The Future Perfect Continuous Tense (Аяқталған созылыңқы келер шақ)
The Future Perfect Continuous Tense in the Past
(Аяқталған созылыңқы келер шақтың өткен шақ формасы)
Affirmative sentences (Болымды сөйлемдер)
Singular
Жекеше түрі)
I
shall have been writing
should have been writing
You
will have been writing
would have been writing
He
will have been writing
would have been writing
She
will have been writing
would have been writing
Plural (Көпше түрі)
We You They
shall have been writing will have been writing will have been writing
should have been writing would have been writing would have been writing
Negative sentences (Болымсыз сөйлемдер)
Singular (Жекеше түрі)
I
shall not
have
been
should not have been writing
You
writing
would not have been writing
He
will not
writing
have
been
would not have been writing
She
will not
have
been
would not have been writing
writing
will not
have
been
writing
Plural (Көпше түрі)
We You They
shall not writing
will not writing
will not writing
have have have
been been been
should not have been writing would not have been writing would not have been writing
VOICE
ЕТІС
Етістіктің ерекше грамматикалық категориясының бірі – етіс (Voice).Істің істеушісіне жəне істелінетін затқа (объектіге) қатынасына байланысты мағыналық жəне тұлғалық жақтан өзгеруін етіс деп атайды.
Ағылшын тілінде де етістің екі түрі бар: theActiveVoice(негізгі етіс немесе жай етіс), the Passive Voice(ырықсыз етіс).
Негізгі етіс. Түбір етістіктің де, басқа сөз табынан жасалған туынды етістіктің де алғашқы тура қалпында айтылған түрін негізгі етіс деп атайды. Негізгі етісте іс-əрекеттің атқарушысы, қимыл иесі арнайы көрсетіледі. Мысалы: Theywillbuildthebridgenextyear.– Олар келесі жылы көпір салады.
Ырықсыз етіс. Іс-əрекеттің атқарушысы, қимыл иесі арнайы айтылмай, қимыл өздігінен істелетіндігі көрініп тұрса, ондай етісті ырықсыз етіс деп атайды. Мысалы: Thebridgewillbebuiltnextyear.– Көпір келесі жылы салынатын болды.
FORMS OF VOICE
ЕТІСТІҢ ТҮРЛЕРІ
THE ACTIVE VOICE
(Негізгі етіс)
THE PASSIVE VOICE
(Ырықсыз етіс)
We write letters every day.
Біз хатты күнделікті жазамыз.
She wrote a letter yesterday.
The letters are usually written in Russian.
Хаттар ылғи орыс тілінде жазылады.
Ол хатты кеше жазды.
He will write a letter tomorrow.
Ол хатты ертең жазады.
I don`t understand this sentence.
Мен бұл сөйлемді түсінбеймін.
He came at five o`clock.
Ол сағат бесте келді.
They will take English lessons twice a week.
Олар ағылшын сабағын аптасына екі рет алады.
The letter was written by my sister.
Хатты менің əпкем жазған.
The letter will be written tomorrow
Хат ертең жазылады.
The plan has been discussed for two hours.
Жоспар екі сағат бойы талқыланды.
The house was built last year.
Үй өткен жылы салынды.
The house will be built next year.
Үй келесі жылы салынады.
THE ACTIVE VOICE
НЕГІЗГІ ЕТІС
TENSES
EXAMPLES
1.
Present Indefinite
comes
2.
Present Continuous
is coming
3.
Past Continuous
was coming
4.
Present Perfect
has come
5.
Future Indefinite
will come
6.
Future Continuous
will be coming
7.
Future Perfect
will have come
8.
Past Indefinite
came
9. Present Perfect Continuous
has been coming
10. Past Perfect
had come
11. Past Perfect Continuous
had been coming
THE ACTIVE VOICE
(Негізгіетістіңəр шақтаберілуі)INDEFINITE TENSES
(Шақтыңжалпытүрі)
Шақ
Болымды сөйлем
Болымсыз сөйлем
Сұраулы сөйлем
Керекті сөздер
Present Indefinite
We write
letters every day.
He writes
letters every day.
I do not write letters every day.
She does not write letters every day
Do you write letters every day?
How often does he write letters?
always every day
(week, month) usually
Past Indefinite
I wrote a letter yesterday.
He wrote a letter yesterday.
They did not write letters yesterday. She did not write a letter yesterday.
Did you write a letter
yesterday?
What did he do yesterday?
yesterday last year
a month ago
Future Indefinite
I shall write a letter tomorrow.
He will write a letter tomorrow.
We shall not write letters tomorrow.
She will not write letters tomorrow.
When will you write a letter?
Will he write a letter tomorrow?
tomorrow next week in two years
CONTINUOUS TENSES
(Шақтыңсозылыңқытүрі)
Шақ
Болымды сөйлем
Болымсыз сөйлем
Сұраулы сөйлем
Керекті сөздер
Present Continuous
I am writing a letter now.
We are
writing a letter now.
He is not
writing a letter now.
They are not writing a letter now.
Are you writing a letter now?
What are they doing now?
now
Past Continuous
I was writing a letter at that time.
They were writing a letter at that time.
He was not writing a letter at that time.
We were not writing a letter at that time.
Were you writing a letter at that time?
