Түркістан 2022



бет7/31
Дата18.10.2023
өлшемі327,57 Kb.
#117934
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   31
Байланысты:
КТ ОБӨЖ 2022-2023

4-тапсырма. Татарлардың үй – жайлары туралы.
«Олардың еш жерде тұрақты туыстары жоқ, болашақта қайдан табатынын білмейді. Олар Дунайдан бастап күннің шығысына дейінгі алапқа жайылған Скифианы өзара бөліп алған; әр бек өзінің қол астындағы елдің санына қарай өз жайылымдарының шекарасын, сонымен қатар, өз малдарын қыста, жазда, күз және көктемде қайда барғанын біледі....». Өздерінің ұйықтайтын үйлерін талдан тоқылған дөңгелекті арбаның үстіне қояды; жоғары қарай талдар шаңырақ болып, одан әрі пештің тұрбасындай көтеріліп тұрады; олар осындай үйді кең жасайтыны сондай, кейде ені 30 футқа жетеді. Бірде күйменің екі доңғалағының арасын өлшеп едім: 20 фут болды, ал үстіндегі үй екі жағынан 5 футтан шығып тұрады. Осындай күймені 22 өгіз тартатыны мәлім. Күйменің кіндігі (осі) корабльдің маягындай, айдаушы үйдің алдында күйменің үстінде тұрады.
....бір бай мұңғыл немесе татар осындай күймемен сандықтардың 100, 200-іне ие болады. Батудың 26 әйелі бар; бай мұғылдың ауылы үлкен қаладан кем емес, тек онда еркектер аз. Әлсіз деген әйел 20-30 күймен бір – біріне іркестіріп басқара береді. Өткелден бір – бірлеп өткізеді... Жерлері тегіс.

1.Фут – 304.8 мм


2.Татар – Алтын Орданың негізгі халқы, түрік қыпшақты.

Гильом де Рубрук. //Путешествие в восточные страны. А, 1993.


79 – 82 б.

Келтірілген дерекке тарихи сипаттама беріңіз.




5-тапсырма. Алтын Орданың хандары.



Жылдары

Хан

Ішкі саясаты

Сыртқы саясаты













































































































































































































Алтын Орданың ыдырауына әсер етуші факторларды көрсетіңіз.




6-тапсырма. Алтын Ордаға жиі жорық жасаған Ақсақ Темір туралы не білесіз?
7-тапсырма. Ноғай ордасының тарихы.



Этникалық құрамы

Ноғай Ордасының құрылуы

8-тапсырма. Ноғай ордасының қоғамдық құрылысы.

8-тапсырма. ХІІІ – ХІҮ ғғ. сауда қатынасын көрсетіңіз.

  1. ________________________________


Сауда қатынасының дамуын қандай белгілер дәлелдейді
2. ________________________________
3. ________________________________
4. ________________________________
5. ________________________________
6. ________________________________
9-тапсырма. Кестені толтырыңыз.



Мемлекет атауы

Территориясы, астанасы

Өмір сүру уақыты

Этникалық құрамы

Саясаты

Ақ Орда













Моғолстан













Сібір хандығы













Әбілқайыр хандығы















10-тапсырма. Ақ Орданың саяси тарихы үш кезеңге бөлінеді:



І кезең



ІІ кезең

ІІІ кезең












11-тапсырма. Сызбаны толтырыңыз.



Моғолстан ХІV ортасы – ХVІғ. басы Шағатай ұлысы ыдыраған соң құрылған. Моғолстанның саяси тарихы?

Моғолстан және Әмір Темір



Моғолстан мемлекетінің одақтастары




Моғолстан және ойраттар




Моғолстанның ішкі саяси құрылысы



12-тапсырма. Алтын Орданың ыдырауынан кейін пайда болған мемлекеттер:

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




13-тапсырма. Кестені толтырыңыз.





14-тапсырма. «92 баулы өзбек» (қыпшақ) этникалық құрамы.

Тоқсан баулы айтайын тор өзбекті,


Заманында мал біткен зор өзбекті.
Пайғамбардың батасы тиген дейді,
Соның үшін байыған сол өзбекті.
Өзбексіз ел барма тамам елде,
Өзбектің өскені осы елде.
«Тоқсан баулы» өзбек айрылыпты,
Табанының моласы деген жерде.

Нұржан Науашбаев //Манзумат Қазақия. Қазан. 1907ж. 5б.


«Көшпелі өзбек» - аталған елдің құрамына енген негізгі этникалық компоненттері: үйсін, ---қаңлы, қыпшақ, арғын, дулат, керей, найман, алшын, қоңырат т.б. рулар. Олардың бір-бірінен айырмасы аз, тұрмыс қалпында ерекше айырмашылықтар болмаған. «Тоқсан екі баулының ішінде түріктің басты-басты рулары бар. Көшушілердің жалпы саны 300 мыңдай», - деп болжайды Т. Сұлтанов.


Т. Сұлтанов //Кочевые племена


Приаралья в ХV-ХVІІ вв. М., 82. 210 б.


Келтірілген екі дерек бойынша мына сұрақтарға жауап беріңіз.
1. «Тоқсан баулы өзбек» немесе «Көшпелі өзбек» құрамы және қай ұлыстың құрамында болды.
2. «Таңбалы тас» - «Көшпелі өзбек мемлекетінің» өзбек – қазақ болып қоштасқан жер деп неге аталды? Қазақстанның қай территориясында орналасқан? «Таңбалы тастың» этносаяси тарихқа қатынасы қандай?
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   31




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет