Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е
жүктеу/скачать 5,12 Mb. Pdf көрінісі
|
педагогика-таубаева
| Жүйелік түгыр
- объектілерді жүйе ретінде карастыру негізін- де, жалпы ғылыми әдіснамалық ұстанымдардың жиынтыгы. Жүйе (система, грек тілінен аударганда - біртұтас деген мағынаны білдіреді) - белгілі тұтастық, бірлікті құрайтын, бір-бірімен, ортамен өзара қаты- наста жэне байланыста болатын, элементтердің жиынтығын көрсететін жалпы ғылыми үғым. Жүйелердің типтері көпқырлы: материапды жэне рухаии, орга- никалық емес жэне тірі, механикалык жэне органикалык, биологиялық жэне элеуметтік, статикапык жэне динамикалық, ашық жэне тұйық жэне т.б. Кез келген жүйе қүрылымы мен ұйымдасуы бар көптеген эртүрлі элементтерден түрады. Қүрылым - а) түтастығы мен өзіне ұқ- састығын камтамасыз ететін, объектілердің тұрақгы байланыстарының жиынтығы; б) күрделі біртұтастың элементтер байланысы аракатына- сындағы түрақты тэсілі (заңы). Жүйелі тэсілдің ерекшелігі, зерттеуді объектінің тұтастығын ашуға жэне оның тетіктерін камтамасыз етуге, күрделі объектінің байланысының көптеген типтерін анықтауға, олар- ды бірыңғай теориялық картинаға жинақгауға бағыттайды. Жүйелік тұгьіры - зертгелетін педагогикалық құбылыстарды жэне олардың арасындагы байланыстың көптеген элементін аныктау. Зерттелуші объектіні жүйе ретінде, оның элементін, олардың ара- сындағы байланысты және оны жіктеп, құрылымын және үйым- дастыруды, түтастай білім беру ретінде басқару жолдарын анықтауға бағытталады. Педагогикалық жүйенің ерекшелігі, бұл іс-эрекет жүйе- лері жэне катынастар шеңберінде қалыптасатын жүйелер (кайта қүру- шы-белсенді, қайта жасаушы-орындаушы, түтынушы-дара немесе әре- кеттік-жасаушы жэне т.б.). Бүл жүйелер оқыту үдерісінің субъектілері аркылы кұрылады жэне олардан бөлек болмайды, солар аркылы жүзе- ге асады. Осы контексте педагогикалық жүйе ретіндегі оқыту-тэрбие- леу үдерісінің негізгі сипаттамасы, оның біртұтастығы мен кешендігі болып табылады. 2.4. Педагогикалық теория. Ғылыми білімнің басты кұрамдас бөлігі - теория. Әрине, ғылыми білім - шынайы болмысты тәжіри- белік танудың мәліметтері, зерттеу барысында алынған фактілер, аныктапған эмпирикапық зандылыктар. Бұның бэрінің ғылыми білім- нің құрамдас бөліктері ретінде теория тұтастык қасиетін қалыптас- тырады. Ғылыми теория жерделенетін шынайы болмыска тэн занды- лықгар мен мэнді байланыстар туралы түсінік беретін білім болып табылады. 89 Теория білімдерді жүйелеу, зерделенетін нысанның болашағын болжау үшін де кажег. Демек, ол нысанның даму болашағын болтам- дау ушін де керек. Теориясыз түсіну жок, сондықтан да түсіну - теорияның стратегиялык миссиясы. Теорияның маңызды бір кызметі - болжамдау, түсіндіру үлгісі: жалпы тұжырымдаудан кейін феноменді болжайды. Болжамдау бола- шаққа бағдарланған. Педагоғикада болжамдау манызды роль аткара- ды. Білім беру әлемін ұйымдастыру окушылардың, мүғалімдердің, басқарушылардың іс-эрекетін болжамдаусыз мүмкін емес. Педагогика- да ғылыми педагогикалык алдын-ала болжау жүрғізіледі. Білім беру- дегі алдын апа болжауда статистикапык өлшемдер пайдаланылады. Қазіргі педагогикада ғылыми болжау - лоғикалық-әдіснамалық рэсім. Білім берудегі қүбылыстың казіргі накты көрсеткіштері негізінде осы күбылыстың келешегін анықтайды. Педагогикадағы түсіидіру мен болжау үксас, тек түсіндіру өткенге, болжау болашаққа бағдарланган. Түсінудің жалпы теориясы - герменевтика дамуда. Түсіну - эмбебап рэсім. Сипаттау, түсіндіру жэне болжау ғылыми теориянын қызметтері. Түсіну деғеніміз күбылысты кұндылық аркылы түсіндіру. Түсіндіру - бар нәрсені, ал болжам - не болатынын, түсіну - не болуы керек екенін білдіреді. Ғылымда, онын ішінде педагогикада түсіну ғылым зерттейтін нысандарға, кұбылыс пен үдерістерге белгілі бір мэн беру. Педагогикада түсіну гуманистік өлшем енгізді. Теория көбінесе жеке тұлғаны тәрбиелеу, окыту мен калыптастырудың жинакталған тэ- жірибесін шығармашылыкпен қайта қүрумен байланысты. Осылайша, ол педагогикалык тэжірнбені корытындылап, жеке тұлганың болашак- та қалыптасуы мен дамуының жоспарын анықтайды. Теория езара байланысты білімдер жиынтығы ғана емес, соны- мен қатар, ол - осы білімдердің белгілі бір зерттеу бағдарламасы тү- рінде құралуының тетігі. Теориялык білім зертгеушіге оның не нэрсені біпе алатынын көрсетсе, практикалық біпім оның не істеу керектігіне багытталады. Кез-келген теорияның ақиқаттылыгынын белгісі - бол- мыстын практикапық өзгерісі. Практика теориялық түсіиікке карағанда элдеқайда кең жэне күрделі. жүктеу/скачать 5,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|