ТӘҢірдің теңдессіз сыйын төмендетпеу серт

№142 (2920) 

16 желтоқсан 2016

5

zangazet@mail.ru

ТӘУЕЛСІЗДІККЕ — 25 ЖЫЛ

Желтоқсан — 30

Пікір

«Қазақстанға  басшы  етіп 

елге белгісіз біреу жіберіліпті» 

деген суыт хабардың  «лениндік 

ұлт саясатын», «әр ұлттың өз 

тағдырын – өзі айқындауға ерік-

тілігі» принциптерін күнде қай-

талап, Құрандай жаттап отыр­

ған саяси санасы ашық және 

«коммунистік партияның сара да 

дана саясатына» сенген студент-

тердің сеніміне атылған оқтай 

әсер еткені рас. Жастықтың жа-

лынымен қақаған аязға қарамай 

алаңға шықтық.  

Ұлттық намысы тапталған 

қазақ жастарының жалын атып, 

сол кездегі бас Алаңға аттандап 

шығуы – небәрі бес­ақ жылдан 

кейін арайлап ататын Егемендік 

таңының алдындағы қапас түн-

нің ең бір қараңғы кезін серпілт-

кен алғашқы белгісіндей еді. 

30 жыл бұрынғы Тәуелсіздік 

таңы үшін жасалған Алматы-

дағы Желтоқсан көтерілісінің 

ішінде жүріп, көзбен көрген су-

реттер әлі күнге есімде. Қақаған 

аязға қарамай, атқылаған суық 

судың астында, кеңес режимі 

жендеттерінің темір сойылдары 

мен арсылдаған иттеріне төтеп 

беріп, жарылған бастарын таңып 

алып, көзден аққан ыстық жа-

сымен мұздап қалған қолдарын 

жылыта жүріп, Алаңды жаңғыр­

тып, қарлыққан дауыстарымен 

«Менің елім, менің жерім, гүлің 

болып егілемін...» деп, «Менің 

Қазақстанымды» ұрандата ай-

тып жүрген қазақ жастары... 

Айналада түнгі қақтығыста өр-

тенген машинаның қаңқасы.. 

Жер­жерде  қармен  араласып 

қатып  жатқан  қан  дақтары... 

Солдаттар ұрып­соғып, итіне 

талатып,  құлап  қалғандарды 

машиналарына тиеп алып кетіп, 

қалғандарын алаңнан 200­500 

метрдей жерге дейін қуып тас­

тайды...

Оқу корпусынан мұғалім-

дер мен коммунист­комсомол 

белсенділерінің шебін бұзып, 

алаңға жеткен курстастар бір­ 

бірімізден адасып, 9­топтан – 

мен, қос Айгүл – Жүсіпова мен 

Ибрашева және Шолпан Жүні-

сова төртеуміз бір­біріміздің 

қолымыздан тас қылып ұстап 

алып бірге қашып келеміз.  Ар-

тымыздан түскен прожектордың 

жарығынан алдымыздағы көлең-

кемізді көрдік. Біздің көлең-

кемізге солдаттардың көлеңкесі 

қосылды. Артыма қарасам, біз 

дүркірей қашқан нөпірдің соңғы 

жағында қалыппыз. Ал, көрініс 

– бұрын­соңды өмірімізде көр-

меген, тек, соғыс туралы кино-

дан көрінетін сұмдық сюжет 

сияқты – қатар­қатар саппен жү-

гіріп келе жатқан солдаттардың 

қалқандары жерге сүйретіліп, 

арсылдаған  иттері  бірге  жү-

гіріп келеді. Алаң асфальтына 

соғылған керзі етіктің дүрсіліне 

иттердің арсылдағаны, оған қоса 

қолдарындағы сойылдарымен 

темір қалқанды соққан дауысы 

қосылып, адамның жанын түр-

шіктіреді... Жанымыз көзімізге 

көрініп, ышқына жүгіріп келе 

жатқанымызда, сол жақтан бір 

жігіттердің:  «Қыздар!  Бері, 

бері қашыңдар!» деген айғайы 

естіліп, тура жолдан солға қа-

рай жалт бұрылып, екі қабат 

үйлердің ауласына қарай жан-

таласа жүгірдік. Сол екпінмен 

қараңғыда алдымыздан қазылып 

қойылған адам бойындай орға 

ұмар­жұмар құлап түстік. Тұрсақ 

– орда 10­15 түрік жігіті, екі Ай-

гүл үшеуміз. Шолпан жоқ. Қайда 

Елім деген ерге – 

Ерім дейтін ел лайық

несарыға дейін, кешегі жерді дүрсілкіндірген Желтоқсан уақиға-

сының құрбандары арман еткен Тәуелсіздік қажырлы күреспен 

келді. 

Қазіргі Қазақстан әлем сахнасында мақтанарлықтай беделге 

ие. Жас мемлекетіміз осындай аз уақыттың ішінде көптеген ірі 

экономикалық, саяси және әлеуметтік жетістіктерге қол жеткізді. 

Еліміздің аяғынан нық тұруы, ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз 

ету және экономикамыздың жедел қарқынмен дамуы – қазіргі 

таңда негізгі стратегиялық бағыттар. Әлемнің алпауыт 50 елінің 

қатарындағы Қазақстан, Елбасының жоспарлаған стратегияла-

рының уақытынан бұрын орындалып жатқанының көрінісі. Бұл 

қазақ елінің – жеңісі де жемісі. 

Ендігі ұрпақтың мақсаты – мол біліммен қаруланып, кең 

байтақ жерімізді теріс пиғылдылардан қорғау. Тәуелсіздігімізді 

сақтайық. Ынтымағымыз жарасқан, бірліктегі ел бола берейік! 

Бұл мен сияқты мыңдаған қазақтың ақ тілегі. Еліміз аман, жұр-

тымыз тыныш болсын! 

Экономикамыз әлсіз, қолда бар өндірістер мен зауыттар әб-

ден ескірген. Мұғалімдер мен дәрігерлерге жалақы, зейнеткер-

лерге зейнетақы тауып берудің өзі қияметтің қиыны болатын». 

Десе де, қиын­қыстау шақты артта қалдырып, дамудың даңғыл 

жолына түстік. Олай болса, өміршеңдік пен кемелдік аясында 

өмір сүріп, бейбітшілік, татулық туын биікке көтерген Қазақстан 

халқы жаңа әлемнің жаңалықтарына әлі де ұмтылуда. 

Экономикалық реформа өз жүрісінен жаңылған жоқ. Біз 

өткенге қарап, бүгінді саралап, болашақты болжаймыз. Қазақ 

халқы тәуелсіздігінің алғашқы қарлығашы – төл теңгеміз 1993 

жылы 15 қарашада айналымға енді. Елбасының «Қазақстан бо-

лашағы – қазақ тілінде» деген тұжырымдамасы Қазақстандағы 

тіл саясатының бүгіні мен болашағын айқындады. Азаматтар-

дың сотқа деген сенімі артып, жұмыс істеп жүрген судьялар мен 

судьялыққа кандидаттарға қойылатын талап күшейтілді. Соттың 

қоғамдағы орны да өзгерді. Бұрын билік те, қоғам да сотты жа-

залаушы орган ретінде қабылдаса, бүгінде сот жеке және заңды 

тұлғалардың құқықтары мен бостандықтарын, мүдделерін 

қорғайтын институтқа айналды. Бұған Қазақстан Республика-

сының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың бастамасымен 1994 жылы 

басталған сот­құқықтық реформасы негіз болды. Осы уақытта 

Мемлекет басшысы Қазақстан Республикасындағы құқықтық 

реформаның мемлекеттік бағдарламасын бекітті. «Қазіргі за-

манғы сот жүйесі – мемлекеттің негізгі құрамдас бөліктерінің 

бірі, елдің әлеуметтік, экономикалық және саяси жаңаруының, 

демократиялық дамуының бір тетігі. Азаматтардың қазақстан-

дық құқықтық саясатқа қатынасы, қоғамның билікке сенімінің 

деңгейі сотқа тікелей байланысты» деген Мемлекет басшы-

сының сөзінде үлкен мән бар. Тәуелсіздігіміз орнағаннан бері 

мемлекетімізде сот жүйесінің тек ілгерілеуін ғана бастан өткеріп 

отырмыз. 

