Травматология
IV ТАРАУ. КЕУДЕ ЖӘНЕ ИЫҚ БОЙЫ ЖАРАҚАТТАРЫ
жүктеу/скачать 6,59 Mb. Pdf көрінісі
|
ЖОНКИН Травматология және ортопедия
|
IV ТАРАУ. КЕУДЕ ЖӘНЕ ИЫҚ БОЙЫ ЖАРАҚАТТАРЫ Бейбітшілік уақытта барлық жарақаттың ішінде кеуде жарақаттары 8- 10% шамасында кездеседі. Кеуде жарақаты негізінен екі түрге бөлінеді. Бірінші -жабық, екінші - ашық. Жабық түрдегі жарақат үш түрлі жағдайда кездеседі: жұмыста, көлікте және үйде. Өте жиі кездесетіні жұмыстан бос уақытта (аулада, үйде, т.б. жерлерде) 59,6%, жүмыста небәрі 12,9% кездеседі. Жарақаттанғанда кеуденің бір жағынан сынуы немесе екі жағынан сынуы мүмкін. Бірер қабырға сынғанда мынадай белгілері болады. Сынығы бар адам терең дем ала алмайды, ауырғаны жөтелгенде, түшкіргенде үлғая түседі. Кейде ол қолымен сынған жерді қысыңқырап ұстайды. Сынған жағына қарай қисайыңқырап отырады. Хал–жағдайы онша нашарламайды. Бірер қабырға негізінде тікелей соғылғанда, не ауыр нәрсемен тікелей ұрғанда сынады. Мұндай сынығы барадамды былай емдейді. Біріншіден оған "жедел көмек"шақырады. Ол оған ауырғанын басатын дәрі беруі керек. 1 % промедол тері астына жіберіледі. Содан соң оныотырғызып ауруханаға жеткізеді. Ондағы кезекші дәрігер оның кеудесіндегі киімдерін шешіп, тексереді. Сынған жер ептеп ісіп тұрады, кейде сол жерде тері көгеріңкіреп 71 тұруы мүмкін, сынығы бар жағының дем алысы, сау жағындай терең болмайды, ауырғаны жөтелгенде, түшкіргенде күшейе түседі. Содан кейін дәрігер әуелі оның сау жағынан кеудесін бір қолымен алдыңғы жағынан, екінші қолымен артқы жағын ақырындап қысады, осы мезгілде оның бет- пішініне қарайды. Сау жағын басқанда ол ауырсынбайды. Ал оның ауырған жағын дәл солай етіп басып қарағанда ол өте қатты ауырсынады. Сөйтіп, бірнеше жерден басып көріп біртіндеп сынған жерге таянғанда ауырғаны күшейе түседі. Сонан соң дәрігер саусағымен төс сүйектің жанын бұғананың орта тұсындағы сызықпен қолтықтың алдыңғы, ортаңғы және артқы бойына, жауырынның, омыртқаның қатар бойымен әрбір қабырғаны басып көреді де, қай қабырға кай жерден сынғанын дәлдеп анықтауға тиіс. Осылай басып көргенде сынық бар жер сықырлағанын байқауға болады, ауырғаны өте күшейеді. Толықтай білу үшін оны айнаға суретке түсіру керек. Айнаның қағазын қарағанда әрбір қабырғаны жоғары және төменгі жиегіне көз жіберіп карау керек. Сынық бар жсрде қабырға сүйегі екі бөлікке бөлініп тұрады. Анық-қанығына жеткеннен кейің, сол сынған жерге1% - 15мл новокаин ерітіндісін жіберу керек, немесе 1% -10 мл новокаинға 96%- 1мл спиртті қосып сыныктың арасына жіберу қажет. Сонда ауырғаны тез, әрі көп уақытқа дейін басылады. Ауруды жататын бөлмеге апарып, оның бас жағын биіктетіп жартылай отырғызып орналастырады да, оған қақырықты жібітіп, тез түсіретін сұйық дәріні бір үлкен қалайы қасықпен үш-төрт мезгіл беру қажет. Оған терең дем алғыздыру үшін емдеу гимнастикасын жасату керек, төсектен жиі тұрғызып, көп қозгалыс жасатқан жөн. Әрі тыныс жолдарының қабынуынан сақтану үшін жылытылған дәрілермен дем алдыру керек. Осылайша 8-12 күн бойында ауруханада емдеу қажет. Одан кейін оны үйіне емханада емдеуге жібереді. Бірер қабырға сынығы барлығы 1,5-2 айға жуық емделеді. Содан кейін ауыр қара жұмыстағы адамға бір ай шамасында жеңіл жұмыс істеуге қағаз беру керек. Бірнеше қабырға (4-6-8 т. б.) сынуының себебі егерде адамның кеудесі машина көлігімен қабырғаның арасына қысылып қалғанда немесе кеуде тұстан ауыр заттың қысуынан болады. Бірнеше қабырға сынғанда аурудың хал-жағдайы өте ауыр болады, оның түсі көгілдірленуі мүмкін. Демалысы өте жиіленіп кетеді, әрі демі кеңінен алынбайды. Ауру жата алмай, отырғанды дұрыс көреді және ол отырғанда екі қолын орындыққа тіреп, кеудесін созып отырғанды тәуір көреді. Өйткені, ол онымен сынған кабырғалардың қозғалысын азайтуға, әрі ауырғанын жеңілдетуге тырысып істейтін шарасы. Сыртынан қарағанда бірнеше қабырғасы сынған жағынын, дем алысы сау жағынан төмен болады және сол маңда, ісік пайда болады. Жоғарыда айтылғандай, алақанмен аздап басып көргенде сынған қабырғалардың демалған кезде сықырлағанын байкауға болады. Сөйтіп анықтағаннан кейін ауруды рснтгенге түсіру керек. Аннаның қағазын қарап неше қабырға сынғанын дәл табу керек. |