Дүниежүзі қазақтарының Құрылтайлары (1992-2017 жж.)

қауышты. Құрылтай жұмысын 200-ден астам журналистер, 50-ден аса 
телерадиокомпаниялар насихаттауға ат салысты. Дүние Жүзі Қазақтарының Құрылтайына 
қатысушылар Қазақстан халқына және дүние жүзінің басқа
да халықтарына, мемлекеттеріне, олардың үкіметтеріне Үндеу қабылдады. Құрылтай 
күндері “Қазақтар: кеше, бүгін және ертең” деген тақырыпта ғылыми конференция болып 
өтті. Конференцияда Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев “Құшағымыз 
бауырларға айқара ашық” деген тақырыпта баяндама жасады. Қазақ халқының
тағдыры, ата-баба мұрасы, тілі, бүкіл дүние жүзіндегі қазақтарды біртұтас
ұлттық мемлекетіне біріктірудің құқықтық негіздері, т.б. мәселелер жөнінде баяндамалар 
тыңдалды. Конференцияда Дүние жүзі қазақтарының қауымдастығы құрылып, оның 
төрағасы болып Н.Назарбаев сайланды. Бұл орталыққа ұлт өмірін жан-жақты зерттеп, 
қазақтардың әлеуметтік-экономика, мәдени, рухани тыныс-тіршілігіндегі мәселелерді шешу 
міндеттері жүктелді. Құрылтай шет елде жүрген қазақтарға олардың артында арқа сүйер 
іргелі елі барын танытты.
1-нші құрылтай
1992 жылы Қазақтардың 1-нші Дүниежүзілік құрылтайы Алматыда өткізілді.
Құрылтайға алыс және жақын шет мемлекеттерден, соның
ішінде Түркия, Германия, Франция, Норвегия, Моңғолия, Қытай, Аустрия және басқа 33 
елдерден 800-ден астам өкіл қатысты.
Құрылтай күн тәртібіндегі (Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығын құру, оның жарғысын 
қабылдау, басшы органдарын сайлау мәселелерді) талқылады.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевты Дүниежүзі қазақтары 
қауымдастығының төрағасы етіп сайлау туралы ұсыныс бірауыздан қабылданды. 
Қазақстан жазушылар одағы басқармасының бірінші хатшысы Қалдарбек Найманбаев 
төрағаның бірінші орынбасары болып сайланды. Дүниежүзі қазақтары қауымдастығының 
басшылығын құрылтайға қатысушылар мына құрамда толық қолдады:
Нұрсұлтан Назарбаев — Төралқа төрағасы.
Қалдарбек Найманбаев — Төрағаның бірінші орынбасары.
Дәлелхан Жаналтай (Түркия), Мырзатай Жолдасбеков, Алтынбек Сәрсенбаев — Төралқа 
мүшелері.
Құрылтай таңбасының авторы - суретші Бейсен Серікбай
2-нші құрылтай
2002 жылы келесі, 2-нші құрылтай Түркістанда өтті.
Құрылтайға алыс және жақын 32 шет мемлекеттерден 400-ден астам өкіл қатысты.
Дүниежүзі Қазақтарының Құрылтайы ІІ-ші рет, 2002 жылдың күзінде
Түркістан қаласында өткен құрылтайда тарихи отанына оралуды аңсап жүрген 
қандастарымыздың қатарының толығуы жайында сөз болды. Түркістан көптеген
тарихи кезеңдерді басынан өткерген қала болғаннан кейін әдейі таңдалса керек, оның 
алдында Түркістан қаласының 1500 жылдығы аталған. Құрылтайға алыс және жақын
32 шет мемлекеттерден 400-ден астам өкіл қатысты. Бұл құрылтайда оралмандардың елге 
оралу мәселесі қаралып, көші-қон квотасының мөлшерін ұлғайту жоспары қарастырылды. 
2003 жылы 5 мың отбасы, 2004 жылы 10 мың отбасы, 2005 жылы
15 мың отбасы елге көшіп келді, жылына 50-60 мың оралман оралады. 1992 жылғы
14 желтоқсанда Алматыда Қазақстан халықтарының тұңғыш форумы өткізілді. Форумда 
негізінен мынандай мәселелер қаралды: 1. Жаңа көзқарас тұрғысынан интернационализм 
мен тату көршілік қатынас жағдайлары талқыланды. 2. Президенттің Бейбітшілік пен рухани 
татулық сыйлығы алғаш рет академик М. Сүлейменовке, халық жазушысы Д. Снегинге, 
жазушы, аудармашы Г. Бельгерге тапсырылды. 1993 жылы 17 желтоқсанда Қазақтардың 
дүниежүзілік қауымдастығының тұсау кесер салтанаты болды. Сол жылдың өзінде-ақ 
Қазақстанға Монғолиядан, Түркиядан, Ираннан және ТМД елдерінен 7,5 мың қазақ отбасы 
көшіп келді.
3-нші құрылтай
2005 жылы 27-28 қыркүйекте Қазақтардың 3-нші Дүниежүзілік құрылтайы Астанада 
өткізілді.
Құрылтайға алыс және жақын 32 шет мемлекеттерден, соның ішінде Ресейден, Қытайд ан, 
Аустриядан, Чехиядан, Норвегиядан, Италиядан, Сингапурдан, Мысырдан, 300-ден аса 
өкіл, сондай-ақ Қазақстанның барлық облыстары мен Алматы және Астана қалаларынан 
200-ден астам өкіл қатысты.

Құрылтайда шетелде тұратын қазақ шетжұрты өкілдерін Қазақстанның жоғарғы оқу 
орындарында оқыту үшін жағдай жасау, сондай-ақ тарихи отанына инвестициялар 
орналастыру мүмкіндіктері секілді мәселелер талқыланды.
Бизнес байланысын нығайту, қазақ шетжұрты республиканың экономикасы туралы
толығырақ ақпарат алуына ықпал ету, кәсіпкерліктің даму жағдайы, мемлекет пен бизнес-
қоғамдастықтардың өзара қарым-қатынас секілді мәселелер қаралды.

жүктеу/скачать 1,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: