Түрік қағанаты Орындаған; Жанбыханқызы Жұлдыз


Түрік қағанатының әшекейлері



бет2/2
Дата09.07.2023
өлшемі3,89 Mb.
#104142
1   2
Байланысты:
Түрік қағанаты

Түрік қағанатының ескерткіші

Түрік қағанатының әшекейлері

Шарап ішетін ыдыстары


Түрік Қағанатының ақшасы

Түрік Қағанатының әліппесі

Түрік сарбаздары


Батыс түрік қағанаты (603-704)
Батыс қағанат орталығы Шу өзені бойындағы Суяб қаласы
Жазғы ордасы Жамбыл облысындағы Мыңбұлақ.
Алғашқы қағаны Тардуш—Шегу(610-618)—Тон (618-630)
630ж бастап билік үшін талас-тартыс басталды.
634 ж нушеби тайпасы қолдауымен Ешбар Елтеріс қаған билікті өз қолына алады. Құрамы он тайпа он-оқ-будун жүйесін құрды.
640 - 657 ж нушеби мен дулу тайпасы арасында соғыс қағандықты әлсіретеді.
Мұны пайдаланған Қытай мемлекеті 659 ж Жетісуға басып кіреді.
Тек 704 ж Қаған Үшлік қытайлықтарды жеңеді..
Шаруашылық-экономикалық жағдайы
Қоғамдық -экономикалық қатынастары
Шаруашылық-экономикалық жағынан алғанда, қағанат екі негіздің — мал шаруашылығын көшпелі әдіспен жүргізуге негізделген қоғамның және бұл кезде феодалдық қатынастар едәуір дамыған отырықшы-егіншілік қоғамның ұштасуы болды.
Қағанатта қоғамдық-экономикалық қатынастардың дамуы Еуразияның басқа аудандарындағы осы сияқты үрдістерге байланысты жүріп, феодалдық қатынастардың орнығу арнасында жүргенімен, оның өз ерекшеліктері де болды.

Шығыс түрік қағанаты (603 - 714)

Шығыс түрік қағанаты - түркі қағанаты ыдырап, екіге бөлінуі нәтижесінде пайда болған ерте ортағасырлық түркілер мемлекеті.

  • Шығыс түрік қағанаты - түркі қағанаты ыдырап, екіге бөлінуі нәтижесінде пайда болған ерте ортағасырлық түркілер мемлекеті.
  • Түркі қағанатында саяси-әлеуметтік қайшылықтардың шиеленісуі, жеке бөліктерінде оқшаулану үрдісінің күшеюі,Шығыс және Батыс қағанаттарының құрылуына алып келді.
  • Шығыс түркілері Қытаймен жүргізген қияң-кесті соғыстың нәтижесінде 682 жылы Монғолияда өз мемлекетін қалпына келтірді.
  • Алғашқы қаған Елтеріс атанған Құтлық, одан кейінгі Қапаға Қағандардың тұсында қағанат қуатты мемлекетке айналды.
  • Шығыс Түркі қағандығы (682-744 )- Қазақстан, Орталық Азия, Шығыс Түркістан, Оңтүстік Сібір жерлерін алып жатты. 
  • Білге қаған мен Күлтегін мемлекетті одан әрі дәуірлетіп, Қытаймен тиімді шарттарға қол жеткізді. Даңқты қолбасшы Тоныкөк түркі халқының жауынгерлік даңқын асқақтатты.
  • Білге қағаннан кейін 741 жылдан қағанат әлсіреп, ыдырай бастайды.

Күлтегін

Құтлық (Елтерiс) қағанның екiншi ұлы, Білге қағанның туған iнiсi. Шешесi Елбiлге қатұн. Ашина тектi. Күлтегiн 7 жас кезiнде әкесi Құтлық ( 680-692 жж. билік құрған) қайтыс болады. Қаған тағына оның iнiсi Қапаған (692-716 жж.) отырады. Күлтегiн мен Бiлге, Қапағанның iнiсi Бөгүнi (716 ж.) тақтан тайдырып, қағандық билiктi Бiлге қолына (716-734 ж.) алады.

Әкесінен жастай жетім қалып, ағасы Қапаған қағанның тәрбиесінде өскен . Күлтегін тым ерте есейіп, қабырғасы қатып, бұғанасы бекімей жатып, жау жарағын асынып, түрік еліне тұс тұстан төнген басқыншы жауға қарсы үлкендер қатарында тұрып, ерлікпен күреседі.



Достарыңызбен бөлісу:
1   2




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет