Тілдің шығуы мен дамуы жайлы теориялық ой-пікір



бет2/3
Дата16.11.2022
өлшемі30,55 Mb.
#50691
1   2   3
Байланысты:
теориялар

Ымдау теориясы

  • В.Вундттың ойынша, төл сөз адамның ішкі дүниесінің, осы дүниенің психикалық қозғалыстарының бейсаналық туындысы. Тілдің бастаулары заттардың жарқын, көзге түсетін белгілерінде кездеседі. Бұл ерекшеліктерден туындаған алғашқы дыбыстар эмоционалдық айқайлар (интерекциялар) және сәйкес заттың дыбысына еліктеу болуы мүмкін. Тіл дамуының бірінші кезеңінде дыбыстық эмоционалдық реакциялар адамның ішкі күйін көрсететін мимикалық және пантомимикалық реакциялармен қатар жүрді. Вундт бастапқыда екі тіл бар деп есептеді - дыбыстар тілі (тіл мен еріннің физикалық қимылдары) және ым-ишара тілі (қолдың, бастың, дененің, бет бұлшықеттерінің қозғалысы).
  • Неміс филологы Л.Гейгер (1829-1870) тілдің пайда болуының ым-ишара теориясының өзіндік нұсқасын ұсынды. Ол тілдің қалыптасуына көрнекі қабылдаулар негізделген, оның ең күштісі адам қозғалысын қабылдау деп есептеді. Адамның кез келген дыбысты айтуы міндетті түрде мимикамен байланысты, оны әңгімелесуші оңай бақылайды. Беттің бұл «ым-ишарасы» дыбысты білдіреді және әр дыбыстың өзіндік ым-ишарасы бар. Тілдің даму процесінде дыбыс мимикадан босатылып, қоршаған әлемнен алған әсерлерді дербес білдіреді.

Қоғамдық шарттасу

  • Қоғамдық шарттасу теориясының негізін салушыларТілдің шығуы жайлы тағы бір ғылыми емес теория — "қоғамдық шарт" теориясы. Бұл теория бойынша, алғашқы адамдар тілдегі сөздерді өзара келісу арқылы таңдап алған. Тілді келісім арқылы жасау үшін келісімнен бұрын бір тіл болуы керек қой, өйткені ондай тілсіз тіл туралы қалай келісім жүргізуге болады?! Бұл логикалық қисынсыздық "қоғамдық шарт" теориясының шындыққа жанаспайтындығын дәлелдеп жатудың қажеті жоқ екендігін өзінен-өзі көрсетіп тұр. Қоғамдық теориялар бойынша тілдің пайда болуы әлеуметтік себептерден ізделеді. «Қоғамдық келісім теориясы» бойынша адамдар белгілі бір заттарды белгілеу үшін оларды бірдей атауға келіседі. Қоғамдық теориялардың дұрыстығы – тілдің қоғамдық қажеттіліктен пайда болғаны шындық және ол қоғамдық құбылыс ретінде қоғамда пайда болып, онымен бірге дамиды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет