ТƏУЕЛДІК ЕСІМДІК
Əр жіктеу есімдігіне сай тиісті тəуелдік есімдік (Possessive Pronouns) бар. Олар whose? (кімнің?) деген сұраққа жауап береді. Тəуелдік есімдік заттың біреуге тəуелді екенін көрсетеді. Ол сандық, тектік (родтық), септік жағынан өзгермейді. Зат есімнің алдында қолданылғанда, артикль келмейді: а book - my book, an apple - her apple.
Тəуелдік есімдік былай беріледі: а) 1-ші тұлға, есімдік-сын есімдер:
Тəуелдік
Жіктеу есімдігі есімдігі
Жекеше Көпше Жекеше Көпше
1 Жақ 1 we my our
И Жақ you you your your
III Жақ he, she, it they his, her, its their
Мысалы: Жекеше түрі: Көпше түрі:
1 Жақ mу bоок (менің кітабым) our book (біздің кітабымыз)
И Жақ your book (сенің кітабың) your book (сендердің кітаптарың) III Жақ his , her book (оның кітабы) their book (олардың кітаптары)
ə) 2-ші тұлға, есімдік-зат есімдер:
Жіктеу есімдігі Тəуелдік есімдігі
Жекеше Көпше Жекеше Көпше
I Жақ I we mine ours
ІІ Жақ уоu you yours yours
III Жақ he, she, it they his, hers, its theirs
Тəуелдік есімдік сөйлемде бастауыш, анықтауыштың қызметін атқарады.
The Functions of Possessive Pronouns in the Sentence (Тəуелдік есімдіктің сөйлемдегі қызметі)
Subject (Бастауыш)
|
This is not rny pencil, mine is blue. They gave us their books
|
ББұл менің қарындашым емес, менікі көк. Олар бізге өздерінің кітаптарын берді.
|
Predicate (Баяндауыш)
|
This book is mine. Who are they?
|
Бұл кітап менікі. Олар кімдер?
|
Object (Толықтауыш)
|
I have broken my pencil.
Please give
|
Мен қарындашымды сындырып алып едім, өзіңіздікін бере тұрыңызшы.
|
Attribute (Анықтауыш)
|
My pencil is on the desk. His elder brother lives in Almaty.
|
Менің қҚарындашым партаның үстінде. Оның үлкен ағасы Алматыда тұрады.
|
Possessive Pronoun (Тəуелдік есімдік)
|
Person (Жақ)
|
1 2-ші Есімдік сын есім
|
2 тұлға Есімдік зат есім
|
I жақ II жақ III жақ
|
My Your
His Her Its
|
Менің Сенің Сіздің Оның Оның Оның
|
Mine Your
His Hers Its
|
Менікі Сенікі Сіздікі Оныкі Оныкі Оныкі
|
Plural (Көпше түрі)
|
|
|
|
I жақ II жақ III жақ
|
Our Your
Their
|
Біздің Сендердің Сіздердің Олардың
|
Ours Yours
Theirs
|
Біздікі Сендердікі Сіздердікі олардікі
|
Remember! Есте сақтаңыз!
1.1 -ші тұлғадағы есімдіктер зат есімдермен олардың анықтауышы ретінде қолданылады. яғни есімдік-сын есім.
This is my book (жекеше). Бұл (мынау) менің кітабым. These are our books (көпше). Бұлар біздің кітаптарымыз. That is your book (жекеше). Анау сіздің кітабыңыз.
Those are your books (көпше). Анау сіздердің кітаптарыңыз.
2.2-ші тұлғадағы есімдіктер жеке тұрып,зат есімсіз қолданылады, яғни есімдік зат есім.
This is mine (жекеше). Бұл менікі
These are ours (көпше). Бұлар біздікі
That is your (жекеше). Анау сіздікі
Those are yours. (көпше). Анау
3 .Impersonal «you» «You» есімдігі жалпылама ұғымды білдіргенде (мысалы ережеде аударылмайды).
Personal and Possessive pronouns (Жіктеу жəне тəуелдік есімдіктер)
Nominative case
|
Objective case
|
Conjoint form
|
Absolute form
|
I
You He She It We You
They
|
Men Сен Ол Ол Ол Біз
Сіздер
Олар
|
Me You Him Her It Us You
Them
|
Мені, маған Сені, саған Оны, саған Оны, оған Оны, оған Бізді, бізге Сіздерді, сіздерге
Оларды, оларға
|
My Your His Her Its Our Yours
Their
|
Менің Сенің Оның Оның Оның Біздің Сіздердің
Олардың
|
Mine Yours His Hers Its Ours Your
Theirs
|
Менсенікі Сенікі Онікі Онікі Біздікі
Біздердікі Олардікі
|
Possessive Adjectives and Pronouns (Тəуелдік сын есім жəне тəуелдік есімдік)
Possessive Adjectives
Тəуелдік сын есім
|
Possessive Pronouns
тəуелдік есімдік
|
Му менің
Your сенің
|
Mine менікі
Yours менікі
|
REFLEXIVE PRONOUNS
ӨЗДІК ЕСІМДІК
Өздік есімдік (Reflexive pronouns): myself, yourself, himself, herself, itself, ourselves, yourselves, themselves.
1.Өздік есімдік my, your, him, her, it, our, them тəуелдік есімдіктеріне (қазақ тілінде жіктеу есімдігі ілік септігінің жалғауы арқылы беріледі: менің, сенің, сіздің, біздің, сендердің, олардың) жекеше түріне -self, көпше түріне
-selves жалғауларын қосу арқылы жасалады. Жекеше:
жак mv + self = myself
жақ your + self = yourself
жақ him/her/it + self = himself/herself/itself
Қазақ тілінде өздік есімдікке жататын жалғыз ғана сөз бар: ол
«өз» - сөзі. Бұл есімдік көбінесе тəуелдеулі түрде қолданылады.
а) Қазақ тілінде өздік есімдіктер жіктеу есімдіктермен қабаттасып та, қабаттаспай да қолданылады: I make breakfast myself. - Таңертеңгі асты (мен) өзім дайындаймын.
ə) Қазақ тілінде бұйрық райда «өз» есімдігі түсіп қалады. Wash yourself. -
Жуын! Жуыныңыз!
Ағылшын тілінде барлық жіктеу есімдіктеріне пара-пар өздік есімдіктері бар:
3.Өздік есімдік сөйлемде толықтауыштың қызметін атқарады. Өздік есімдік толықтауыш ретінде қолданылып, қазақша «өзіме өзімді, өзіне, өзіңе, өзінде» сияқты есімдіктерге ұқсас келеді.
The Functions of Reflexive Pronouns in the Sentence (Өздік есімдіктің сөйлемдегі қызметі)
Object (Толыктауыш)
|
Не bought himself a new coat. You said it yourself. = You yourself said it.
I ask nothing for myself.
|
Ол өзіне жаңа пальто сатып алды. Сіз өзіңіз бұны айтыңыз.
Мен өзіме ештеңе сұрамаймын.
|
Өздік есімдік II жақта жекеше түрде yourself, көпше түрде yourselves
болады.
|
Don’t hurt yourself, Peter! Go and wash yourselves, Children!
|
Петр, өзіңізді соғып алмаңыз! Балалар, өздерің барып жуыныңдар!
|
Reflexive Pronouns (Өздік есімдік)
Singular (Жекеше түрі)
|
Person
|
Тəуелдік есімдік
|
Өздік есімдік (+-self)
|
жақ
жақ
жақ
|
Му
Your
His Her Its
|
Менің Сенің Сіздің
Оның Оның Оның
|
Myself Yourself
Himself Herself Itself
|
Өзім Өзің Өзіңіз
Өзі Өзі Өзі
|
Plural (Көпше түрі)
|
Person
|
Тəуелдік есімдік
|
Өздік есімдік (+ -selves)
|
жақ
жақ
жақ
|
Our Your
Their
|
Біздің Сендердің Сіздердің
Олардың
|
Ourselves Yourselves
Themselves
|
Өзіміз Өздерің Өздеріңіз
Өздері
|
Personal, Possessive, Reflexive pronouns (Жіктеу, тəуелдік. өздік есімдіктері)
Number (Тур)
Person (Жақ)
Personal (Жіктеу)
Nominative Objective
Possessive (Тəуелдік)
Reflexive (Өздік)
case case
Singular 1- жақ I me my mine myself (Жекеше) 2- жақ you you your yours yourself
he him his his himself she her her hers herself
it its its its itself Plural 1- жақ we us our ours ourselves
(Көпше) 2- жақ
3-жақ
you they
you them
your yours yourselves
Their themselves
DEMONSTRATIVE PRONOUNS
СІЛТЕУ ЕСІМДІК
Достарыңызбен бөлісу: |