Тәжірибелік сабақтарда талқылауға арналған тақырыптар мен сұрақтар Тақырып Кіріспе. Ждб мақсаттары мен міндеттері

жүктеу/скачать 31,74 Kb.

бет	2/2
Дата	10.03.2023
өлшемі	31,74 Kb.
	#73170
түрі	Сабақ

1 2

Лазаро Спалланзани (1729–1799), амфибияларда экстракорпоральды ұрықтандыру және иттерде ұрықтандыру сынақтарын өткізіп, жеке адамның дамуын бастау үшін ооциттер мен ұрық қажет деп тұжырымдайды.

Генрих Кристиан Пандер (1794–1865), үш ұрық қабатын сипаттайтын тауық эмбриондарының ерте дамуын бақылаған: эктодерма, мезодерма, эндодерма.

Карл Эрнст фон Баер (1792–1876) ұрықта миллиондаған қозғалмалы жасушалар бар деп, ол оларды сперма деп атады. Сонымен қатар, ол сүтқоректілердің аналық бездерінің ооциттерін, жатыр түтіктеріндегі зиготаны және жатырдағы бластоцистаны ашты. Осыған байланысты ол қазіргі заманғы эмбриологияның негізін қалаушы болып саналады.

Ганс Спеманн (1869–1941) эмбрионның дамуына индукция ұғымын енгізді, оған сәйкес белгілі бір жасушалардың сәйкестігі олардың қоршаған ортадағы басқа жасушалардың дамуына әсер етеді. Сперманн физиология және медицина бойынша Нобель сыйлығын 1935 жылы алды.
Патрик Степто (1913-1988) және Роберт Эдвардс (1925–) - гинекологтар мен ғалымдар, 1978 жылы экстракорпоральды ұрықтандыру нәтижесінде туылған Луиза Браунның дүниеге келуіне мүмкіндік берді.
Эдвард Льюис (1918–2004), Кристиан Нюсслейн-Волхард (1942–) және Эрик Ф.Виесхаус (1947–) эмбриондық дамуды басқаратын гендерді тапқаны үшін 1995 жылы физиология және медицина саласындағы Нобель сыйлығына ие болды.
Ян Вилмут (1944–) және оның әріптестері бірінші болып 1996 жылы туылған Долли есімді қой сүтқоректілер клонын алу үшін дифференциалданған ересек жасушаның ядросын өткізді.

№ 2 тапсырма. Негізгі зерттеушілердің тізімін жасау

Р.Броун	1831ж жасуша ядросын ашты
Х.Де Фриз	«Мутация» ұғымын ғылымға енгізген голандиялық ғалым.
Ф.Мишер	1868ж нуклеин қышқылдары ашылды
В.Вальдейер	«Хромосома» терминін 1888ж ұсынады.
В.Иогансен	1903ж «Популяция», 1909ж «Генотип», «Фенотнип» терминін енгізді.
У.Бэтсон	190бж «Генетика» терминін ғылымға ұсынады
М.Шлейден, Т.Шванн	жасуша теориясын тұжырымдады
Р.Вирхов	1858ж «Әрбір жасуша тек аналық жасушадан пайда болады» деген қағиданы тұжырымдады, жасушанын бөлінуін ашты.
Т.Морган	1914ж тұқым қуалаудың хромосомалық теориясын ашты.
С.Г.Навашин	1898ж гүлді өсімдіктердің қосарынан ұрықтануын ашты.
Ф.Мюллер, Э.Геккель	1864ж биогенетикалық заңды ашты.
Э.Чаргафф	ДНҚ молекуласының құрамына 4 нуклеотид кіретінін тапқан: Аденин Тиминге, Гуанин Цитозинге сэйкес екенін анықтады.
Д.Уотсон,Ф.Крик	1953ж ДНҚ-ның кос тізбегінің моделін жасап, құрылымын анықтады.
Ф.Кебер	1853ж спермотозоиттардың жұмыртқажасушаға енетіні сипатталды.
С.С.Четвериков	эволюциялық теорияны генетикамен байланыстыра зертгеді
В.И.Беляев	1898ж жыныс жасушаларының мейоз жолымен бөлінетіндігін сипаттады...
И Д Чистяков	1874ж өсімдік жасушаларының митоздық жолмен бөлінетіндігін ашты
К.Корренс, Э.Баур	Цитоплазмалық тұқым қуалауды зерттеудің негізін салды.
М.Родс	Цитоплазмлық аталық ұрықсыздықты ашты.
В.Флеминг, П.И.Перемережко	1878ж жануар жасушасының митоздық жолмен бөлінетіндігін ашты
Б.Л.Астуров	Жасанды партеногенездік жолмен көбею қабілеті бар жібек құртын адды.
Е.Сирс	Генетиқалық инженерияның тарихын тұңғыш ашқан ғалым.

№ 3 тапсырма. Онтогенез түрлері бойынша салыстырмалы кесте құру

Онтогонез – организмнің жеке дара дамуы. Онтогенез ұрық болып түзілуінен бастап, тіршілігінің соңына дейінгі барлық өзгерістердің жиынтығы. Онтогенез терминін неміс биологы Э.Геккель үсынған (1866).

	Жануарлар онтогенезінің түрлері	Ерекшелігі	Мысалдар
1	Дернәсілдік онтогенез	Жұмыртқалардың сары уызы аз, сондықтан организм жұмыртқа қабығынан ерте шығып, ересек түрінен айтарлықтай ерекшеленетін және метаморфоздан кейін ересек жануарға айналатын дернәсіл түрінде біраз уақыт өмір сүреді.	Бунақденелілер, қосмекенділер
2	Дернәсілдік емес (жұмыртқа салатын) онтогенез	Жұмыртқалардың сарысы көп, жұмыртқа қабығынан ересек жануарға ұқсас организм шығады.	Балықтарда, бауырымен жорғалаушыларда, құстарда, кейбір омыртқасыздарда
3	Құрсақішілік онтогенез	Жұмыртқалардың сарыуызы аз, содан кейін олар жатырда дамиды, онда плацента пайда болады, оның көмегімен эмбрионның метаболизмі және дамуы жүреді.	Жоғары сүтқоректілерде және адамда

жүктеу/скачать 31,74 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2