білім берудің жаңа ҽдісін үгіттеудеміз. Бұл үшін педагогтар
тарапынан жаңа қарым - қатынас қажет. Педагогтың негізгі қызметі баланың бойынан ҿзіне тҽн
қасиеттерін тауып, оның дамуына кҿмек беру, білім беру үрдісіндегі барлық субъектілердің біріккен
іс - ҽрекеттілік қарым - қатынасын орнату жҽне педагогикалық кҿтермелеу негізінде қамтамасыз ету,
баланың ішкі белсенділігін дамытуға арналған қажетті мүмкіндіктер жасау, жеке тұлғаға ҽсер етудегі
белсенді ҽдістерге бағдарлана отырып жұмыс істеу. Бұл қызметтерді жүзеге асыру үшін оқушының
назарын аударуға іс - ҽрекеттер түрлерін ҿзгерту керек.
Белсенді оқыту ҽдістері:
1.
Ойын - сайыс түріндегі сабақтар ( конкурс, турнир, эстафета, кҿңілді тапқырлар клубы);
2.
Оқу материалын дҽстүрден тыс ұйымдастыруға негізделген сабақтар
3.
Қарым - қатынастың бұқаралық формалары тҽріздес сабақтар пресс - конференция, брифинг,
аукцион, панорама, телекҿпір, ауызша журнал;
4.
Интеграциялық сабақтар;
5.
Шығармашылық сабақтар: кҿрме сабақтар;
6.
Театрландырылған сабақтар: спектакль, сот сабағы, естелік сабағы, саяхат;
7.
Ойын сабақтар: іскерлік ойын сабағы, сайыс сабағы, рольдік ойын сабағы, дидактикалық
ойындарға құрылған сабақ.
Мұндай сабақтардан баланың тілі ұстарып, байланыстырып сҿйлеуге үйренеді, сҿйлеу
мҽдениетін игере бастайды. Сабаққа белсенділігі, пҽнге деген қызығушылығы да артады.
Белсенділік қасиеті оқу барысында шҽкіртке тезірек жҽне табысты ҽлеуметтік тҽжірибе
топтауға ҽлеуметтік тҽжірибе топтауға мүмкіндік береді. Баланың ақыл - парасат дамуын танымдық
белсенділік қамтамасыз етеді. Бұл үшін балаға танымдық мҽселелерді шешу мен бірге игерілген
білімдерді тҽжірибеде қолдану қажеттігі де тҽн болуы тиіс.
Себебі, еңбектегі белсенділік тұлғаны ҿзінің рухани жҽне адамгершілік дүниесін тез арада жҽне
тиімді қалыптастыруға ынталандырады, оны кҿп жҽне нҽтижелі еңбектенуге бағыттай да алады.
Ҽрбір адамның ҿзіндік белсенділігі оның қабілеттері мен дарынының дамуы жҽне табыстарға
жетуінің міндетті кепілі. Оқушының ҿз ҽрекет ықыласы болмаса, ешқандай нҽтиже болуы мүмкін
емес. Ушинскийдің пікірінше бала ҿзі оқуы тиіс, ал педагогикалық қызмет оған тек игерілуі қажет
материалды ұсыну, оның оқу үдерісін басқару болып табылады. Тұлға белсенділігі де таңдаулы
сипатқа ие, тұлғаның дамуы кез келген ҽсерден болмайды, солардың ішінде адамның ҿз қажетіне сай
келген, оның тұлғасына жарасымды болған, шынайы болмысқа деген оның жеке кҿзқарастарына
сҽйкес ықпал болса ғана бала дамуы қарқынды жүре бастайды. Интерактивтік оқу технологиясы ҽр
оқушының жеке жұмысы мен оның жеке тұлғасын дамыту адамдардың бір - бірімен сҿйлесу жҽне
ҿзара ҽрекеттесу барысында жүзеге асады. Осы іс - ҽрекетті жақтаушылардың ойынша, осындай
жағдайдың жиі қолданылатыны жҽне ыңғайлы түрі оқу ойындары болып табылады. Ойындардың
білім беру мүмкіндіктері: ойындар педагогқа оқытудың (білім, білік, дағды) қолдануы, жаттығу мен
ҿңделуі, ҽркімнің мүмкіндігін ескеруі, білім деңгейі ҽртүрлі оқушыларды ойынға тең дҽрежеде
қатыстырылуы. Сонымен қатар ойындарда барынша эмоциялық - тұлғалық ҽсер ету, коммуникативті
біліктілік пен дағдыны қалыптастыру, қарым - қатынас құндылығы сияқты мүмкіндіктер
178
бар.[3]Сондықтан оқыту ойындарын қолдану мектеп оқушыларының тұлғалық сапаларын
тҽрбиелеуге қолайлы.
Интерактивтік оқу технологиясы – деп нҽтижесінде оқу ҽрекеті барысында олардың ҿзара
мотивациялық, интеллектуалдық, эмоционалдық жҽне басқада жақтарынан жетістіктерге жетуді
сезіну жағдайын тудыра алатын, оқушыларға педагогикалық ҽсерлі танымдық қарым – қатынас
құруға кепілдік беретін, мұғалім мен оқушының іс - ҽрекетін оқу ойындары түрінде ұйымдастыру
тҽсілдерін айтамыз. Интерактивтік оқу технологиясы қолданатын оқыту процесінің құрылымында
мына кезеңдерді бҿліп кҿрсетуге болады: 1. Бағыттау кезеңі - ойынға қатысушылар мен эксперттерді
дайындау. Мұғалім жұмыс тҽртібін ұсынады, оқушылармен бірге сабақтың басты мақсаты мен
тапсырмаларын жасайды, оқу проблемасын құрастырады. [4]
2. Ойын - сабақты ҿткізуге дайындық. Бұл ситуация, нұсқаулар, қойылымдар мен басқа да
материалдарды оқыту кезеңі. Мұғалім сценарий жасайды, ойын тапсырмаларына, ережесіне,
рольдерге, ойын бҿлімдеріне, ұпай санау тҽртібіне тоқталады. Оқушылар қосымша ақпарат жинайды,
мұғаліммен ақылдасады, ойын барысын жҽне мазмұны туралы ҿзара талқылайды.
3. Ойынды ҿткізу. Бұл кезеңде ойын процесінің ҿзі жүзеге асады. Ойын басталғаннан кейін
ешкімнің оған араласуға жҽне бағытын ҿзгертуге құқығы жоқ. Тек жүргізуші ғана қатысушының
ҽрекетін бағыттап, бақылап отырады, егер ол бастапқы мақсаттан ауытқып бара жатса, мұғалім
ойынды бастағаннан кейін, аса қажет болмаса оған қатыспауы керек. Бұл жерде мұғалімнің міндеті -
ойын ҽрекеттерін, нҽтижелерін, ұпай санауды бақылау жҽне түсінбеушілік болған жағдайда
түсіндіру, оқушылардың сұрағына жауап
беру немесе ҿтініші бойынша оның жұмысына кҿмектесу.
4. Ойынды талқылау. Ойын нҽтижесін талдау жҽне бағалау кезеңі. Мұғалім талқылау жүргізеді,
оның барысында эксперттер сҿйлейді, қатысушылар ҿз пікірлерін айтады, ҿз позицияларын жҽне
шешімдерін қорғайды, қорытынды жасайды, таңғалыстарын айтады, ойын барысында туындаған
қиындықтары мен идеялары туралы ҽңгімелейді. Бүкіл оқыту барысында оның ҽртүрлі жақтарын
қамтамасыз ететіндей бір мезетте бірнеше технология қолдану керектігіне оқытушы назар аудару
қажет. Нақты ҿмірде бұл жағдай ҽрқашан іске аса бермейді. Неге десеңіз, мұғалім бір технологияны
немесе оның бір кҿрнекті элементін ғана практикада қолдануға бейім тұрады. Бұл жағдайда
интерактивтік оқу технологиясын бүтіндік қағидасы бұзылады: бұл процесс ҽртүрлі технологиямен
жан - жақты қамтылуды талап етеді, бүтін болғанда ғана технология педагогикалық тұрғыда ҽсерлі
болады. [5]
__________________________
1.Қ. Сарбасова. Инновациялық педагогикалық технологиялар
2.«Атлас баспасы» Алматы., 2008
3.С.Б. Бабаев Бастауыш мектеп педагогикасы., Алматы., 2009.
4.Коростылева Л.А. «Психологические барьеры и готовность к нововведениям» СПб., 2003.
5.Интерактивные технологии обучения. Спец.семинар для учителей., 2004
6.Хайдаров Ж.С. «Технологии игры в обучении и развитии» М.,2001.
179
ТАРИХ-ГЕОГРАФИЯ
С.С. Амандосова
РАЗВИТИЕ ЭКСКУРСИОННОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ
УДК.371.3 А.13.
