Жер шарындағы энергетикалық және минералдық шикізат қоры
№
|
Шикізат түрі
|
Қоры
|
Пайдалану болашағы
|
1
|
Мұнай
|
270-300 млрд т
|
Жылына 3 млрд т жұмсалады
Қоры 30-50 жылға жетеді
|
2
|
Табиғи газ
|
145 трлн м3
|
Жылына 2300 млрд м3 жұмсалады
Қоры 30-60 жылға жетеді
|
3
|
Көмір
|
1,5 трлн т
|
Жылына 5 млрд т жұмсалады. Қоры 200
жылдан астам мерзімге жетеді.
|
4
|
Шымтезек
|
150 млрд т
|
Күлі көп және өндіру процесінің зиянды
болуына байданысты мардымсыз пайдаланылады
|
5
|
Атом ыдырауы мен ядро синтезі кезінде бөлінетін энергия
|
Қоры іс жүзінде сарқылмайды
|
Өндіру мен қалдықтарды
залалсыздандырудың сенімді жолы табылғанша қауіпті
|
6
|
Су энергиясы
|
Қоры шектеулі
|
Қарқынды пайдалануда.
Пайдалану мүмкіндігі дамушы елдерде жоғары
|
7
|
Күн радиациясы
|
Қоры іс жүзінде сарқылмайды
|
Болашақта пайдаланылу мүмкіндігі жоғары
|
8
|
Мыс, қорғасын, күміс, алтын
|
Қоры таусылуға жақын
|
15-20 жылға жетеді.
Өндіруді реттеу қажет
|
359- Сіздер қалай ойлайсыздар, адам ғаламдық ауқым алған экологиялық дағдарысты тоқтата алады ма, әлде өз қолымен жасаған экологиялық дағдарыстың құрбаны болып, мынау ғажап планетаны тіршілікке қолайсыз деңгейге дейін жеткізеді ме?
360-тапсырма. Баспасөз материалдарынан бүгінгі таңдағы электр энергетикасы мәселесіне байланысты мақала оқып, мазмұнын айтып беріңіздер.
361-тапсырма. Мақал-мәтелдегі көп нүктенің орнына тиісті қосымшаны қойып, мән-мағынасын айтып, ішіндегі қатыстық, сапалық сын есімді тауып, қалай жасалып тұрғанын түсіндіріңіздер.
а) Ұлтарақ... жер болса да,
|
|
|
б) Құртақан... торғай да,
|
Ата қоныс жер қымбат. Ат төбелін... болса да,
Туып өскен ел қымбат.
|
|
|
Өз ұясын қорғайды.
|
ә) Туған жердің торғайы,
|
|
|
в) Туған жердің күні де ыстық,
|
Тұрымтай... көрінер. Құлыны тай... көрінер, Қыздар ай... көрінер.
|
|
|
Түні де ыстық.
|
362-тапсырма. Берілген терминдерді қазақ тіліне аударыңыздар.
Перадача энергии
|
Электрическая цепь
|
Искра
|
Затухание энергии
|
Ядерные силы
|
Вязкость
|
Поток энергии
|
Серцебиение энергии
|
Нагрузка
|
Электрическое напряжение
|
Влагооборот
|
Скорость
|
Запас энергии
|
Капля
|
Яркомер
|
Энергоемкость
|
Ускорение
|
Луч
|
363-тапсырма. «Мамандығым – мерейім» деген тақырыпқа шағын шығарма жазыңыздар. Ішінде сын есімдер болсын.
364-тапсырма. Мәтінге қарап сөйлемдердің дұрыс-бұрысын табыңыздар. Дұрыс сөйлемге «а», қате сөйлемге «қ» әрпін жазыңыздар.
....\ 1. Шикізат түрлеріне сұраныс Жер шарында халық санының өсуімен, өндірістің қарқынды дамуымен байланысты жылдан-жылға арта түсуде.
....\ 2. Соңғы ХХ ғасыр ішінде жер қойнауынан адамзаттың бүкіл тарихында өндірілгеннен әлдеқайда көп пайдалы қазбалар алынбаған.
...\ 3. Мұның өзі шикізат пен энергетика проблемасын ауқымы жағынан ғаламдық проблемалар қатарына жатқызуға себепші болып отыр.
....\ 4. Қазіргі кезде адамзаттың жыл өткен сайын артып келе жатқан сұранысын өтеу үшін бұрынғыға қарағанда әлдеқайда көп шикізат қажет болуда.
....\ 5. Қазіргі кезде аса маңызды энергетикалық және минералды шикізат түрлерінің қоры шектеулі екендігі белгілі болып отыр жоқ.
365-тапсырма. Мәтіндегі тәуелдік жалғауы бар сөздерге талдау жасаңыздар.
366-тапсырма. «Энергетика және шикізат мәселесі» мәтініне қарап, зат есімдерді табыңыздар. Оларға сұрақ қойыңыздар.
367-тапсырма. Жоғарыдағы мәтінге қарап, «Электр энергетикасы» туралы әңгіме жазыңыздар.
368-тапсырма. Мәтінді оқып, аударыңыздар. Терминдерден жуан, жіңішке дауысты дыбыстарды табыңыздар.
Достарыңызбен бөлісу: |