ОңТүСТік ҚАзАҚСТАН ОБлЫСЫ

барыңдар! Жігіттер! Қыздарды 

қорғаңдар!» – деді. 

Осындай қым­қуыт, аласа-

пыран  арасынан  әлдебір  да-

уыс Ғайыптан: «Уа, Жастар! 

Сүйінші! көз жастарыңды сүр­

тіңдер,  бастарыңды  көтерің-

дер! Сендердің де, сендерден 

бұрынғы  азаттықты армандап 

өткен ата­бабаларыңның да  ар-

ман­тілектері қабыл болды! Ер-

тең­ақ Еркін Ел боласыңдар! Ал, 

мына айтып жүрген әндерің – 

Егемен Елдің Әнұраны болады! 

Ал, қазір үйлеріңе қайтыңдар!» 

– деп сәуегейлік айтса, біз  сенер 

ме едік, сенбес пе едік? – деген 

қияли ой келеді қазір... 

Сол кездің студенттері – біз-

дер үшін 1986 жылғы ұлт­азат-

тық көтерілісінен бастау алған 

Отанымыз – Қазақстан Респуб­

ликасының мемлекеттік Тәуел-

сіздігіне, міне, биыл 25 жыл то-

лып отыр. Жүрегі «елім, жерім»  

деп соққан әрбір азамат үшін 

қастерлі мереке!

Қазақ халқы өзінің бүгінгі 

азаттық­тәуелсіздігіне тарихта 

«ақтабан шұбырынды, алқакөл 

сұлама» деген сөздермен қалған 

жоңғар шапқыншылығы кезеңі-

нен басталып, орыс отаршыл-

дығына, одан кейінгі кеңестік 

«құйтырқы саясатпен» жалға-

сып, соңы кешегі Желтоқсанда­

ғы ұлтжанды, намысшыл, рухы 

биік жастардың көтерілісімен 

аяқталған небір нәубетті, өрес­

кел қиянат пен мехнат­азаптар-

ды қайсарлықпен жеңе отырып 

жетті. Осындай қиын­қыстау 

замандарда  қазақ  халқының 

«қансыраған  кездері  болды, 

бірақ, қаза болған жоқ, есең-

гіреп соққы алған кездері бол-

ды, бірақ, есінен адасқан жоқ, 

сүрінген кездері де болды, бірақ, 

сұлаған жоқ» деген Елбасы Нұр-

сұлтан  Назарбаев  мырзаның   

аталы  сөздері  халқымыздың 

азаттық – тәуелсіздік жолын-

дағы өткені мен бүгінін айқын 

суреттейтін сарабдал баға.

25 жылда балаңдықты арт­

қа  тастап,  жалындаған  жігіт 

жасына енді ғана жеткен мемле-

кетіміздің экономикалық­әлеу-

меттік, саяси­қоғамдық, халықа-

ралық қатынас салаларында қол 

жеткізген қуатты  жетістіктері, 

әрине, ізгі ниетті әр азаматының  

жүрегінде мақтаныш сезімін ұя-

лататыны анық. ТМД елдері ара-

сында қай салада да «көшбас-

шы» атанып, тіпті, халықаралық 

қауымдастықта «экономикалық 

дамудың Қазақстандық моделі, 

үрдісі» деген терминнің пайда 

болуы мемлекетіміздің эконо-

микалық­әлеуметтік саладағы 

серпінді, тиімді реформаларды 

жүзеге асыруы нәтижесінде қол 

жеткізген табыстарының нәти-

жесі екені анық.

Халықаралық қатынаста жас 

Қазақ  мемлекетінің  дана  ақ-

сақалға лайық сарабдал да көре-

ген саясат жүргізуінің жемісіне 

бәріміз куә болып отырмыз. 

