Түркі тілдерінің жазба ескерткіштері және олардың лингвистикалық с ипатт
жүктеу/скачать 370,58 Kb.
|
Tu`rki tilderinin` jazba eskertkishteri jane lingvistikaliq sipattamalri
- Бұл бет үшін навигация:
- Теңрі
| Нышандар кестесі
Оқу мысалы: — жазба T²NGR²I— транслитерация /teŋri/ — транскрипция teñri — латын жазуымен Жазу тарихы Ең ежелгі (V—III ғғ. б.з.б.) жазбалар Қырғызстанда (Иссык, Талас, Балыкчи т.б.) табылған. Жазу түп-тегі анықсыз. Көп нышаны таңбалармен сәйкестігін белгілейді, дыбыс мағынасы акронимнен шыққан деп. Кейбір нышандарға (қырлы келген, жазу бағысы, дыбыс мағынасы сәйкес) қарап ерте семит жазуына туысқандығы ұйғарылып тұр: Библос жазуы және Пүн (финикиялық) жазуы. Орхон-енесай жазбаларын бастапқы кезіндегі зерттеуінде кейбіреулер осы жазу сұғдақ доғал жазуынан шықты деп болжалаған, немесе тіпті қытай жазуының дыбыс белгілейтін нышаншадан шықты деп болжалаған. Соңғы кезде кейбір зерттеушілер кһароштһи жазуынан, немесе бір тамырдан түп-тегін болжалаған. Моңғол басымы кезіне (XIII ғ) дейін әліппе араб, тағы басқа түркі жазуымен қысып шығарылған. Көне Түркі жазуынан басқа көп руника жажулар шыққан - бұлғар руналары, Сәркел қаласындағы (Хазар қағандығы) саз жанғышақтардағы жазбалар, мажар жазуы, талас жазуы және т.б. Ғылыми зерттеуінің негізі XIX ғ. аяғында құрылған. 1893 жылы 25 қазан айында дания лингвисті Уильям Томсон жазу мұқамын шешкен. Бірінші таныған сөз — Теңрі (Тәңірі). Қызыл (Тыва) қаласындағы тасжазба Дереккөздер 1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Лингвистика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. ISBN 9965-08-235-9 2. Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3 3. Отырар. Энциклопедия. – Алматы. «Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2 Сыртқы сілтемелер 1) Уикипедия — ашық энциклопедиясы (wikipedia.org ru) 2) Түрк бітіг (http://irq.kaznpu.kz) Köktürkische Schrift, Türkische Runen (http://www.obib.de/Schriften/AlteSchriften/alte_schriften.php?Runen/Orkhon/Runen.html~Text) 3) Orkhon Inscriptions complete text (http://gokturkanitlari.appspot.com/) 4) Мұрағатталған (https://web.archive.org/web/20120411140854/http: //gokturkanitlari.appspot.com/) 11 сәуірдің 2012 жылы. жүктеу/скачать 370,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|