тұтыну құны. Тауардың тұтыну құны дегеніміз тауардың адам қажетін қатағаттандыра алатын мүмкіншілігі.
айырбас құны – бір тауардың екінші бір тауарға айырбасталу мүмкіншілігі.
Тауардың пайдалығы, адамның белгілі бір нақтылы қажетін қанағаттандыру қасиеті.
Тауардың екі қасиетінің болуы ол тауарға сінген еңбектің екі жақты сипатына байланысты. Өйткені тауар өндіруге екі жақты еңбек – нақты және абстракты еңбек жұмсалады. Нақты еңбек – жеке адамдардың тауар өндіргенде тұтыну құнын жасауға шығындаған еңбегі. Адамдардың дене күші мен ақыл ой энергиясын жұмсауы, осының көмегімен тауарларды айырбастау процесінде адам еңбегінің қоғамдық сипаттқа ие болуы - абстракты еңбек деп аталады. Тауарға сіңген еңбектің екі жақтылығын тұңғыш ашқан К. Маркс. Тауар өндіруге шығындалған еңбекті жай және күрделі еңбек деп бөледі.
Құн бұл тауардың табиғи қасиеті емес, ол қоғамдық қасиет. Ол адамдар арасында бірлесіп еңбек етудің салдарынан және нарықта еңбек өнімдерінің айырбасталуы кезінде пайда болатын қоғамдық қатынастар көрнісі.
Құн - тауарға сіңген, зат формасына айналған қоғамдық еңбек мөлшері.
Құнның келесідей тарихи даму формалары бар:
Жәй және кездейсоқ - 2кг етті 5кг бидайға айырбастау
Толық құн – 2кг етті 2кг шайға, 5кг бидайға айырбасталады
Жалпылама құн - 2кг шай, 5кг бидайдың құның 2кг ет анықтайды
Ақшалай құн - 2кг шай, 5кг бидайдың құның 2гр. алтын анықтайды
Достарыңызбен бөлісу: |
