Спорттық бал билерінен Еуропа чемпионатының жеңімпазы және қазіргі уақытта жас бишілерді жаттықтыратын В.Б. Бутузованың (2004) жұмысында балалардың денсаулығына жағымды әсер туралы айтылады

Спорттық бал билерінен Еуропа чемпионатының жеңімпазы және қазіргі уақытта жас бишілерді жаттықтыратын В.Б. Бутузованың (2004) жұмысында балалардың денсаулығына жағымды әсер туралы айтылады.

Ескерту – [автормен құрастырылған]

4-кестеде ұсынылғандай, балалардың барлық 3 тобында бал билерінен кейінгі жүрек соғу жиілігінің мәні сабақтарға қарағанда статистикалық тұрғыдан сенімді (p < 0,05). Бұл жағдайда айырмашылықтар шамамен бірдей және минутына 18,3-тен 18,9 соққыға дейін. Демек, жүрек соғу жиілігінде 7 жастан 11 жасқа дейінгі балаларда спорттық бал билерінің ұзақтығына байланысты ешқандай заңдылықтар байқалмайды. Бұл жерде ұзақ уақыт (3 жылдан астам) бимен айналысатын балаларды бақылау қажет болуы мүмкін.

1. 1, 2 жыл өтілі бар спорттық бал билерімен айналысатын балалар 7-11 жастағы балалардағы қан систолалық қысымы (АДС) сабақтан кейін және би сабақтарына дейін өлшенген мәндерге қатысты статистикалық тұрғыдан сенімді (р< 0,05). Ал үш жыл бимен айналысатын балаларда сабаққа дейінгі және кейінгі АДС мәндеріндегі айырмашылықтар статистикалық тұрғыдан сенімді емес (р> 0,05). Бұл айырмашылықтар бақылау тобындағы айырмашылықтарға қатысты шамамен 5 есе көп.

2. 1 жылдық өтілі бар бал билерімен айналысатын балалардағы артериялық диастолалық қысымның мәні сабақтан кейін сабақтарға дейін тіркелген мәндерге қатысты статистикалық тұрғыға сәйкес (p < 0,05). 2 және 3 жылдық оқу өтілі бар балаларда сабаққа дейін және одан кейінгі АДД мәндеріндегі айырмашылықтар статистикалық тұрғыға сәйкес деп айтуға болады. (Р>0,05). Бұл айырмашылықтар 1 жылдық өтілі бар спортпен шұғылданатын балалар тобына қатысты үш есе аз.[35]

Н.Я.Прокопьев, Т.В. Потапованың (2001) монографиясында дене шынықтыру құралдары адам ағзасының компенсаторлық мүмкіндіктерін нығайтуға, белгілі бір аурулардың пайда болуына төзімділігін арттыруға ықпал етеді делінген. Соңғы жылдары халықтың сауықтыру жүгірісіне, пішіндеуге және т.б. қызығушылығы едәуір өсті. олардың барлығы адам ағзасына жоғары әсер етеді, бұл қатаң жеке таңдау мен физикалық белсенділікті қажет етеді.

« Адам денесінің жетілуі — оның денсаулығы; егер денің сау болса, онда оны сақтамақ керек, ал егер сау болмаса, онда денді сауықтыру керек»-деп Әл-Фараби бабамыз айтып кеткендей  балалардың денсаулығы мықты болу үшін  бимен айналысу керек. Сондықтан мектеп жасындағы балаларға ырғақ биін үйрету мен баулу маңызды.

Ырғақ биін оқушыларға үйретерде  де ақпаратты технологияны қолдану керек. Себебі: оқушыларды жалықтырып алмас үшін жаңа қимыл мен қозғалыстарды үйрету керек. Ол үшін интернет желілерінен ырғақ би қимылдарын қарап , немесе видеосын түсіріп алып соны көрсету арқылы оқушыларды қызықтырып отыру керек.  Интернет материалдарына қарап отырсақ баланың , жалпы адамның денсаулығын нығайтатын және әр түрлі аурулардың алдын алуға көмектесетін жаттығу түрлері көп кездеседі.

Би терапиясының  адам өміріндегі алатын орны ерекше. Биді алғашында  науқас адамды емдеуге қолданған. Би арқылы  емдеу идеясы Италияда, кейінірек Қытайда, Индияда пайда болып, дәстүрлі ем ретінде қолданыла басталған.  Ем барысында адам денесіндегі нүктелерді басу арқылы емдеген.

Емдік мақсатта алғашқылардың бірі  Италияндық тез және көңілді темпте орындалатын – Тарантелла биі қолданылды. Тарантеллла биінің тарихымен көптеген аңыздар байланысты. ХV ғасырдың  II жартысынан бастап, тарантелла «тарантизм» ауруының бірден — бір емі ретінде қолданысқа енді. Осыған байланысты XVI ғасырда Италияда  арнайы  оркестр ұйымдастырылып, тарантизм ойын биі арқылы  көрсетілді. Тарантелла биінің басқалардан ерекшелігі сазды әуенмен бірнеше сағаттар бойына билеуге болады. Тарантелла биі флейтамен, ұрғыш барабандармен, кейде дауыс үнінің сүйемелдеулерімен орындалады.[1]

1 жылдан 2 жыл арасында спорттық бал билерімен айналысатын 7-11 жастағы балалардағы қан систолалық қысымының мәні сабақтан кейін би сабақтарына дейін өлшенген мәндерге қатысты статистикалық тұрғыдан сенімді (р< 0,05) 3 жастағы билермен айналысатын балаларда сабаққа дейінгі және кейінгі АДС мәндеріндегі айырмашылықтар статистикалық тұрғыдан сенімді емес (р> 0,05). Бұл айырмашылықтар бақылау тобындағы айырмашылықтарға қатысты шамамен 5 есе көп.

1 жылға дейінгі бал билерімен айналысатын балалардағы артериялық диастолалық қысымның мәні сабақтан кейін сабақтарға дейін тіркелген мәндерге қатысты статистикалық тұрғыдан сенімді (p < 0,05). 2 және 3 жылдық оқу өтілі бар балаларда сабаққа дейін және одан кейінгі АДД мәндеріндегі айырмашылықтар статистикалық тұрғыдан жеткізілмейді (Р > 0,05). Бұл айырмашылықтар 1 жылдан аз спортпен шұғылданатын балалар тобына қатысты 3 есе аз болып есептеледі.

Импульстік қысым динамикасы ads және add динамикасына ұқсас.

2 жыл оқыған балаларда жаттығуға дейінгі және кейінгі мәндердегі айырмашылықтар статистикалық тұрғыдан сенімді, ал сабақ өтілі 3 жыл-сенімді емес (Р > 0,05).

Би сабағына дейін және одан кейінгі балалардағы жүрек соғу жиілігінің айырмашылықтары барлық үш топта бірдей болды,олар минутына 18, 3 – 18,9 соққы аралығында болды.

Жүрек-тамыр жүйесінің зерттелген көрсеткіштерін талдау спорттық бал бимен айналысатын балалардың денсаулығына жағымды әсер ететіндігін көрсетеді. Көп жылдан бері би тәжірибесі бар балалар (3 жыл) бақылау тобындағы балаларға қарағанда физикалық белсенділікке әлдеқайда жақсы бейімделген (1 жыл айналысатын балалар).

Тәжірибелік ұсыныстар:

1. 1 жыл ғана спорттық бал билерімен айналысатын балалардағы жүрек-қантамыр жүйесінің (АДС, АДД, ПД, ЖЖЖ) көрсеткіштері бойынша алынған деректер спорттық бал билерімен айналысатын 7-11 жастағы балалардағы осы көрсеткіштердің динамикасын бағалау кезінде норма ретінде қызмет ете алады.

2. Қан қысымының өзгеру динамикасы спорттық бал билерімен жүйелі түрде айналысатын және жаттықтырушыға жаттығу кезінде физикалық белсенділікті реттеуге мүмкіндік беретін балалардағы Функционалды және бейімделу қабілетінің көрсеткіші бола алады.

3. Спорттық бал биімен айналысатын баланың денесіне жоғары әсер ететіндіктен, би жаттығуларына байланысты физикалық белсенділікті жеке таңдау және мөлшерлеу қажет. .[36]

Жалпы 7-10 жастағы балалардың жүрегі кішкентай болғандықтан, демалу кезіндегі жүрек соғысы минутына 80-95-ті құрайды, жүктеме кезінде ол жүрек соғысы минутына 140-170 дейін жетеді. 9-12 жастағы бишілердің жылдам қимылдау кезінде тез бейімделу қабілетін ескере отырып, олардың жүрек қызметінің кейбір ерекшеліктері туралы ескеру керек. Сонымен, жаттығу кезінде баланың жүрегі ересек адамның жүрегіне қарағанда көп энергия жұмсайды, өйткені балалар мен жасөспірімдерде минуттық қан көлемінің ұлғаюы негізінен инсульт көлемінің шамалы өсуімен жүрек қызметінің жоғарылауына байланысты болады.

Тыныс алу органдары жүрек-тамыр жүйесімен тығыз байланысты. Тыныс алу аппараттарының мөлшері мен функционалдығы жасына қарай артады. Кеуде қуысының шеңбері және оның тыныс алу қозғалыстарының мөлшері біртіндеп артады. 7 жастан 12 жасқа дейінгі жас балаларда кеуде шеңбері 60-тан 68 см-ге дейін артады; өкпенің сыйымдылығы 1400-ден 2200 мл-ге дейін артады. Балалардың тыныс алу бұлшықеттерінің күшінің дамуы тыныс алудың тереңдігін қамтамасыз етеді, қарқынды бұлшықет жұмысы кезінде қажет өкпе желдетуін едәуір арттыруға мүмкіндік береді. Балаларда тыныс алу бұлшықеттерінің күші жасына қарай өзгереді, бірақ оның ең үлкен өсуі 8 жастан 11 жасқа дейін байқалады. Бұл жағдайда өкпе желдетуінің айтарлықтай өсуі байқалады. Бұл жаста тыныс алу жиілігі орташа есеппен минутына 20-22 құрайды [3, c. 57]. Қорытындылай келе мұнда келтірілген мәліметтерді бастауыш мектеп жасындағы балалар денесінің анатомиялық және физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты. .[37]