Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е
жүктеу/скачать 5,12 Mb. Pdf көрінісі
|
педагогика-таубаева
| 4.2.
Тэрбиенің маімупы. Түтас педагогиалық үдерісте тэрбие үрдісі маңызды орын алады. Ол сырттан ықпал ету арқылыда, оқушы- ның өзінің белсене катынасуы арқылы да қалыптастырылатын үдеріс. Тэрбие үдерісінде мазмүндық жэне эдістемелік жағы бөлініп алынады. Тэрбиенің мазмұнына алға қойылған максаттар мен міндеттерге сэйкес окушылар меңгеруге тиіс білімдер, сенімдер, дағдылар, сапалар жэне түлғаның ерекшеліктері деген ұғымдар енеді. Әлеумдік жаһан- дану көшіне ілесе алатын түлғаны тэрбиелеуде Қазакстан Республика- сы Білім жэне ғылым министрлігі бекіткен «Тэрбиенің түжырымдама- лық негіздерінде» анықталған максаттар мен міндеттерге кол жеткізу тэрбие жұмысының басым бағытгары Қазақстандык патриотизм жэне азаматтык тәрбие, күкықтык тэрбие, рухани-адамгершілік тәрбие, ұлт- тық тэрбие; отбасы тәрбиесі, еңбек, экономикалық жэне экологиялык тэрбие, зияткерлік тэрбие, акпараттық мэдениет тәрбиесі, көпмэде- ниетті жэне көркем-эстетикалык тәрбие, дене тэрбиесі, салауатты өмір салты негізінде тәрбие жұмысын іске асыру тиімділігін өлшеуші ре- тінде критерийлер: олар тұлғаның қоршаған элемге, кандай да бір күн- дылыктарға жэне қүбылыстарға қарым-катынастары арқылы байқала- ды, тәрбие түтастай педагогикалык үдеріске қосылған жағдайда тэр- биенің басты мақсатына жетуге, түлганы жан-жақты жэне үйлесімді калыптастыруға мүмкіндік туады. И.П.Подласый. тэрбиені мэдениет түрғысынан карастыра оты- рып, кешенді жүргізу технологиясы төмендегі талаптарды орындау барысында іске асатынына токталады: 1. тәрбиеленушіге төмендегі үш багыт: олардың санасына, сезі- міне жэне тәртібіне әсер ету аркылы; 2. жағымды нэтижеге тэрбненің табиғи байланысы (ішкі педа- гогикапық эрекеттесу) және түлғаның өзін-өзі тэрбиелуі аркылы жете- 3. тэрбиеге катысы бар әлеуметтік институттар мен бірлестік- терді, жаппы баспасөз кұралдарын, эдебиет, өнер, отбасы, мектеп, кұ- 162 қык корғау органдары, т.б. кешенді ықпал ету жағдайларының бірлігі жэне оларды үйлестіру; 4. тұлғаның сапалық қасиеті жүйелі нақты тэрбие ісі арқылы қалыптасады; 5. кешенді ықпал тәрбие жүйесіне жэне оны басқаруга жүйелі ықпал ету арқылы табысты болады. Тәрбиені басқару ішкі жэне сырт- қы факторлардын өзара әректгестікте болғанда ғана жаксы нәтиже беретініне тоқгалады. Қазіргі мектептегі ізгілендіру мен демократизация идеясы мұға- лім мен окушыға оқу-тәрбие жүмыстарының тэсілдерін, бағыттарын, әртүрлі деңгейлердегі бағдарламапарды, дифференциялык білім беруді тандап алуға еркіндік құқыгын беріп отыр. Мүның өзі үлкендермен ба- лалардың бірлесе отырып еңбектенуіне, бір тэрбие жүйесін екіншісі- мен ауыстырып қолдануға жағдай туғызады. Шығармашылық, еркіндік пен оқу-тәрбие процесін ұйымдастырушының кэсібі мен жалпымэде- ниетіне жоғары талап койып отыр. Тәрбие жүмысы - бұл жеке түлғаның неғүрлым толык дамуына бағыттапған ересектер мен балалардың тіршілік әрекетін ұйымдасты- руға бағытталған мақсатты іс-әрекет. Қазіргі мектептің жалпы даму тенденциялары, тэрбие жүйесінің болуы, әр мектептегі тэрбие жұмысының атқаруда түрлі әлеумеггік институттардың өзара қызмет бөлісіп алуын, тэрбиешілер қызметінің мақсаттары мен міндетгерінің өзгеріске үшырауын, олардың функция- ларын баита қарауды талап етеді. Шындығында оқушының іс-эрекетін тудыруда негізінен түрткі болу қажет. Іс-әрекет кұрылымының негізгі компоненттері материап- дық, экономикалык, гигиеналық, моральдық-психологиялық, уакытша жағдайлар негізінде іске асады. Бүл жағдайлар іс-әрекеттің кұрылы- мына тікелей кірмеседе оның іске 'асуына тікелей жағдай жасайды. Мектеп дамуында жаңашыл үрдістің, жаңашыл іс-эрекетгің субъектісі болып: мектеп-гимназия директоры, директордың орынбасары, мұға- лімдер, ғалымдар, оқушылар, ата-аналар, демеушілер, әдіскерлер, жо- ғарғы оқу орындарынын оқытушылары, кеңесшілер, білім беру меке- мелерінің қызметкерлері т.б. енеді. «Мектеп-гимназиядағы тэрбие үрдісіндегі жаңашылдық неде?», - дегенге келетін болсак, жеке тұлғаны қалыптастыруда, сабак үрді- сінде, тэрбие беруде жэне сыныптан тыс уақытта тәрбие беру мәселе- лері негізгі орын алады, сыныптан тыс жүргізілетін іс-шараларының негізгі көздеген мақсаты, бүгінгі қоғамдық ағымға еркін арапасатын, өз ойларын еркін айта алатын белсенді, әлемдік прогресс көшіне ілесе алатын жеке тұлғаны қалыптастыру. Қазіргі тэрбиенің негізгі мақсаты тұпғаға бағдарланган тәрбие технологиясын іске асару. Жаңа типті мектептегі тәрбие жұмысы, аты айтып тұргандай өзіндік жаңашылдығымен айшықталуы керек. Яғни, жаңа типті мек- 163 тептегі оку-тәрбие ұрдісіндегі жаңашылдык: білім берудің мазмұнын- да; оку-тәрбие үдерісінде; әдістерінде; технологиясында; оку-тэрбие үр-дісін ұйымдастыруда; жаңа типті мектептін баскару жүйесінде, оку- шыларды білімін жэне тәрбиелік деңгейлерін багалауында көрініс та- буы керек. Қазір технологияның көптеген түрлері мектептін оку - тэр- бие үдерісіне енгізіліп жатыр. Біздің максатымыз тәрбие технология- сын басқа педагогикалык технологиялармен сыңи тұргыда ойлау тех- нологиясы, мига шабуыл технологиясы, акпараттык технология т.б. өзара байланыста жүргізу карастырылуы қажет. Жаңашыл үрдістің мазмүндық қүрылымы: оқыту, тэрбиелеу, оку-тэрбие үдерісінде, мектеп-гимназияны басқаруда өзіндік жаңа- шылдығымен көрініс табуы керек. Әрбір компонент өзіндік күрделі құрылымнан тұрады. Оку-тәрбие үдерісіне ол білім мен тэрбие беру- дің әдістерінде, түрінде, тэсілінде, кұралында жэне т.б. жаңашылды- гымен көрініс табады. Гимназистердің танымдық белсенділігін дамыту сабак барысын- да жэне сабактан тыс уакыттагы жүргізілетін іс-шаралар өзара байла- ныста іске асады. Ягни, сабак үдерісінде өтілетін материал гимназис- тердің танымдық іс-эрекетін, белсенділігін дамытуға ықпал ету (гим- назистердін шыгармашылық ізденуіне түрткі тудыру аркылы, ойын әрекеті: дискуссия, эксперименттік, зертгеушілік) негізде іске асыры- Оқушы гимназистедің ұжымдык іс-эрекетінің 'ұйымдастырылу түрінің эр түрлілігіне байланысты, олардың топтарының қүрылымдык ерекшеліктеріне байланысты тэрбие жұмысы: 1. Сынып ішіндегі жүргізілетін тәрбие жұмыстары. 2. Сыныптан тыс уақытта жүргізілетін тәрбие жұмыстары: а) клуб, үйірмелерде жүргізілетін тэрбие жұмыстары; э) сынып аралык тәрбие жұмысы болып екіге бөлінеді. 3. Қоршаған ортаға ізгілік карым - қатынасын жэне жеке тұлға- ның адамгершілік қасиеттерін калыптастыру. 4. Жеке тұлғаның бойындағы құндылықтарды калыптастыруда рухани сезім, адамгершілік сана, ерік, ойлау қабілетін жетілдіру болып табылады. 5. Жеке тұлғаның ішкі қажетгілігі бойынша өзін-өзі жетілдіруді, кұзыреттілікті қалыптастыру. жүктеу/скачать 5,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|