Сыртқа шығару мүшелері Сыртқа шығарудың негізгі мүшесі – бүйректер

Сыртқа шығару мүшелері

Сыртқа шығарудың негізгі мүшесі – бүйректер

• Несепті түзуші, жинақтаушы және шығарушы мүшелердің жүйесі.
• Адамда және жоғары сатыдағы жануарларда несеп шығару жүйесі тұрады:
• екі бүйректерден
• екі несепағардан
• қуықтан
• несеп жолынан

Бүйректің қызметтері

• Экскрециялық (зәр түзу және зәр шығару);
• Судың және мин.тұздардың тепе-теңдігін сақтау;
• Қанның артериялық қысымын реттеу (қан тамырларын тарылтатын фермент – ренин және қан тамырларын кеңейтетін простогландин бөлу);
• Қан жасау (эритропоэтин гормонын бөлу);
• Қандағы түрлі ақуыздардың мөлшерін қалыпта ұстау – қанның онкотикалық қысымын реттеу;
• Қышқыл-сілтілік тепе-теңдікті ұстау;
• Қанның осмостық қысымын реттеу (изоосмия)

Бүйректің құрылысы:

Бүйректің құрылысы:

• Бүйрек қыртысты (бүйректің беткей қабатына жақын орналасқан) және милық (ішкі қабат) заттан тұрады.
• Қыртысты заты милық қабатқа Бертини бағандары түрінде енеді, ал милық заты қыртысты затқа Феррейн сәулелері түрінде көтеріледі.
• Бүйректе бүйрек ұлпасы (несепті түзу үшін қажетті қанның сүзілуіне жауапты) мен тостағанша-түбекше жүйесін (түзілген несепті жинақтау және шығаруға жауапты) ажыратады.

Бүйректің қанмен қамтамасыз етуінің ерекшеліктері

Бүйректердің қанмен қамтамасыз ету ерекшеліктері

• Шумақ капиллярларындағы жоғары қысымы - 70 мм Hg
• Жоғары көлемдің қан ағысы - 1/4 ҚМК - 1800 л/тәул
• Капиллярлардың екі қабаты
• Қыртыстық және юкстамедуллярлық нефрондардың милық затының капиллярларының ерекшеліктері (тура ұзын ілмектер)
• Қыртыстық қан айналымының өзін өзі реттеу механизмі

Нефронның құрылысы және қанмен қамтамасыз етілуі

Нефронның құрылысы

• Бүйректің құрылымдық-қызметтік бірлігі – нефрон (саны 2 млн). Ол капсуладан және проксимальды иректелген түтікшеден, Генле ілмегінен, дистальды иректелген түтікшеден тұрады.
• Нефрондар орналасуына қарай:
• 1) Суперфасциальды (капсула асты) (1%);
• 2) Қыртыстық (85%);
• 3) Юкстамедуллярлық (милық зат маңы) (14%).