Тарих факультеті
Дәріс 27-28 Модуль 8. Этникалық және демографиялық процесстер
жүктеу/скачать 0,88 Mb.
|
| Дәріс 27-28 Модуль 8. Этникалық және демографиялық процесстер.
Қазақстандағы этникалық және демографиялық процесстер. Саяси-этникалық Қазакстанның тәуелсіздігінін нығаюына оның оркениетті. демократиялық мемлекет ретінде дамуына - халқының рухани кэйта жаңғыруы, (консолидациясы) негізгі себепкер болып табыладът. Бұл бірлік тағдыр жазуымен тарихи Отанынан шеттеп калған біздің Отандастарымызбен өмірдін барлық салалары бойынша тығыз байланыс жасауға жағдай жасамақ. Қазіргі кезенде Қазақстаннан сырт аймактарда бұрынғы КСРО-пыц 14 республикасында жөне әлемнің 25 мемлекетінде 4 млн. 500 мыңға жуық казақ өмір сүруде, олардың тек 800 мың ғана диаспораны қүраса, 3 млн. 700 мыңъг ирредента болып табылады, яғнм ортүрлі тарихл кезеңде түрлі себептерге байланысты Қазақстаннан тартьш алынған жоне шектесіп жатқан Ресей, Қытай, Озбекстанға қосылған жерлерде өмір сүреді. Қазақ ирредентасы және диаспорасының өмір суріп жатқан мемлекеттерімен қатынас жасау біздің мемлекетіміздің сыртқы саясатында маңызды компоненттердің бірі болъпт табылады. Казақстанның сол мемлекеттерімен өзара қарым-қатынасы басқа ұлттық ортада қазақтардың аз үлттылық ретіндегі жағдайына ыкдал етеді. Қазақ диаспорасының тарихи жәие қазіргі кезеңдегі проблемаларын зерттеу әлемдік қауымдастықгың тәуелсіз мүшесі болған Қазақстан Республикасының сгемендігі жәпе үлттық кдуіпсіздігі, үлттьтқ қайта жаңару ттроблемаларымен байланысты казақ үлтының үлттык бірігуінің дамуы үшін кажет. Сонымен, өркениетті, дербсс, олеуметтік бағыттағы рыноктың ономикасы бар күшті мемлекет болуды аддына мақсат етіп қойған біздің қоғамымыздың дамуының стратегиялық бағдарламасы "Қазақстан — 2030" жүзеге асырылып жатқан кезде, қазақ диаспорасы жөне ирредентасының тарихи және қазіргі кездегі проблемаларын зерттеу-тарихы, теориялық, практикалық түрғыдан озекті болыл табылады. Қазақ диаспорасының тарихын оқыту озектілігі курстың мақсатын пйқындайды: Казақ ирреденттерінің пайда болуы мен калыптасуы жөне оның диаспорасының өту процессін тарихи және ғылыми түрғыдан жан-жакхы зерттеу лсоне шет елдерде түратын кдзақ кауымының олеуметтік - экономикалық, саяси тарихын қарастыра отырытт, олардың болашақтағы даму тенденцияларын айқьгндау. Қойылған мақсатка жету үшін төмендегідей нақты міндеттср қойылады. "Диаспораң жоне "ирредента" түсініктеріне теориялық - практикалық және салыстырмалы-жүйелі талдау жасау; диаспора негізгі нотижесі болмп табылатын миграцияға аныктама беру және классификациялау (сұрыптау) "саяси босқын", "иммиграциялық жұмысшы жөне қызметшің, "төуелсіз иммигрантң жоне т.б. болған қазақтардың басқа мемлекетгердегі статустарЫИ сипагтау; XVIII - XIX иг. Қазақ ирредентасының қалыптасу процесін жөне кезеңдерін қарастыру; Ресей империясы, оның орньгаа келген КСРО-ның тарихында XX ғасырди кең келемдегі адам өліміне алып келген, қазақтардың жаппай көшуіне әсері еткен оқиғаларды зерттеу; Әлемнің кептеген елдерінде қазақ диаспорасының дамуына ықпал жасаған 1930-1950 жж. Шығыс Түркістанда қазақ диасгюрасы үшыраған қайғылы оқиғаның себегггерін және барысын ашып көрсету; Шығыс Түркістанның (Шыңжанға) • ндістан және Пекістанға көшу процесін, бұл шешімге келу себептерін карау; Қазақстаннан тыс аймақта өмір сүретін қазақ кауымдарының қазіргі күні цроблемаларын зертгеу (АҚШ, Үлыбритания, Франция, т.б.); Түркия, АҚПІ, ФРГ, Үлыбритания және Швецияда өмір сүретін казақтардм мысалға ала отырып, кейбір үкіметтердің иммиграциялық жүмысшылар мен қызметкерлерге катысты саясатын талдау; Кеңестік түстағы жоне қазіргі кезеңдсгі репатриация проблемасын, Қазақстц қоғамының дамуын зерттеу. Казіргі кезеңде казақ диаспорасының тарихын зертгсудің өзектілігі. Курстың мақсаты мен міңдеттері. Моселенің тарихнамасы. Кеңестің тарихыама. 1950-1980 жж. казақ диаспорасының пайда болу тарихын зерттеуге вдеологиялық прессинг (Г.В.Астафьев, Б.П.Гуревич, И.Я,Злажин). ПІетсищ диаспорология. Аудармалық өдебиет (Халифа Алтай, Линда Бенсон, Ингшір Сванберг). Деректер (архивтер, қүжаттар жөне статистикалык материалдар жинағы, казак диаспорасы окілдерінің жеке архивтері). Қазақ диаспорасы - теориялық-практикалық анықтама. Диаспора терминін анықтау, оның түрлері жөне классификациясы Миграция топтары (классикалық, қақтығыстық, жүйелі). Казақ диаспорасы калыптасуының себептері мен дамуы (саяси, экономикалық, діни). Қазақ диаспорасының сипаты мен ерекшеліктері (адаптацияға қабілеттілік). "Ирредента" түсінігін анықтау. Ресей, СУАР (ҚХР), МХР, Өзбекстан Республикасындағы казақ ирредентасының орналасу территориясы. Ирредента жөне диаспораның пайда болу тарихы Х\/ІІ-ХІХ ғғ. қазақ ирредентасының қалыптасу тарихы және ОІІЫЦ ксзеңдері. Қазақ-ойрат жене ойрат-қытай соғыстарьт нәтижесінде Қытайда қазақ ирредентасының пайда болуы (ХҮП-ХҮШ Іт. 1-жарт.). XVIII ғ. қазақ-қытай территориялық қақтығыстары. Шығыс Түркістанды Цинь оскерінің жаулап алуы. ПІыңжаң - Орталық Азияда чиндік Қытайдың бекеті және Цинь империясының Казақсхан, Орта Азия халықтарымен катынасы (XVIII ғ. ҚҚ-жартысы). XVIII ғасырдың екінші жартысында Қазақстан мен Орта Азияда Ресейдің эскери-саяси және экономикалык ықпалының өсуі. Патшалықгың Қазақстанды толық жаулап алуы (XIX ғ. 60 ж.). XIX ғ. П-жартысында қазақ территорияларьшың Ресей мен Қытай арасьшда бөлуге окелген Орталық Азияда орыс-кытай территориялық мемлекеттік межеленуі (1860.2.ХҚ. Пекин келісімі, 1864 ж. Щәуешек протоколы, 1881 ж. Петербург келісімі). ХХ-ғасырдағы тарихи оқиғалар - Казақ диаспорасы санының өсуіне оның осері. Столыпин аграрлық реформасыньщ қазақтар үшін салдары. қазақтардың жерсіз қалу процессі жоне 1912-1914 жж. олардың Қытайға көшуі. 1916 ж. Қазақстан мен Орта Азиядағы үлт-азаттық қозғалыс. Кдзақтардың патшалықтың жазалау өрекеттерінен Кашкарга, Текеске, Қүлжа өлкесіне босуы. Қазактардың казан төңксрісінен кейін (1917 ж.) Қытайға көшуі (Шыңжандық Алтай, Қае өлкесі). Мүстафа Шокай - Батыс Еуропада эмиграциялық түрік орталығын күрушы жене лидерлердің бірі. Азамат согысы, күштеп үжымдастыру, Казақстандағы аштық. Қазақтардың Ресейге, Өзбекстанға, Кытайға, Иранға, Ауғанстанға көшуінің күшеюі (1920-1930 жж.). Босқындардың қайғылы тағдыры. 1930-1950 жж. Шығыс Түркістандағы (Шыңжаң) казақ ирреденттерінің олеуметгік-экономикалық жоне саяси жағдайы. Қазақгардың Шыңжан қоғамьщдағы ролі, олардың қытай үкіметінің репрессиясы мен террорына қарсы көптеген көтерілістерге катысуы, Шығыс Түркістан Республикасының қурьшуы жөне жойылуы. Қытайдың хальгқ-азаттық армиясының қазақтарға карсы жазалау шаралары. Қазақтардьщ Шығыс Түркістаннан саяси босқын ретінде Үндістан меы Пәкістанға кешуінің себептері. Түркияны шығыс түркістандықтар үшін екінші отан етіп тандау, "Казақ босқындарының Шышс Түркістандык Ассоциациясының" құрылуы жөне қызметі (1951 ж.). Исламдық фактор (сунниттер). Босқындар мен иммифаттарға қарсы түріктер саясаты. Экономикалық адаптация. Казақ диаспорасының стратегиясы - этникалық бірыңғайлықты сақтау. Қазақ диаспорасының өз атамекенімен материалдык жөне рухани байланысы. Қазақ диаспорасының проблемалары туралы Дүниежүзі қазактарының қүрылтайы (1992ж.). "Дүниежүзі қазақтарының Ассоциациясы", "Қазақгану" Халыкаралық коғамының қызметі. Қазақ диаслорасынын проблемалары бойьшша ғылыми-теориялық форум - Халыкаралық симпозиум "Қазак диаспорасының -цроблемалары жөие болашағы" (Түркістан калясы, 1995 ж. 16-17 қараша). 9. ТАРИХИ ТОПОНИМИКА ЖӘНЕ ОНАМАСТИКА. жүктеу/скачать 0,88 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|