Технологияны
жүктеу/скачать 1,33 Mb. Pdf көрінісі
|
CLIL
| дәлелдерін жазуын өтініңіз. Жоғары ойлау деңгейін қажет ететін
сұрақтарды құрастырыңыз: білім алушылар толық жауап беруге мәжбүр болады. Жазбаша сөйлеуге оқыту Хат - жазбаша мәтіннің пайда болуымен және оны тіркеуге байланысты продуктивті аналитикалық - синтетикалық қызмет. Хат, белгілі уақыт аралығында тілдік (сөздік) туындыларды сақтаудың тәсілі, адамның білімі мен жинақтаған тәжірибесінің қоймасы, әр елдің мәдениет пен дәстүр айнасы ретінде пайда болды. Жазбаша мәтінді құрастыру барысында автор, әдетте, белгілі бір логикалық сызбаға сүйенеді: себеп, мақсат, зат, мекен - жай. Логикалық бөлімдердің бұл тізбегі мәтіннің семантикалық - синтаксистік және лексикалық - грамматикалық құрылымында көрініс табады. Кешенді күрделі сөйлеу біліктері ретінде ақпаратты жазбаша тіркеу көбінесе ауызша сөйлеудің пайда болуымен сәйкес келеді. Жазушы ойлаудан тілдік құралдарға ішкі сөйлеу үлгісінде сезілетін жолды өтеді. Лексикалық бірліктерді іріктеу және оларды грамматикалық рәсімделген сөйлемдерге, абзацтарға және мәтіндерге ұйымдастыру, таңдау, салыстыру, араластыру және бақылау кезеңдері арқылы жүзеге асырылады. Бұл жағдайда автордың коммуникативтік ниетіне сәйкес сөйлеу іс - әрекеттерінің бірізділікті тізбегі орын алады. Ішкі сөз механизмі, яғни, ішкі жоспарды немесе келешек мәтіннің қысқаша мазмұнын құрастыру, жазылым процесінде маңызды рөл атқарады. 37 Ойларды жазбаша беру кезінде, айтылым барысындағыдай сыртқы және ішкі тілдік формалар арасында бір ауысым қызмет етеді. Жазылым кезінде дауыстап немесе іштей айтылатын сөзден көрінетін сөзге ауысым жүзеге асырылады. Айтылым процесі барысында іштей айтылған сөзден дауыстап айтылған сөзге ауысым іске асырылады. Жазушы, алдымен, тіркелуі қажет дыбыстық кешендерді елестетеді немесе қабылдайды (есту арқылы жазу барысында). Кейіннен, оларды тиісті графемалармен сәйкестендіреді. Баспа мәтініне сүйене отырып, жазбаша сөйлеудің қалыптасуы барысында жұмыс графемаларды қабылдаудан басталады, содан кейін, тиісті фонемалармен (ассоциациялау) байланыстыру жүзеге асырылады. Білім алушылардың негізгі жазбаша туындылары: жеке және ресми хат, хабарлама, шығарма, сипаттама, рецензия, мазмұндама, аннотация, реферат, жобалық және курстық жұмыс. Білім алушылар білуі қажет: - оқиғаларды, фактілерді, құбылыстарды сипаттау; - егжей - тегжейлі жоспар туралы ақпаратты сұратуды, хабарлау; - өз пікірін, пайымдауын білдіру; - жазбаша мәтінде дәлелдер мен тілдің эмоционалдық - бағалау құралдарын пайдалана отырып, оқиғалар мен фактілерге пікір білдіру; - ауызша сөйлесу үшін егжей - тегжейлі жоспар немесе тезис құрастыру; - екіншілік мәтіндер құрастыру (рефераттар, аннотациялар); - ауызша немесе баспа мәтінді қабылдау кезінде нақты ақпаратты тіркеу; - өзіңіздің сөйлеу іс - әрекетіңізді ұйымдастыру мақсатында оқу жазбаларын, яғни, «өзіме» хатын құрастыру. Оқытудың барлық кезеңдерінде стратегиялық біліктер дамиды, олардың негізгілері: - үлгі - мәтінді ақпараттық және тілдік қолдау ретінде пайдалану; - үлгімен жазылғандарды салыстыру; - анықтамалық әдебиеттер мен сөздіктерге жүгіну; - бүкпелеуді пайдалану; - жазбаша мәтінді жеңілдету; - жалпы түсініктерді сипаттау – сөздерді пайдалану; - синонимдік ауысымдарға жүгіну; 38 - өз тәжірибесін қарым - қатынас бойынша серіктеспен байланыстыру. Ойды жазбаша білдіруге үйрету, даярлық (жаттықтыру) және тілдік жаттығулар көмегімен жүзеге асырылады. жүктеу/скачать 1,33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|