-  МАЗМҰНЫ Сурет 5.2 2005-2011 жж. жан басына шаққандағы ЖҰӨ тенденциялары  (2005 ж. = базистік жыл)

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
МАЗМҰНЫ
 - 189
Сурет 5.3 ЖІӨ-нен мемлекет шығындарының жалпы үлесі, Қазақстан,  ЭЫДҰ және әлемнің 
жекелеген аймақтары (2011 ж.)
Ескерту: 2010 жылғы Польша бойынша деректер.
Дереккөз: Халықаралық валюта қоры. «Әлемдік экономиканың даму перспективалары» мәліметтер базасы 
(қазан, 2012 ж.)
Ендірме 5.1 ЭЫДҰ мемлекеттеріндегі мемлекеттік шығындарға дағдарыстың әсері 
Үкіметтер  ақшаны  тауарлар  мен  қызметтерді  ұсыну  және  табыстарды  қайта  бөлу
мақсатында  жұмсайды.  Мемлекеттік  табыстар  сияқты  мемлекеттік  шығындар  тарихи  және
ағымдық  саяси  шешімдерді  сипаттайды,  бірақ  олар,  сондай-ақ,  экономикалық  өзгерістерге 
сезімтал.  2000  жылдан  бастап  мемлекеттік  шығындардың  көлемі  ЭЫДҰ  көптеген
мемлекеттерінде  орта  есеппен,  ЖІӨ-нен  4,3  пайызға  көбейді,  бірақ  бұл  көбеюдің  көп  бөлігі
қаржылық-экономикалық дағдарыстың басына келді. Осы көбеюдің кейбір бөлігі ЖІӨ төмендеуін
көрсетеді,  басқа  бөлігі  қаржылық  жүйенің  тұрақтылығын  және  дағдарысқа  жауап  ретінде
экономиканы  ынталандыруда  қамтамасыз  ету  қажеттілігінен  туындаған  мемлекеттік
шығындардың көбеюін көрсетеді.
Дереккөз: ЭЫДҰ, 2011.
Соңғы  уақытта  Қазақстанда  мемлекеттік  бюджетке  ЖІӨ-нің  едәуір  ұстамды  өскелең
үлесін  бөлу  тенденциясы  байқалады  (5.4  Сурет).  ЖІӨ-гі  мемлекеттік  шығындардың 
жалпы  үлесі  2008  жылғы  27%  шарықтаудан  кейін,  2011  жылы  22%-ға  жетіп,  төмендей 
бастады.  Сол  мерзім  аралығында  ЭЫДҰ  мемлекеттері  41%-дан  45%-ға  дейін  ЖІӨ 
мемлекеттік  шығындарға  жұмсады;  Орталық  Азиялық  аймақта  ЖІӨ  шығындарының  да
үлесі,  орта  есеппен,  Қазақстанға  қарағанда  жоғары  болды.  Шын  мәнінде,  біршама
мемлекеттік  шығындарды  төмен  деңгейде  ұстап  отырып,  өкімет  мемлекеттік
шығындардағы  қажетті  арттыруды  қаржыландыруда,  шын  мәнінде,  тек  ЖІӨ-нің  өсуіне 
сүйенеді.
ЖІӨ-нің  өсуі  әлемдік  шикізат  нарығының  тұрақсыздығына  байланысты  болатын, 
әсіресе,  экономикада  сенімді  одақтас  болып  табылады.  Оның  үстіне,  Қазақстанды  жоғары
табыс  деңгейлі  мемлекеттердің  төменгі  шекаралас  тобына  жақындату  шаралары  бойынша 
ұзақмерзімді 
перспективада, 
ең 
алдымен, 
азырақ 
қамтитын 
болады, 
ал
макроэкономикалық  көрсеткіштер  ақырындап  анағұрлым  бай  экономиканың  -  ЖІӨ
өсуінің  анағұрлым  төмен  қарқыны,  инфляцияның  анағұрлым  бірқалыпты  деңгейі,  жан
басына  шаққандағы  анағұрлым  жоғары  ұлттық  байлық  көрсеткіштеріне  ұқсай  бастайды.
                   5 ТАРАУ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУГЕ ЖҰМСАЛАТЫН ШЫҒЫНДАР ЖӘНЕ 
                                                                                             ҚАРЖЫЛАНДЫРУ ТЕТІКТЕРІ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
190 - 
МАЗМҰНЫ
Үлкен  маңыздылықты  шығындар  құрылымын  түзетуге  дайындық  және  барлық 
міндеттемелерді  орындау  үшін  ЖІӨ  анағұрлым  жоғары  үлесін  бөлу  туралы  мәселе  тауып 
отыр.
Сурет 5.4 ЖІӨ-нен мемлекет шығындарының жалпы үлесі тенденцияларын өзгерту, Қазақстан, 
ЭЫДҰ және аймақ бойынша орташа көрсеткіш (2007 - 2011 жж.)
Ескерту: 2010 жылғы Польша бойынша деректер.
Дереккөз: Халықаралық валюта қоры. «Әлемдік экономиканың даму перспективалары» мәліметтер базасы 
(қазан, 2012 ж.)
Қазақстан Үкіметі 2007-2008 жж. дағдарыс сияқты экономика үшін кең көлемді сыртқы
күйзеліс мәселелерін шешуде өзінің құзіреттілігі мен табандылығын көрсетті, ол тез арада,
негізінен,  банктік  секторды,  сонымен  қатар,  тұрғын  үй  құрылысының  аяқталмаған
объектілерін,  шағын  және  орта  бизнес  пен  шаруа  қожалықтарын  қолдауға  12  млрд.  АҚШ 
долларына  (жылдық  ЖІӨ  10%-дан  11%-ға  дейін)  жуық  сомаға  дағдарысқа  қарсы  кешенді 
бағдарламаны  әзірледі  (Барисиц  және  т.б.,  2010).  Мемлекеттік  органдардың  болашақтағы 
макроэкономикалық қарсы келулерге кем емес тиімді орындай алатынына күмәндануға еш
себеп  жоқ.  Дегенмен,  қаржылық  саясаттың  өсу  қарқынын  ақырындап  төмендету  немесе
маңыздысы,  қосымша  қорлардағы  түрлі  секторлардың  қажеттілігі  сияқты  эндогендік, 
анағұрлым  баяу,  айқындылығы  аздау  оқиғаларына  қалай  әсер  ететіні  толық  түсінікті  емес.
Өкімет органдарына білім беру секторының қорларға қажеттілігін анықтау мен елеуге ықпал
етуі мақсатында осы тарауда негізгі екі мәселе қарастырылған:
  Ÿ 
Білім беруге бөлінетін қорлар жеткілікті ме? 
  Ÿ 
Білім беруге бөлінетін қорлар олар анағұрлым қажетті салаларға жұмсалады ма?
Білім беруге жұмсалатын шығындарды талдаудың негізгі тақырыбы 
Қазақстанның  орта  білім  беру  саласындағы  саясаты  екі  жақты  мақсатты  көздейді.  Бір 
жағынан,  ол  әлемдегі  барлық  үздік  білім  беру  жүйелерін  анықтау,  түзету  және
190 -
 5 ТАРАУ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУГЕ ЖҰМСАЛАТЫН ШЫҒЫНДАР ЖӘНЕ 
         ҚАРЖЫЛАНДЫРУ ТЕТІКТЕРІ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
МАЗМҰНЫ
 - 191
инновациялық  шешімдерді  қолдану  жолымен,  сонымен  қатар,  өз  шешімдерін  әзірлеу
жолымен  оқыту  мен  білім  берудегі  іргелі  өзгерістерге  ықпал  етуге  ұмтылады  (ҚР  БҒМ, 
2011a).  Басқа  жағынан,  ол  шындығында,  күні  бүгінге  дейін  терең  із  қалдырған  ұзақ  және 
мықты  кеңестік  дәстүрді  оның  барлық  басымдықтарымен  (мысалы:  мықты  академиялық 
бағдарлану  және  жоғары  үлгерімді  ілгерілету  жағына  бейімделу)  және  кемшіліктерімен 
(мысалы:  шамадан  тыс  оқу  бағдарламалары  және  ескірген  оқыту  әдістері)  сақтап  қалған 
қарапайым,  күнделікті  мектептің  жұмысына  және  білім  беру  жүйесі  қызметкерлеріне 
қажетті  жақсартуларды  енгізуге  бағытталған.  Қазақстанның  білім  беру  саясатының 
мәлімделген  орталық  элементтері  білім  беру  реформалары  табыстылығының  түрлі 
факторларына  тәуелді  болады.  Негізгілерінің  бірі  инновациялар  мен  кертартпалықтың 
арасындағы,  яғни,  реформаларды  инвестициялаушы  мен  қарапайым  мектептердің 
ағымдық  қажеттіліктерін  шешу  арасында  өкімет  органдарымен  сақталған  теңгерім 
дәрежесі  болып  табылады.    Өзгерістердің  білім  беру  сапасын  арттыру  үшін  зор  маңызы 
бар,  бірақ  жеткілікті  қаржыландырылмайтын  мектептер  желісі  жаңа  идеяларды  тек 
шектелген  дәрежеде  сіңіруге  және  жаңа  сапа  стандарттарына  сәйкес  қызмет  етуге
 қабілетті болады.
Осы  шолудағы  шығындардың  талдауы  осы  екі  бірін-бірі  толықтырушы
мақсаттардың  аясында  жүргізілді,  осы  есептің  кіріспе  бөлігінде  аталып  өткендей, 
Қазақстан  үшін  өзекті  деп  танылған  экономикалық  және/немесе  реформалық  кеңістіктері 
таңдап  алынған  немесе  ЭЫДҰ  осы  шолуын  дайындауда  талқыланған  қазақстандық 
бағдарлар  ретінде  аталып  өткен  мемлекеттердің  салыстыруларына  негізделеді. 
Салыстырулар жүргізілген мемлекеттердің тобын:
  Ÿ 
Барлық Орталық Азиялық аймақ, Ресей Федерациясын қосқанда; 
  Ÿ 
Қорларға  бай  ЭЫДҰ  таңдалған  мемлекеттерін  (Австралия,  Канада  және
   Норвегия); 
  Ÿ 
PISA 
зерттеуіне 
сәйкес 
оқушылардың 
оқу 
жетістіктерінің 
маңызды
    жақсартуларын  көрсеткен  таңдалған  мемлекеттерді  (Чили,  Польша  және
   Португалия);
  Ÿ 
Экономикалық  өсу  қарқыны  Қазақстанмен  салыстырылатын  мемлекеттерді
   (Бразилия, Қытай және Сингапур) қамтиды.
Есептеулерді  жүргізу  қолжетімділігі  мен  мүмкіндік  шаралары  бойынша
мемлекеттерді  таңдауда,  сондай-ақ,  қазіргі  таңда  Қазақстан  жататын,  ЭЫДҰ  мен
Еуропалық  Одақ  бойынша  кіріс  деңгейі  орташадан  жоғары  мемлекеттердің  тобына
орташа мәні келтіріледі.
Соңғысы,  бірақ  маңыздылығы  жағынан  кем  емесі,  білім  беруге  жұмсалатын
шығындардың  осы  талдауын  жүргізу  мерзімінде  (2005-2011/2012)  2008  жылғы 
экономикалық  дағдарыстың  салдарлары  әлі  де  толық  жойылмағанын  ескеру  қажет.
Қазақстандық  банктік  секторының  сыртқы  қаржыландыруға  аса  жоғары  тәуелділігі 
негізінде  Қазақстан  анағұрлым  жоғары  зардап  шеккен  мемлекеттердің  бірі  болды
(Барисиц  және  т.б.,  2010).  Өкімет  органдары  тарапынан  дер  кезінде  және  мықты
әрекеттесуі  ұзақмерзімді  нұқсанды  басуға  көмектесті,  бірақ  оның  ұлттық  валютаның
(2009  ж.  АҚШ  долларына қатысты 20%-ға  дейін және евроға  қатысты 40%-ға  дейін) және
мұнай  бағасына  мықты  тәуелділік  дағдарыстың  әсерлеріне  байланысты  экономиканы 
оңалту  мен  сенімді  қалпына  келтіру  үшін  жаппай  құнсыздану  түріндегі  жанама  әсерлері 
болды.  Сондықтан  кейінгі  жылдардағы  қаржылық  жоспарлау,  ең  алдымен,  2008  ж.