Мұндай  қуатты  жетістік-

тер мен серпінді дамуымыздың 

бірден­бір көзі – «Мемлекеттік 

тәуелсіздік  туралы»  консти-

туциялық    заңның  6­бабын-

да көзделген тарихи тағдыры 

қазақ  ұлтымен  ортақтасып, 

біріккен республиканың барлық 

этнос өкілдерінің біртұтас ха-

лық болып, ынтымақ­берекесі 

жарасқан  татулығында  екені 

анық.  Ал,  жүзден  аса  этнос 

өкілінің татулық, береке­бірлі-

гінің ұйытқысы, әрине, бірін-

шіден,  достықта  адал,  қаты-

наста әділ, көңілі өзінің Ұлы 

Даласындай  кең,  ниеті  таза, 

рухы биік, даналығы мен аңғал-

дығы, кісілігі мен кішіпейіл-

дігі  қатар  болған  көшбасшы 

ұлтымыздың даналығы болса, 

екіншіден, қиын­қыстау кезеңде 

елінің, жерінің қамын мойнына 

қамыт қып киіп, еліне емірі-

не жүріп жанқиярлықпен қыз-

мет еткен Ер-Азаматтардың, 

оның ішінде, Егемен еліміздің 

алғашқы Президенті – Елбасы  

Нұрсұлтан Әбішұлы Назарба-

евтың ұшқыр ойы мен қырағы 

көрегендігі, даналығы болса ке-

рек. Тәуелсіздігіміздің алғашқы 

сын сағаттарынан бастап «Елім» 

деп еңіреген Еріне – «Ерім» деп 

еміренген Елі лайық бола біл-

ді. Соның нәтижесінде бүгінде  

Еуразия құрлығының нақ орта-

сы – Қазақтың Ұлы Даласында 

әлемдік қауымдастық мүшелері 

өңірлік көшбасшы, шынайы дос, 

тату көрші, тағылымды әріптес 

ретінде бағалап, құрметтейтін 

егемен мемлекет құрылды. 

Мыңдаған жыл бұрын баба-

ларымыздың тасқа қашап жазып 

кеткен «Мәңгілік Ел» деген Ұлы 

арман, ұшқыр қиялы жадымызда 

қайта жаңғырды. Жадымыздың 

жаңғыруы – рухымызды жанып, 

ойымызды түзеуге, бойымызды 

тіктеп, ісімізді нығыздауға үн-

дейтін сияқты. Отанымыздың 

жарқын  да  қуатты,  бекем  де 

берекелі болашағы, Егеменді-

гіміздің мыңжылдықтарға дейін 

баянды болуы еліміздің әрбір 

жоғары саналы, терең түсінікті  

отансүйгіш азаматының сана-

лы еңбегі мен сарабдал пайы-

мында жатқанын  жете түсін-

геніміз абзал. Еліміздің әрбір 

азаматы әрқайсысы өз орнында   

«Елім үшін, келер ұрпақ үшін 

не істеймін?» деген мақсатпен 

қызмет етіп, «ісімнен, өмірімнен 

ел­жұртыма пайда келсін, пайда 

келтіре алмасам, тым болмаса 

кесір келмесін» деген саналы 

ой­мақсатпен еңбектенуі қажет.

Судьялар  қауымдастығы 

кеше ғана өзінің жетінші съезін 

өткізді. Онда сөйлеген Елба-

сымыз  Нұрсұлтан  Назарбаев 

мырза Ұлт жоспарын жүзеге 

асырудың Қазақстан Тәуелсізді-

гінің 25 жылдығымен тұспа­тұс 

келуінің нышандық мәні бар 

екенін, ал 2050 Стратегиясының 

басты мақсаты – Қазақстанның 

әлемдегі аса дамыған отыз ел-

дің қатарына енуіне ұмтылып 

отырған шағында басқа рефор-

малардың барлығындағы табы-

сымыз тікелей «заң үстемдігі» 

секілді шешуші бағытқа байла-

нысты болып отырғанын айрық-

ша айта келіп, енді алдымызда 

сот жүйесінің  бәсекелестікке 

қабілеттілігін артыру және сотқа 

деген қоғамның сенімін арттыру 

міндетін қойған болатын. Олай 

болса, алда судьялар корпусын 

үлкен жұмыс күтіп тұр. 

Сөз соңында айтарым, Елі­

міздің Тәуелсіздігі құтты, Еге-

мендігі берекелі және баянды 

болғай! Егемен еліміздің әділсот 

жүйесіне деген елдің жоғары 

сеніміне ие болу жолындағы  

еңбегіміз жемісті болғай! 

тай  өткенде  Алаң  жақтағы 

азан­қазан айғай­шу басылған-

дай болғасын ордан шықтық, 

ойы мыз – Шолпанды табу. Жол 

жаққа  шыққандағы  көрініс  

соғыс алаңын көзге елестетеді. 

Алаң  бойы  сойылдан  құлап, 

айғайлап көмек сұраған қыз­жі-

гіттер, оларды сүйрелеп, маши-

наға тиеп жатқан солдаттар, сол 

баяғы арсылдаған иттер... 

кенет алдымыздағы үйдің 

қабырғасынан ағараңдаған Шол-

панның тонына ұқсайтын бейне 

көрінді, солай жүгірдік. Жақын-

дап келсек, шынымен Шолпан. 

Алдында ұзын бойлы солдат 

темір сойылын оның кеудесі-

не көлденеңінен қойып, үйдің 

қабырғасына жабыстыра ұстап 

тұр. Қастарына жетіп келдік. 

Еңгезердей орыс жігіті екен, 

Шолпан солдаттың бетіне жәу-

діреген  көздерімен қиыла қарап 

тұр. кішкентай ғана сүйкімді 

қыздың мөлдіреген қара көздері-

не көзі түскенде, қол көтеруге 

дәті бармаса керек, сірә. «Біз 

демонстрант емеспіз, сабақтан 

шығып осы маңдағы үйімізге 

келе жатқан студенттерміз, өті-

неміз, жібере салшы...» деп, бар 

жанымызды салып, жалындық. 

Әлгі солдат бетімізге кезек­ке-

зек қарап біраз тұрды да, үнсіз 

ғана бұрылып кете берді. Өзіміз 

сияқты өрімдей жас солдаттың 

мәрттігіне риза  болып, артынан 

алғысымызды    жаудырдық. 

Осылайша адасып қалғандар 

бір­бірімізді тауып, табысып, 

шұрқырасып жатырмыз... Сол-

даттар алғашқы позициясына 

қайтқасын, жастар да Алаңға 

олардың артынан «Менің Қа-

зақстанымдатып» қайта беттеп 

барады...  

кенет  топтың  арасынан: 

«Отырыңдар! Отырыңдар!» де-

ген  дауыстар  естілді.  Отыр-

дық. Айналадағы қалың нөпір 

отырған кезде басына ораған 

ақ дәкеден қызыл қаны шығып 

тұрған  бір  жігіт  тұрған  күйі 

қалды. Сөйтсек, отырған кезде 

тұрған адамның сөзі жақсырақ 

естіледі екен. Түрегеп тұрған жі-

гіт қарлыққан даусымен ышқы-

на айғайлап: «Қыздар! Сендер 

қайтыңдар! Жігіттер! Біз қайт­

паймыз! Қалайда үш күн, үш 

түн шыдаймыз! Бүкіл әлем бізге 

қарап отыр! Қазақтар қорқақ 

екен демесін! Намысты қорғай-

мыз!  Қазір  Поршень  зауыты 

мен АДк­ның күндізгі кезек-

тен шыққан жігіттері келеді! 

Түнгі смена – сендер жұмысқа 

Тәуелсіздік... Еркіндік... Азаттық... Ерік-

тілік... Бұл ұғымдар жер бетіндегі жұмыр 

басты әр пенденің басты арманы, басты 

құндылықтары.  Оның  түп-тамыры,  сірә, 

Жаратушы Иенің өз кеңшілік-мәрхабатымен 

Адам баласына сыйлаған еркіндік-еріктілігі-

нен бастау алса керек. Осы құндылықтар-

дың маңызы мен үшін Қазақ мемлекеттік 

университеті заң факультетінің 4-курсында 

оқып жүрген 1986 жылғы желтоқсанның 16-18 

күндері ашылды.

түскенімізді білмей 

шошып тұрған бізге 

жігіттер: «Қыздар, 

қорықпаңдар!  Біз 

сендермен біргеміз. 

Бұғыңдар, қазір сол-

даттар кері қайтады, 

сол кезде шығамыз» 

деді. 

Жарты  сағат-

Мариям Қарабаева, 

алматы қалалық сотының судьясы

Тәубе

Ұ

лы Қазақ елі осы күнге жеткенше үш жүз жылға 

жуық бодандықтың бұғауында, жетпіс жылдан 

аса Кеңес одағының шырмауында болғаны мәлім. Жер 

бетінде елінің бостандығын, халқының тәуелсіздігін 

ойламайтын жұрт жоқ болар. Қазақ елі бұл бақытқа 

да жетті.

Бұл бақытқа да 

жеттік

Тәуелсіздік  мемле-

кетіміздің сөнген отын 

жаққаны, елімізді әлемге 

танытқаны, «қазақ» де-

ген  атауға  жан  кіргіз-

гені үшін қымбат. Біздің 

алға қойған мақсатымыз 

даңғыл жол болды. Мем-

лекет басшысының ерен 

еңбегімен қазақ халқы 

әлемге танылды. Тәуел-

сіз елдің қызы – өжет, 

ұлы – қайратты, халқы – 

қаһарман. Ұлттық тілдің, 

дәстүрдің, салт­ сананың 

мызғымас тірегі, руха-

ни өзегі – Тәуелсіздік. 

Халқының тәуелсіздігі 

үшін күрескен Жәнібек 

пен керейден бастап ке-

Ж.ЖаЙЛаУбаЙ,

алматы гарнизоны 

Әскери сотының төрағасы

қазақ еш уақытта 

мойыған емес

Т

әуелсіздік 

алғаннан кейін бір-

ден аяқ қа тұрып 

кетпегеніміз 

бәрімізге аян. 

Әлемге беймәлім 

елдің болашағы 

бұлыңғырлау көрін-

гені рас. Бі рақ, 

қазақ халқы еш 

уақытта мойыған 

жоқ. Елбасы айт-

пақшы, «Тәуел-

сіздік алған тұста 

бұрынғы Кеңес 

Одағының соңында 

қалған республика 

болатынбыз. 

Қанатбек ҚОҢЫрбаев, 

  Қазығұрт аудандық сотының 

төрағасы

6

№142 (2920) 

16 желтоқсан 2016

zangazet@maiI.ru

СӘТІ ТҮСКЕН СҰХБАТ

(Соңы. Басы 1-бетте)

Қабдеш ЖҰМАДІЛОВ, Қазақстанның Халық жазушысы:

«ТӘУЕЛСІЗДІК – САНАНЫ ОТАРЛЫҚ 

КЕСЕЛДЕН ТАЗАРТУ ДЕГЕН СӨЗ»

Айбыны  күшті  Абылайдан  айы-

рылысымен  бұрындары  аяқтарын 

аттап  басуға  жүрексінетін  орыстар 

еліміздің  солтүстігіне  қарай  енте-

леп, оңтүстіктен қоқандар қоқаңдап 

шықты, сөйтіп, қазақ тәуелсіздігінен 

айырыла бастады. 

Абылай дүние салғалы бері 240-250 

жыл өтіпті, содан бастап азаттығымыз-

ды өзгенің қанжығасына байлап, орыс-

тың басы бүтін боданына айналдық. 

