Функциясының нүктесіндегі туындысы деп нөлге ұмтылғандағы функция өсімшесінің аргумент өсімшесіне қатынасының шегін айтады. функциясының нүктесіндегі туындысын немесе деп белгілейді.
Егер функциясының анықталу облысында жататын әрбір нүктесінде туындысы бар болса, онда ол туынды аргументінің функциясы болады, әрі
деп белгіленеді.
Функцияның туындысын табу амалын осы функцияны дифференциалдау деп атайды.
Негізгі элементар функциялардың туындылары
Мысал функциясының туындысын табу керек.
:
Шешуі:
а) Туындының геометриялық мағынасы
бір қисықтың теңдеуі болсын, ал - осы қисықтың бойында жататын нүкте болғандықтан (9 сурет). функциясының нүктесіндегі туындысының мәні қисықтың осы нүктесі арқылы өтетін жанаманың бұрыштық коэффициентіне тең болады: мұндағы жанама мен абсцисса өсінің арасындағы бұрыш.
қисығының нүктесі арқылы өтетеін жанаманың теңдеуі
.
б) Туындының механикалық мағынасы
Қарапайым мысал есебінде материалдық нүктесінің түзу бойымен қозғалысын қарастырайық. арқылы бастапқы нүктесінен қозғалыстағы нүктеге дейінгі қашықтықты белгілейік. Уақыт -ң әрбір сәтіне -ң белгілі мәні сәйкестендіріледі.
Сондықтан
Нүктесінің аралығында жүрген жолы болса, онда осы аралықтағы орташа жылдамдығы , ал уақытындағы лездік жылдамдығы
Көріп тамашалағандарыңыз рахмет!