Термин «экскурсоведение» состоит из двух слов «экскурсия» и «ведение», т.е. экскурсоведение
- предмет, который учит правильно проводить экскурсии, а так же изучать проблемы, связанные с
организацией и содержанием экскурсионного обслуживания населения. В экскурсоведении
рассматриваются понятия экскурсии, еѐ функции, признаки, классификация, основные элементы
экскурсии – показ и рассказ.
В разделах о методике подготовки и проведения экскурсии рассказывается многосторонний
процесс создания новой экскурсии, определяется роль творческой группы, анализируются
важнейшие документы экскурсии – контрольный текст и методическая разработка, даѐтся
представление о методических приѐмах показа и рассказа, организации и содержании методической
работы, рассматриваются профессиональные качества экскурсовода, его права и обязанности.
Некоторые темы предмета посвящаются педагогическим особенностям проведения экскурсий в
зависимости от поставленных целей и задач, места проведения и состава экскурсантов.
С начала развития экскурсионного дела его теоретиками и практиками в печатных изданиях
даны около 20 различных толкований понятия «экскурсия». Определения экскурсии были даны В.
Далем в 1882 г, в 1895 г, в начале советского периода В.А. Гердом, Д.Н. Ушаковым в 1940 г. С 70-х
огромный вклад в развитие экскурсионной теории был сделан Б.В. Емельяновым. Разные
определения экскурсии отличаются одно от другого. Это объясняется различными задачами, которые
ставились в разные периоды развития общества, углублением экскурсионной теории и практики. На
современном этапе определение экскурсии можно сформулировать следующим образом:
Экскурсия (с латинского – поездка) – целенаправленный, наглядный процесс познания
окружающего мира, связанный с заранее подобранными объектами, темой и маршрутом, под
руководством квалифицированного специалиста.
Из определения следует, что каждая экскурсия должна иметь определѐнные цели
(познавательные, воспитательные и др.). Наглядность экскурсии свидетельствует, что приоритетным
в ней является показ заранее подобранных объектов, который сопровождается рассказом. Объекты
подбираются в соответствии с выбранной темой таким образом, чтобы раскрыть еѐ и достичь
поставленных целей и задач экскурсии. Маршрут экскурсии составляется для систематизации показа
объектов. Учитывая, что функции экскурсии, контингент экскурсантов разносторонен, а темы
многочисленны, то ясна необходимость высокой квалификации экскурсовода.
Признаки экскурсии. Экскурсия, как и другие формы образовательной и воспитательной работы,
имеет свои признаки и особенности в организации, методике подготовки и проведения. Обычно, под
признаками подразумевают то, что делает сходными между собой или отличными друг от друга
предметы и явления.. в тоже время это главные характеристики, рассказывающие сущность, без
которых понятие предмета или явления теряет фундаментальность и ѐмкость. Экскурсия имеет семь
основных признаков, которые определены теоретиками экскурсионного дела, но они требуют
современного толкования. Приведѐм их:
1. Продолжительность по времени проведения. По международным стандартам верхний предел
составляет 24 астрономических часа. Самыми короткими экскурсиями являются производственные,
музейные и выставочные. Их продолжительность может быть до одного академического часа (45
мин). До 24 часов проводятся, в основном загородные экскурсии. Естественно, это не означает, что
экскурсовод работает без отдыха. В таких экскурсиях много времени уделяется организационным
вопросам (питание, дополнительные экскурсии в другом населѐнном пункте, заповеднике,
развлечения, отдых, обед и другие мероприятия. Это время, в отличие от непосредственного ведения
экскурсии, считается сопровождением, оплачивается по меньшим расценкам, но предполагает
нахождение экскурсовода с группой.
2. Наличие экскурсантов. Количественный состав экскурсантов может быть от 1-50 человек. В
советский период все экскурсии проводились для коллективов людей. Но время внесло свои
180
корректив. В настоящее время происходит разделение общества, много туристов, путешествуют по
индивидуальным маршрутам, в крупных городах появились представительства зарубежных
организаций, к которым прибывают в гости, в местные организации приезжают партнеры по бизнесу
и т.д. поэтому часто экскурсии проводятся для 1-3 человек. В группах туристов местного населения
количество экскурсантом может достигать 50 человек. Бывают исключения при обслуживании
местного населения, особенно школьников, когда группа достигает 70 человек. Но это в основном
транспортные экскурсии, на которые экскурсоводу выдаѐтся портативное усилительное устройство
для выходов к объектам на пешеходной части. Количественный состав экскурсантов часто
определяется наличием посадочных мест в транспорте. Максимальный состав людей в группе
зависит также от условий проведения экскурсии в определѐнных местах – музеях, цехах, природных
объектах, сопряжѐнных с опасностью или величиной помещения. Поэтому в музеях, на выставках
уже разработаны стандарты по количеству людей в группе.
3. Наличие квалифицированного руководителя – профессионала. Таким руководителем является
экскурсовод. От его знаний и умения зависит качество проводимых экскурсий, и в конечном итоге,
имидж предприятия, чьим представителем он является. Это главное лицо в экскурсионном бизнесе,
которое имеет свои обязанности и права, определѐнные на государственном или местном уровне.
Экскурсовод проводит ограниченное число тем экскурсий, которые периодически меняются. При
обслуживании туристов организация приглашает экскурсоводов по темам, которые необходимо
произвести. Опытные экскурсоводы способны освоить 20 экскурсий по разной тематике,
начинающие работают от 1-2 темам. Обязанности экскурсовода обширны: проведение экскурсий,
разработка и совершенствование экскурсий, обеспечение безопасности людей и многое другое.
4. Показ экскурсионных объектов. Показ объектов – одна из главных задач экскурсии, это и
признак, дающий зрительное впечатление. От умелого выбора объектов зависит хорошее содержание
и раскрытие темы, а значит и достижение цели экскурсии. Экскурсионные объекты имеют свою
классификацию, методику показа, приѐмы, виды, особенности раскрытия сущности объекта, его
значимости, познавательной, воспитательной ценности, что даѐт целостное представление о нем,
делает экскурсию запоминающейся надолго. Без специализированного показа объектов экскурсия
становится лекцией, поэтому она подчинена показу.
5. Передвижение экскурсантов по заранее составленному маршруту. Маршрут составляется при
разработке экскурсии, имеет свою классификацию, и для удобства работы экскурсовода и водителя
(на транспортных экскурсиях) изображается в виде схемы с определенными условными
обозначениями. Протяжѐнность маршрута бывает от нескольких десятков метров, до нескольких сот
километров, в большинстве случаев несколько км. Исключение составляют авиационные маршруты и
космические (транспорт экскурсий будущего). К маршруту предъявляются определенные требования
по построению, виду, но главные из них – способствовать глубокому раскрытию содержания
экскурсии и обеспечению безопасности людей. В обязательную документацию экскурсии входят и
описание маршрута со схемой.
6. Целенаправленность осмотра. Этот признак определяет обязательное наличие темы
проводимой экскурсии, последовательность показа объектов раскрывающих содержание,
систематизирует не только содержание, но и рассказ экскурсовода. Целенаправленность придает
смысл
экскурсии,
способствует
выполнению
поставленных
задач.
При
отсутствии
целенаправленности экскурсия превращается в бессистемный показ, не выполняющий
воспитательные, пропагандистские, рекламные, познавательные и другие функции. Поэтому в
главном документе экскурсии (методической разработке) самым первым пунктом после титульного
листа стоит цель экскурсии. В зависимость от темы названия и контингента людей, для которых
разработана экскурсия цели, особенно воспитательные, могут меняться.
7. Обязательная документация по теме. Подготовка новой экскурсионной темы представляет
собой сложный и продолжительный процесс. Разработка новой темы поручается творческой группе.
Иногда сложность темы может потребовать большого времени на подготовку. Эта работа считается
завершѐнной, когда будут готовы необходимые документы. Под экскурсионной документацией
подразумевается экскурсионный пакет, который включает утвержденную методическую разработку,
контрольный текст экскурсии, схему маршрута, паспорта экскурсионных объектов, приказ
руководителя предприятия, допускающий экскурсовода к проведению защищѐнной темы экскурсии.
Наличие экскурсионной документации создаѐт предпосылки для качественного проведения
экскурсии.
Активность участников может зависеть от многих причин: высококачественной разработки
экскурсии, умений экскурсовода, аттрактивности объектов, погодных условий и многого другого. В
181
данном случае важны все составляющие, поэтому необходимо сделать так, чтобы экскурсанты не
только увидели, услышали, но и ощутили: теплое холодное, гладкость-шероховатость, красивое
некрасивое, мягкое твердое, звонкое глухое, яркое блеклое, горькое сладкое. Для этого необходимо
привлечь все органы чувств участников, воздействуя на них методами психологии, педагогики,
медицины, философии и других наук. Активность участников отвлечѐт их от проблем, плохой
погоды, испорченного до экскурсии настроения. Бывают в экскурсионной практике такие случае,
когда при наличие привлекательных объектов, невозможно найти сведений о них. В таких случаях
экскурсия теряет содержательность, т.к. превращается в простое любование объектами. Поэтому не
случайно наличие сведений об объекте относятся к признакам экскурсии.
Функции экскурсии. Экскурсия, как форма воспитания широких масс трудящихся и учащейся
молодѐжи, как источник знаний выполняет несколько функций: познавательную, информативную,
организации культурного досуга, направленного формирования знаний и интересов человека,
культурно-воспитательную, оздоровительную.
Прежде всего, она выполняет познавательную функцию. Экскурсия помогает усваивать
политические, философские, художественные и другие взгляды и мировоззрения. Экскурсия должна
иметь свою направленность с чѐтко обозначенными приоритетами.
Экскурсия содержит информацию о достижениях науки, медицины, биологии, о новых
исследованиях космоса, об открытиях археологов, победах спортсменов, изобретениях рабочих и
инженеров, последних новостях в культурном и хозяйственном строительстве.
Экскурсия не только даѐт знания, но и является организацией культурного досуга. Экскурсия
относится к той группе занятий, которая определяется термином – учѐба и самообразование. При
этом достигается наиболее полное удовлетворение духовных потребностей человека.
Систематичность изложения знаний, сообщаемых в экскурсии, широкая возможность выбора
тематики в соответствии со вкусами людей, делаю экскурсию наиболее популярным занятием масс.
В то же время, экскурсия занимает достойное место среди различных форм учѐбы,
формирования и систематизации знаний, целенаправленного отбора информации, будь то искусство,
история, архитектура. Направленное формирование знаний происходит на учебных и
производственных экскурсиях.
Культурно-воспитательные функции ярко проявляются в музейных экскурсиях, а
оздоровительные – в загородных, включающие купание или катание на лыжах.
Структура экскурсии Экскурсия, как органический, законченный процесс имеет свою
структуру, схожую с другими видами деятельности – учѐбой, воспитанием, пропагандой.
Одновременно она обладает специфическими различиями. Композиционная экскурсия состоит из
вступления, основной части и заключения. По продолжительности вступление может быть от 3 до 15
мин. в зависимости от продолжительности всей экскурсии, еѐ темы и вида. Для систематизации
сведений во вступлении оно разделяется на 2 части: организационную и информационную.
Организационная часть содержит сведения о предприятии, экскурсоводе, цели и задачах
экскурсии, еѐ продолжительности, протяжѐнности, особенностях проведения (наличие санитарно-
бытовых остановок, возможность купить сувениры, взять автограф, сфотографироваться). В
организационной части сообщается место окончания экскурсии, а так же проводится инструктаж по
безопасности на маршруте (правила поведения в транспорте, при движении на оживлѐнных улицах, в
горах, у воды). Особенно важен такой инструктаж с детскими группами. Им напоминается, что надо
занимать все время те же места, не ходить по автобусу во время движения, не сорить, не отлучаться
без предупреждения, быть осторожным и не торопиться при посадке и выходе, переходить улицы
только на зелѐный свет светофора, не разговаривать и не перебивать рассказ.
Информационная часть вступления должна привлечь внимание к экскурсии, еѐ объектам,
содержанию. Экскурсантов знакомят с задачей и кратким содержанием предстоящей экскурсии, при
этом называются некоторые подтемы, объекты, участки маршрута. Длительность вступления не
должна превышать 5-7мин. еѐ можно увеличить, если первый объект расположен на значительном
расстоянии от места, где экскурсовод забирает группу на экскурсию. Требования к вступлению:
яркость, лаконичность, привлекательность, создание интереса, информативность, красочность.
Далее следует основная часть, состоящая из нескольких подтем, соединенных логическими
переходами. Каждая подтема раскрывается на одном или более объектах и служит для качественного
усвоения темы экскурсии с помощью методически верного сочетания показа и рассказа. Для этого
творческая группа разрабатывает специальные таблицы, где даются различные методико-
организационные указания.
182
Каждая экскурсия заканчивается заключением, которое подводит итоги мероприятия в течение
1-3 мин. экскурсовод кратко излагает выводы по всей теме, напоминая об увиденном и услышанном
во время экскурсии. Иногда роль заключения играет последняя подтема, которая своим содержанием
годится для этого.
Достарыңызбен бөлісу: |