What was she doing at that time?
at that time at 5 o`clock all the time
PERFECT TENSES
(Шақтың аяқталған түрі)
Шақ
Болымды сөйлем
Болымсыз сөйлем
Сұраулы сөйлем
Керекті сөздер
Present Perfect
I have already
We have not
Have you
already
written the letter.
written the letter yet.
written the letter?
yet
She has already
He has not
What have
just
written the
letter.
written the
letter yet.
you done?
never
this week
Past Perfect
I had written the letter by that time. He had written the letter by that time.
We had not written the letter by that time.
She had not written the letter by that time.
By what time had you written the letter?
Had they written the letter by that time?
by that time by 5 o`clock
THE PASSIVE VOICE
ЫРЫҚСЫЗ ЕТІС
ThePassiveVoice(Ырықсыз етіс) баяндауыш қызметінде жұмсалған сөйлемде қимыл иесі айтылмайды, яғни ол сөйлемде қимыл иесінің кім екені белгісіз болады. Былайша айтқанда, бастауыш қызметінде, бастауыш қызметінде жұмсалған қимыл иесі өзі қимыл-əрекет істемейді, керісінше ол басқа біреудің қимыл-əрекетінің объектісі болады. Мысалы:
The letteriswrittenby pencil. – Хат қарындашпен жазылған.
Ағылшын тілінде ырықсыз етіс баяндауыш tobe көмекші етістігі мен негізгі етістіктің өткен шақ есімшеден (PastParticiple)жасалады: tobe+Participle
II.Баяндауыштың өзгеретін (tobeкөмекші етістігі) бөлігі тиісті шақта, жақта жəне жекеше, көпше тұлғада өзгеріске түседі де, негізгі етістік өзгеріссіз қалады. Мысалы:
FutureSimple Passive (Келер шақ ырықсыз етіс): shall/will +be+PII. Ырықсыз етіс Continuousтобының тек екі шақ (PresentContinuousжəне PastContinuous) түрінде беріледі. Ырықсыз етіс PerfectContinuous– та берілмейді.
Сұраулы сөйлемде бірінші көмекші етістік бастауыштың алдына қойылады.
AmI invited?Are youinvited? Ishe (she) invited?Is thatletterwritten?- Сол хат жазылды ма?
Егер көмекші етістік күрделі түрде (havebeen,shallhavebeen, т.б.) берілсе, бірінші көмекші етістіктен кейін бастауыш келеді. HaveIbeeninvited?ShallIhavebeeninvited?Forexample.Willtheletterbesenttomorrow?-Хат ертең жіберіле ме?
Болымсыз сөйлемде notдемеулігі бірінші көмекші етістіктен кейін келеді. Iamnotinvited.You(we,they)arenotinvited.He(she)isnotinvited.Егер көмекші етістік күрделі түрде (havebeen,shallhavebeenт.б.) берілсе, бірінші көмекші етістіктен кейін notдемеулігі келеді. Ihavenotbeeninvited.Ishallnothavebeeninvited.Forexample,Thatbookwasnotread.–Ана кітап оқылған жоқ. Thisworkwillnotbefinishednextweek.–Бұл жұмыс келесі жетіде аяқталмайды.
PassiveVoice-та қимыл иесі byкөмекші сөзімен, ал қимыл-əрекеттің құралы with көмекші сөзімен қолданылады. Осы көмекші сөздермен қолданылатын зат есімдер мен есімдіктер көмектес септік арқылы аударылады.
The letterwassent byMr. Brown. – ХатБраун мырзамен жіберілді.
Thearrivalcardwasfilledinwiththepen.–Келу карточкасы қаламмен толтырылды.
Мына сөйлемдерді салыстырып талдау арқылы ырықсыз етістің қолданылуын, мағынасын айқын аңғаруға болады:
Asanov builtthe bridge lastyear. –Асанов көпірді былтыр салды.
The bridge wasbuilt(by Asanov) lastyear. –Көпірді (Асанов) былтыр салды.
Бірінші сөйлемде қимыл иесі (субъект) – Asanovбастауыш қызметінде, оның қимылы – builtбаяндауыш (жай етіс түрінде) толықтауышты – объектіні (Thebridge)меңгеріп тұр. Яғни, бұл сөйлемде субъект те, предикат та, объект те – əрқайсысы өз орнында жеке сөйлем мүшесі болып тұр. Баяндауыш ырықсыз етіс түрінде берілген екінші сөйлемде объект (Thebridge)бастауыш ретінде жұмсалып, қимыл иесі сөйлемде айтылмай немесе byқосымшасы бар толықтауыш (by Asanov) арқылы көрсетілген.
Ырықсыз етісті сөйлемнің шақтары, сұраулы жəне болымсыз түрлері жай етісті сөйлемнің шақтарына, сұраулы жəне болымсыз түрлеріне сəйкес жасалады. Мысалы:
The letteriswrittenby my brother. –Хатты менің ағам жазған.
Is the letterwrittenby my brother?–Хатты менің ағам жазған ба?
The letterisnotwrittenby my brother. –Хатты менің ағам жазған жоқ.
Must,can(could),may(might), to haveмодаль етістіктері тіркескен жай етісті баяндауыштың жасалу жолы осы модаль етістіктері бар ырықсыз етісті баяндауышқа да тəн, мысалы:
Youcanbuythisbookinanyshop.–Сізге бұл кітапты кез-келген дүкеннен сатып алуыңызға болады.
Thisbookcanbeboughtinanybookshop. –Бұл кітап кез-келген дүкеннен сатылынып алынады.