дейінге қарағанда, көп деңгейде макроэкономикалық факторларға тәуелді болады.
                   5 ТАРАУ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУГЕ ЖҰМСАЛАТЫН ШЫҒЫНДАР ЖӘНЕ 
                                                                                             ҚАРЖЫЛАНДЫРУ ТЕТІКТЕРІ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
192 - 
МАЗМҰНЫ
Қазақстан мемлекеттік білім беруге қанша инвестициялайды?
Білім  беруге  инвестицияланатын  ЖІӨ-нің  және  жалпы  бюджеттен  мемлекеттік 
шығындардың  үлесі  қорларды  бөлуде  мемлекеттің  басым  көрсеткіштері  болуы  мүмкін. 
Бұл  көрсеткішке,  сондай-ақ,  мемлекеттегі  мектеп  жасындағы  тұрғындардың  саны, 
мектептерге  қабылдау  коэффициенттері  немесе  мектептік  жүйені  ұйымдастыру  сияқты 
техникалық  факторларға  ықпал  ете  алуы  мүмкін  (ЭЫДҰ,  2012а).  Қорлары  бай 
мемлекеттермен  байланысты  жағдайда  бұл  көрсеткіш,  сондай-ақ,  байлық  деңгейіне  әсер 
ете  алады:  жан  басына  шаққандағы  жоғары  табыс  деңгейлі  шикізаттық  экономика 
(мысалы,  Біріккен  Араб  Әмірліктері),  қағида  бойынша,  салыстырмалы  түрде  аз
жұмсайды,  өйткені,  ұлттық  байлықтың  шағын  үлесі  нақты  түрдегі  үлкен  міндеттемелерге 
алып келеді.
Қазақстан  қорларға  бай,  бірақ  әлі  жоғары  табыс  деңгейлі  мемлекет  болып
табылмайды.  Дегенмен,  білім  беруге  бөлінетін  ЖІӨ  үлесі  халықаралық  және  аймақтық
көрсеткіштерден  біршама  төмен.  2009  жылы  бұл  үлес  ЖІӨ-нің  3,1%-н,  ал,  2011  жылы 
3,6%-ды  құрады.  2009  жылы  мемлекеттік  білім  беру  мекемелеріне  ЭЫДҰ  мемлекеттері 
бөлген  ЖІӨ-нің  орташа  үлесі  айтарлықтай  жоғары  болды  -  5,4%.  Дания,  Исландия, 
Израиль,  Корея,  Жаңа  Зеландия  және  АҚШ  7%-дан  жоғары  бөлді,  бар  мәліметтер 
бойынша  тек  37  мемлекеттің  7-і  ғана,  атап  айтар  болсақ,  Чехия,  Венгрия,  Индия,
Индонезия,  Италия,  Словакия  және  ОАР  5%-дан  төмен  жұмсаған  (ЭЫДҰ,  2012a).  Басқа
мемлекеттермен  салыстыру  бойынша  Қазақстандағы  жоғары  білімге  жұмсалатын 
шығындардың  айтарлықтай  төмендігі  таң  қаларлық  -  ЭЫДҰ  бойынша  1,1%-бен 
салыстыру  бойынша  ЖІӨ-нің  0,5%-нан  аз,  аймақтар  бойынша  0,7%  және  табыс  деңгейі
орташадан  жоғары  топ  бойынша,  орта  есеппен,  ЖІӨ-нің  1%-ы.  Тек  Тәжікстан  ғана  өзінің 
ЖОО-на  экономикалық  өнімнің  ұқсас  төмен  үлесін  жұмсайды.  Бұл  мемлекеттік  органдар 
тарапынан  да,  тұрғындар  тарапынан  да  жоғары  білімнің  болжамдарымен  қатты  қарама-
қарсы болады.
Кесте 5.1 ЖІӨ-нен білім беру деңгейлері бойынша жалпы мемлекеттік шығындардың үлесі, 
Қазақстан (2009, 2011 жж.) және салыстырулар келтірілген мемлекеттер (2009 ж.)
Еск
ер
ту
Білім беруге жұмсалатын мемлекеттік шығындар
1
, ЖІӨ пайызы
Мектепке 
дейінгі білім 
беру
Бастауыш, орта 
және ортадан 
кейінгі білім 
беру, жоғарыны 
қоспағанда 
Жоғары білім 
беру
Барлық 
білім беру 
деңгейлерінің 
жиынтығы
Қазақстан
9
0.2
2.3
0.4
3.1
Қазақстанның соңғы ұлттық 
деректері
7, 8
0.3
2.1
0.3
3.6
Аймақ
Қырғызстан
4
0.5
3.6
0.9
5.8
Ресей
2
0.7
2.3
1.2
4.7
Тәжікстан
4
0.2
3.1
0.4
4.0
Түркіменстан
m
m
m
m
Өзбекстан
m
m
m
m
Аймақ бойынша орташасы
0.4
2.8
0.7
4.4
192 -
 5 ТАРАУ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУГЕ ЖҰМСАЛАТЫН ШЫҒЫНДАР ЖӘНЕ 
         ҚАРЖЫЛАНДЫРУ ТЕТІКТЕРІ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
МАЗМҰНЫ
 - 193
Табыс деңгейі бойынша 
мемлекеттер топтарының 
орташасы 
6, 10
0.4
3.1
1.0
4.6
Қорларға бай ЭЫДҰ 
мемлекеттері 
Австралия
0.1
3.6
0.7
4.5
Канада
2, 3
x(2)
3.2
1.5
4.8
Норвегия
0.3
4.2
1.3
6.1
PISA-ның жоғары 
нәтижелерімен 
мемлекеттерді таңдау 
Финляндия
0.4
4.1
1.8
6.3
Корея
0.1
3.6
0.7
4.9
PISA нәтижелері жақсарған 
мемлекеттерді таңдау
Чили
4
0.6
2.9
0.8
4.3
Польша
0.5
3.5
1.1
5.0
Португалия
0.4
4.0
1.0
5.5
ЭЫДҰ бойынша орташа
0.5
3.7
1.1
5.4
ЕО21 бойынша орташа 
0.5
3.7
1.2
5.5
Экономикалық өсім 
көрсеткіштері жоғары 
мемлекеттерді таңдау
Бразилия
0.4
4.3
0.8
5.5
Қытай
m
m
m
m
Сингапур
5
m
m
m
3.3
Ескерту: 1. Осы кестеде берілген мемлекеттік шығындар білім беру мекемелеріне жұмсалмайтын, жанұяларға тұруға 
(шәкіртақылар мен гранттар студенттерге/жанұяларға және студенттік несиелер) мемлекеттік субсидияларды қамтиды. 
«Аймақ» тобы бойынша мемлекеттік шығындар білім беру мекемелеріне мемлекеттік шығындарды (мемлекеттік және 
жекеменшік),  білім  беруді  басқаруды,  сонымен  қатар,  жеке  тұлғаларға  субсидияларды  (студенттер/жанұялар  және 
басқа жеке тұлғалар) қамтиды.
2. 2009 ж. орнына 2008 ж. деректері. 
3. Кейбір білім беру деңгейлері  басқаларымен бірге қосылған. 
4. 2009 ж. орнына 2010 ж. деректері. 
5. 2009 ж. орнына 2012 ж. деректері. 
6. Деректері бар табыс деңгейі орташадан жоғары мемлекеттер бойынша орташалары. 2009 жылға деректер немесе 
2008-2010 жж. мерзіміндегі қолжетімді соңғы жыл. Қосылған мемлекеттер бойынша және мемлекеттер деңгейіндегі 
деректер бойынша толық ақпаратты 5.A1 Қосымшадан, Т2.2 Кестеден көруге болады.
7. КББО қосқанда, бірақ білім беру деңгейлері бойынша  бөлінбеген шығындарды есептемегенде (ЖІӨ 0,9%). 
8. 2011 ж. деректері. 
9. 2009 ж. ЖІӨ үлесіндегі шығындар бойынша ұлттық дереккөздердің деректері Дүниежүзілік банктің «Әлемдік даму 
көрсеткіштері»  деректер  базасының  деректерінен  (ұлттық  деректер  бойынша  ЖІӨ  4,1%-ы,  халықаралық  деректер 
                   5 ТАРАУ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУГЕ ЖҰМСАЛАТЫН ШЫҒЫНДАР ЖӘНЕ 
                                                                                             ҚАРЖЫЛАНДЫРУ ТЕТІКТЕРІ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
194 - 
МАЗМҰНЫ
бойынша ЖІӨ 3,1%-ы) қатты ерекшеленеді. Салыстырмалықты қамтамасыз ету мақсатында кестеде егер басқалары 
көрсетілмесе, барлық мемлекеттер бойынша WDI деректер базасының деректері қолданылады.
10. Ортадан кейінгі жоғары емес білім беруді қоспағанда. 
Дереккөздер: ЭЫДҰ, 2012a. Аймақ және Қазақстан: Дүниежүзілік банк, «Әлемдік даму көрсеткіштері» деректер 
базасы және ЮНЕСКО статистика Институты, «Білім беру бойынша әлемдік көрсеткіштер» бағдарламасы. 
Экономикалық өсу бойынша таңдау: Дүниежүзілік банк, «Әлемдік даму көрсеткіштері» деректер базасы Бразилиядан 
басқасы (ЭЫДҰ). Қазақстан бойынша ұлттық дереккөздер деректері: АТО, 2012, және ҚРСА. Қазақстан бойынша 
толық ақпаратты 4 Бағандағы 5.A Қосымшадан, 5.A1.2 Кестеден қараңыз.
WDI  Дүниежүзілік  банктің  деректер  базасының  деректеріне  сәйкес  білім  берудегі 
біршама  шығындар  алдыңғы  жылдары  да  төмен  болды,  1995  ж.  4%,  2000  ж.  3,3%  және 
2005  ж.  2,3%.  ЭЫДҰ  барлық  мүше  мемлекеттері  мен  серіктестерінде,  Франция  мен
Израильден  басқа,  салыстырылған  деректермен  2000-2005  жж.  мерзімінде  ЖІӨ-гі 
шығындардың  үлесі  ұлғайып  отырды.  Бір  пайыздан  аса  ұлғаю  Бразилияда  (3,5%-дан 
5,5%-ға  дейін),  Данияда  (6,6%-дан  7,9%-ға  дейін),  Ирландияда  (4,4%-дан  6,3%-ға  дейін), 
Кореяда  (6,1%-дан  8,0%-ға  дейін),  Мексикада  (5,0%-дан  6,2%-ға  дейін),  Нидерландта 
(5,1%-дан  6,2%-ға  дейін),  Норвегияда  (5,1%-дан  6,2%-ға  дейін),  Ресей  Федерациясы 
(2,9%-дан  5,5%-ға  дейін)  және  Ұлыбританияда  (4,9%-дан  6,0%-ға  дейін)  байқалды 
(ЭЫДҰ, 2012a).
Қазақстандағы  білім  беруге  инвестицияланатын  ұлттық  өнімнің  төмен  үлесі  бір 
оқушыға  шаққандағы  қорлардың  шағын  сомасына  жетерлік  айқындалады.  5.2  Кесте 
сатып  алу  мүмкіндіктерінің  паритеті  көмегімен  есептелген,  АҚШ  долларында  білім  беру
деңгейлері  бойынша  бір  оқушыға  шаққандағы  білім  беру  шығындарының  деңгейін  және 
қажеттілікке  қарай
5
  мемлекеттер  арасындағы  бағалар  деңгейіндегі  айырмашылық  есебі
үшін инфляция өзгерістерімен, уақыт өте келе бағалардың ауытқуын көрсетеді.
Кесте 5.2 Білім беру деңгейлері бойынша бір оқушыға жұмсалатын шығыны САМП АҚШ 
долларымен, Қазақстан (2009, 2011 жж.) және салыстырулар келтірілген мемлекеттер (2009 ж.)
Еск
ер
ту
Мектепке 
дейінгі білім 
беру (3 жас 
және жоғары)
Бастауыш 
және орта 
білім беру 
орта есеппен
Ортадан 
кейінгі 
білім беру, 
жоғарыны 
қоспағанда
Барлық 
жоғары 
білім, ҒЗТКЖ 
қоспағанда
Барлық білім 
білім беру 
деңгейлері 
орта есеппен
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
Қазақстан
3, 8
1 062
1 619
m
1 156
1 340
Қазақстанның соңғы 
ұлттық деректері
6, 7
1,461
1,583
971
1,081
1 841
Аймақ
Қырғызстан
2, 3
711
331
m
388
470
Ресей
1, 3
4,511
4,466
x(3)
3,642
4,684
Тәжікстан
2
450
234
m
271
267
Түркіменстан
M
m
m
m
m
Өзбекстан
M
m
m
m
m
Аймақ бойынша 
орташасы
3
886
975
x(3)
772
905
194 -
 5 ТАРАУ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУГЕ ЖҰМСАЛАТЫН ШЫҒЫНДАР ЖӘНЕ 
         ҚАРЖЫЛАНДЫРУ ТЕТІКТЕРІ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
МАЗМҰНЫ
 - 195
Табыс деңгейі 
бойынша мемлекеттер 
топтарының орташасы 
4, 8
2 369
2 851
m
2 720
2 647
Қорларға бай ЭЫДҰ 
мемлекеттері 
Австралия
8,493
9,232
7,445
9,867
8,759
Канада
1, 5
x(2)
8,629
m
15,126
11,878
Норвегия
6,696
12,858
x(3)
11,290
10,281
PISA-ның жоғары 
нәтижелерімен 
мемлекеттерді таңдау 
Финляндия
5,553
8,157
x(3)
10,085
7,932
Корея
6,047
8,028
a
8,096
7,390
PISA нәтижелері 
жақсарған 
мемлекеттерді таңдау
Чили
2
3,885
2,937
a
6,390
4,404
Польша
5
5,610
5,164
7,865
6,502
6,285
Португалия
5
5,661
7,236
m
5,504
ЭЫДҰ бойынша 
орташа
6,670
8,516
4,958
9,341
7,371
ЕО21 бойынша орташа 
6,807
8,638
6,399
8,332
7,544
Экономикалық өсім 
көрсеткіштері жоғары 
мемлекеттерді таңдау
Бразилия
5
1,696
2,320
a
11,107
5,041
Қытай
m
m
m
m
m
Сингапур
m
m
m
m
m
Ескерту  ЖІӨ  бойынша  САМП  қолданып  есептелген  АҚШ  долларындағы  эквивалент  және  егер  білім  беру
деңгейлері  бойынша  толық  қамтылу  эквиваленті  негізінде  инфляция  деңгейлеріне  түзетілген  (2009  ж.)  АҚШ
долларындағы  САМП  (ағымдағы  халықаралық  АҚШ  долларлары)  мақсатты  болғанда  (ЭЫДҰ  мемлекеттері).
«Аймақ»  тобы  бойынша  және  «табыс  деңгейі  бойынша»  сандар    мемлекеттік  шығындарды  білдіреді.
Мемлекеттік  шығындар  білім  беру  мекемелерінің  мемлекеттік  шығындарын  (мемлекеттік  және  жекеменшік),  білім
беруді  басқаруды,  сонымен  қатар,  жеке  тұлғаларға  субсидияларды  (студенттер/жанұялар  және  басқа  жеке
тұлғалар)  қамтиды.  ЭЫДҰ  жатпайтын  мемлекеттер  бойынша  деректер  (Бразилия  мен  Ресейді  қоспағанда)  толық
қамтылу эквивалентіне негізделмеуі мүмкін.
«Аймақ»  тобы  бойынша  және  «табыс  деңгейі  бойынша»  сандар  мемлекеттік  шығындарды  білдіреді.  Мемлекеттік 
шығындар  білім  беру  мекемелерінің  мемлекеттік  шығындарын  (мемлекеттік  және  жекеменшік),  білім  беруді 
басқаруды,  сонымен  қатар,  жеке  тұлғаларға  субсидияларды  (студенттер/жанұялар  және  басқа  жеке  тұлғалар) 
                   5 ТАРАУ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУГЕ ЖҰМСАЛАТЫН ШЫҒЫНДАР ЖӘНЕ 
                                                                                             ҚАРЖЫЛАНДЫРУ ТЕТІКТЕРІ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ

жүктеу/скачать 4,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: