Тарих 125 сұрақ Эф-22-5к1
И.К. Кирилов жобасы. Орынбор экспедициясының ұйымдастырылуы және қызметі
жүктеу/скачать 1,52 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 55. Орынбор губерниясының губернаторы И.И. Неплюевтың саясаты.
| .
54. И.К. Кирилов жобасы. Орынбор экспедициясының ұйымдастырылуы және қызметі. 1735 жылы 15 тамызда Иван Кириллов бастаған экспедициясы Жайықтың сол жақ жағалауына құяр сағасына қала (қазіргі Орск) сала бастады. 1740 жылы Василий Татищев сауда керуендері түнейтін, үлкен әскери күштер орналасуы керек деп жоспарланған қамал орнын қолайсыз деп тауып, “Орынборды” 200 шақырым Жайық ағысымен төменірек жерден салуға рұқсат сұрады. Сөйтіп, қазіргі Қызылту станциясының іргесі қаланды. 1742 жылы жаңадан тағайындалған губернатор И. И. Неплюевке бұл жер ұнамай, 1736 жылы Кириллов іргесін қалаған Берді бекінісі қала орны болуы керек деп Сенатқа ұсыныс жасайды. Сөйтіп, 1743 ж. Орынбор іргесі Берді қамалының орнына түпкілікті қаланады. Жаз айларында арадағы сауда қатынасы Жайық өзеннің сол жағалауында жүргізілді. Осы жерде ірі сауда алаңы ашылып, сауда сарайы салынды. Сауда алаңының Орынборға және қазақ даласына қараған екі үлкен қақпасы болды. Орынбор 1868 жылдан Ресейдің Қазақстан және Орталық Азиямен арадағы ірі сауда орталығы болды 55. Орынбор губерниясының губернаторы И.И. Неплюевтың саясаты. 1731 жылы императрица Анна Иоанновна Кіші жүздің қазақтарын Ресейдің қол астына алу туралы грамотаға қол қойды.Империяға өтудің сипаты үстірт,жасанды болды.Дегенмен бұд Қазақ хандығының Ресей империясына қосылуының басы еді.Жоңғариямен ұзаққа созылған аса ауыр соғыста қазақ жасақтары тамаша жеңіске жеткенімен,ол табыс баянды бола қоймады.Хандар мен сұлтандардың тақ таласына байланысты алауыздығы салдарынан бұл күреске Ресей империясы тартылды.Ресей қалайда Қазақстанды өзіне қосып алуды көксеп,қолайлы кезеңді күтумен болды. Әбілқайыр қазақ хандығында жеке өз билігін нығайту жолдарын жатпай-тұрмай тынымсыз іздестіре бастады.Кіші жүздің ханы Ресей мемлекетінің қолдауына сүйенуге бел буды. Бұл ретте оның жеке басының ерекшеліктері де шешуші рөл атқарды.1730 жылы Кіші жүздің билері Ресеймен әскери одақ жасасуды ұсынды.Алайда Ресеймен келіссөз мүлде басқаша сипат алды.Ресейдің өкімет билігімен неғұрлым жақын бола түсу мақсатымен 1730 жылғв қыркүйек айында Әбілқайырдың елшілігі Петербургке келді.Елшілік Кіші жүзді Ресейдің қарамағвна алу туралы императрица Анна Иоанновнаның атына жазылған өтінішті табыс етті.1744 жылы қазақ халқын ата қоныстарынан ығыстыру жөнінде қосымша жобаның авторы. Бұл жазбада қазақтарды Орал мен Сібір жағынан қоршауға алу жоспарланған еді. Әсіресе,Жайық қалашығы,Орынбор,Орск,Жаңа ойыл шебі,Сібір шебіндегі әскерлерді қазақтарға қарай бағыттау болды. 1742 жылы 19 қазанда И.И.Неплюев қазақтанды Жайық өзені маңында көгіп-қонуға тыйым салу туралы жарлық шығарды.Онда мынандай ескертурлер жазылған: <Жарлықта көрсетілгендей барлық қырғыз-қайсақ хандарына,сұлтандарға,старшындармен бардық халыққа жар саламын,бұдан бұлай осы жарлық алғаннан кейін қамал жанында және Жайық өзенінің арғв бетіне көшіп қонуға тыйым саламын.Егер ол бұзылатын болса,онда қатаң жаза қолданамын. жүктеу/скачать 1,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|