Ресей империясы Ұлыбритания, Фран-

ция, Португалия, Испания мемлекеттері 

тәрізді отарларын алыстан ат сабылтып 

іздеген жоқ, іргесінен тауып, солардың 

бар  байлығын  кертіп  жеп  отыр ды. 

Орыс  басқыншылары  Еділ  арқылы 

Орал тауын баса-көктеп өтіп, шығысқа 

бет алды, Ермак Көшім ханды жаулап 

алды. Қару-жарағы күшті Ресей импе-

риясының ашық жүргізген отарлау сая-

сатына табанды қарсылық көрсететін 

ешкім табылмады. Әрі қарай арындаған 

орыс тар сол қарқынымен бір ғасырдың 

ішінде Тынық мұхитына жетіп, аттарын 

шалдырды. Одан кейін Қап тауының 

мемлекеттері мен Еділ бойын, Қазанды 

өздеріне қаратты. 

Осыдан  25  жыл  бұрын  Одақтан 

бөлініп тәуелсіздігін алды деп әспет-

теп айтып жүрген мызғымайтын 15 

респуб лика шын мәнінде Ресей мемле-

кетінің қол астына қараған отар елдер 

еді. Қазақ стан басында билігі жоқ сол 

респуб ликалардың бірі болды. 1986 

жылғы Желтоқсан көтерілісі жылдар 

бойына Одақтың тепкісіне ұшырап, 

теперішін көрген қазақ жастарының 

ұлттық намысының оянып, төзімінің 

таусылғанын алғаш рет көрсетіп берді. 

Екі күнге созылған табанды қарсылық 

қылышынан  қан  тамған  қызыл  им-

перияның шегесін босатып, іргесін 

шайқалтты. Желтоқсан көтерілісі ға-

сырлар бойына орнығып қалған әмір-

шілдік-әкімшілік жүйені біржолата 

төңкеріп тастамағанымен, азаттықты 

аңсап, іштей тынған мемлекеттерді 

қалың ұйқыдан түртіп оятты. Одақтың 

ыдырауына Ресеймен бақталас басқа 

да империялардың сыртқы әсері аз 

болмады. Бастысы, Еуропадағы ел-

дер  мен  Америка  сияқты  алпауыт 

мемлекеттер уақыт талабынан артта 

қалып, күні өткен Ресей империясы-

ның құлауына мүдделілік танытып, 

азаттыққа ұмтылған республикаларға 

қол ұштарын берді. Соның нәтижесін-

де өмір бақи жау алмайды деп сенім 

қалыптастырған қуатты империяның 

шаңырағы айналдырған азғана уақыт 

ішінде опырылып түсіп, өмір сүруін 

тоқтатты.

– Демек, империяның құлауы заң-

дылық еді ғой?!

– Заңдылық болатын. Мына дүниеде 

мәңгілік ештеңе жоқ. Кезінде әлемде 

Ресейге дейін де талай империялар 

өзгелерге өз үстемдігін жүргізгенімен, 

күні жеткенде бәрі де құлаған. Мен 

бір кітабымда Қазақстандағы осы өз-

герісті «Жаратушының жарылқауы» 

деп бағалаппын. Әйтпесе сол кезде 

5 миллион әскері мен қуатты күштік 

құрылымдары,  ядролық  қаруы  мен 

идеологиясы, компартия үшін кез кел-

ген сәтте жүректерін суырып беруге 

әзір 20 миллион коммунисі бар Ресей 

империясы өздеріне қарсы жер-жерде 

наразылықтар бой көтермегенде бодан-

дарынан оңайлықпен айырыла қоймай-

тын еді. Оның үстіне Одақтың ыдырау 

процесін коммунистік партияның ұзақ 

жылдар бойына іштей іріп-шіруі де 

тездетіп жіберді. Ақыры өзегіне құрт 

түскен алып империя тарихтағы өмір-

баянын тоқтатып, тәуелсіздікке қол 

жеткіздік. Өз басым 1991 жылғы тәуел-

сіздік таңын шығыстан емес, батыстан 

атты деп есептейтін адаммын.

жүктеу/скачать 4,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: