ГЕЛЬМИНТОЗДАРДЫҢ ПАТМОРФОЛОГИЯСЫ

162 
 
 
Бастапқы  кешен  тікелей  гельминттердің  әсерімен  шақырылады.  Оған 
тікенекті  тілінген  жарақаттану,  трепанирлеуші  анатомиялық  құрылым,  ұлпадағы 
қысым,  тамырлардың  жарылуы,  геморрагиялар,  лимфарагиялар,  ұлпада 
сұйықтықтардың  және  басқа  негіздердіңжиналуы(қоректендіргіш  заттар, 
витаминдер, микроэлементтер және т.б.),зат алмасудың химиялық қалдықтары.  
 
Қайталама  көрінісі,  реакцияның  спецификалық  емес  көріністері  тікелей 
әсері  орталық  жүйке  жүйесінің  жүйкелі-рефлекторлы,  жүйкелі-гуморальды  және 
иммунологиялық реакциялардың нәтижесінде туындайды.  
 
 
 
Жануар  ағзасында  гельминттердің  паразиттенуін  Е.А.Давтян(1962)  келесі 
реакцияларды  көрсетеді:  гельминттердің(құрт)  ағза  қожайынына  енуі,  орталық 
жүйке  жүйесіне  бағытталған  импульстардан,  жүйке  рецепторларының 
механикалық  және  химиялық  тітіркенуі.  Қабыршақтану  ортасынан  қоздырғыш 
жүйкелі-өткішгіштік  реакция  жүйкелі-гуморальды  реакциясына  ауысатын, 
гипоталамо-гипофизарлы жүйеде тарайды. Гипофиздің әсерінің нәтижесінде ішкі 
секреция  бездері  гормондар  түзеді,  өз  кезегінде  ықпал  ететін  мүшелердің 
қызметінің бұзылуына алып келеді.  
 
 
 
 
 
 
 
Гельминттердің тікелей және арнайы емес жанама әсерлері айтарлықтай бір 
мезгілде жүйкелі-рефлекторлы және нейрогуморальды реакциялардың дамуының 
сүйемелденуімен, патологиялық үрдістеаса зор мәнге ие.    
 
 
 
 
Соңғы  әр  түрлі  мүшелер  мен  ұлпаларда  бекіту  мен  оқшаулауға,  сондай-ақ 
көші-қон дернәсілдер нысандарынабайланысты, паразиттердің механикалық әсері 
үлкен рөл атқарады.    
 
 
 
 
 
 
 
 
Тыныс алу мүшелерінің жүйесі сияқты, диктиокаулезді, простронгияларды, 
және т.б., ішек-қарын жолында аскаридты, стронгиляттың, тизанезияның әр түрін, 
бауыр  мен  өт  қабынының  шығарушы  ағынында  -  фасциолаларды, 
дикроцелаларды,  описторхияларды,  жүректе  -  циетицеркиды,  диляфондияларды, 
теріасты өзегінде - ценураларды, парафилярларды паразиттейді.   
 
 
 
Гельминттерді  ілгек,  сорғыш,  ботрий  ,  әртүрлі  сорғыш  ауыздар,  (тіспен 
және  тіссіз),  жануар  ағзасында  механикалық  зақымдалулар  және  қабыну 
реакцияларын шақыратын жіп тәрізді шеттер көмегімен бекітеді.  
 
 
Гельминттердәі  немесе  дернәсілдердің  көп  мөлшерінің  жиналуы 
тығындалуға  алып  келеді,  ал  кейде  ішектің  жарылуына  да(аскаридоз  кезінде), 
тромб  және  аневризмалы  тамырлардың  іріңмен  дамуы(деляфондиоз),  әртүрлі 
мүшелердің 
және 
ұлпалардың 
атрофиясының(ценузор, 
эхинококкоз, 
альвеококкоз,  цистицеркоз)  пайда  болуы.  Ұлпаның  бүтіндігі  бұзылғанда,  қан 
құйылуы,  гастроэнтериттер,  гепатит,  бронхит  және  паразиттердің  лавральды 
формаларының көші-қонында  дамиды.    
 
 
 
 
 
 
Егер  паразиттер  берілген  қожайынға  тән  болмаса,  бұлшықетзақымдалуы 
мүмкін,  бұндай  жағдайда  терең  патологиялық  өзгеріс  және  аллергия  дамиды. 

163 
 
Бұлай  шошқа  аскаридасының  дернәсілдері  және  жыртқыш  аскаридалар  жануар 
және адам ағзасында тіршілік ететіндер("visceral larva migrans"феномені), ішектің 
қабырғасын,  қантамырларын,  бауырды,  өкпені,  көзді  зақымдайды.  Bunostomum 
және Strongiloides туысының нематод дернәсілі жануардың терісіне ене отырып, 
дерматит пен өкпенің зақымдалуына шақырады.  
 
 
 
 
 
Гельмитозалардың патогенезінде айтарлықтай рөлді маңызды интоксикация 
үрдісі  ойнайды.  Тіршілік  әрекеті  үрдісінде  гельминттер  жүйке  жүйесінде, 
метаболизм  және  т.б.теріс  әрекет  көрсететін,  зат  алмасу  өнімдерін  шығарады. 
Токсиндердің үлкен бөлігі тек ағзаның сезімталдық аймағында және аллергиялық 
немесе  анафилактикалық  көрінісінде  әсер  етеді.  Жануарлардың  сезгіштігі 
гельминттер түрлерінен кез келген аллергеннің аз және жоғары дозасында пайда 
болады. Аз дозалы сезімталдық - гельминтоздың патогенезіндегі бірінші кезең. Ол 
жануардың  теріішілік,  аллергиялық  және  басқа  реакцияларға  қабілеттілігінен 
болуы  мүмкін.  Сезімталдық  кезеңі  дозаға  байланысты,  оның  биологиялық 
белсенділігі,  гельминттің  даму  сатысына,  жануар  түріне,  сезімтал  жануарларда 
осы  кезеңнен  кейін(7-18күндей)  аллергеннің  қайталау  көрінісінде  аллергиялық 
реакциялардың  дамуы  нашар  жүреді.  Сезімталдық  үрдіс  клиникалық  белгілерсіз 
айлар бойы сақталуы мүмкін.  
 
 
 
 
 
 
Гельминттардың патогенезінде аллергиялық реакциялар қабыну сипатымен 
маңызды  рөлге  ие.  Олар  өздерімен  торшалы  иммунитет  формасын  көрсетеді, 
бірінші  кезекте  антиген  өзара  әрекет  етпей,  сезгіш  кіші  лимфоциттер  әрекет 
етеді(Р.Шульц,Е.В.Гвоздев,  1976).  Қабыну  реакциясының  түрі  жануарлардың 
гельминттермен  зақымдануының  бірінші  күнінен  бастап  дамиды.  Бұл  реакция 
ғалымдармен арнайы емес қорғаныс механизмі ретінде қаралады.  
Жоғарғы сезімталдықтың қабыну реакциясы сипатына жатады: 
1 топ 
2 топ 
3 топ 
Тірі және өлген 
дернәсілдердің 
гельминттерінен, торша 
элементтерінен тұратын, 
паразитарлы 
гранулеманың 
дамуы(шошқа 
диктиокаулезы, 
аскаридозы және 
метастрогилезы, жылқы 
альфортиозы және т.б.). 
Эозинофилияның 
гельминттардың 
тығызды пайда болуы. 
Эозинофильдер 
паразиттің беткейіне 
өзінің арнайы гранулема 
құрайтын лизоцим 
ферментін бөледі. Бұдан 
басқа, бұлшықеттегі 
алмасу қабыну 
реакцияларына 
Ішек қабырғаларының, 
брохтардың, өт 
жолының аллергиялық 
қабынулары, 
ұлпалардың 
эозинофильді 
инфильтрациялық 
ісінуімен, 
пролиферативті 
үрдістерімен жүреді. 
Бұның барлығы 

164 
 
қатысады, жоғары 
сезімталдылықпен 
байланысқан,сол сияқты 
арнайы гранулемалар 
көптеген ферменттер 
бөледі.Сондай-ақ 
эозинофильдер 
хемотаксисомалардың 
пептидтарға химиялық 
факторлармен 
анафилаксиясына 
иемденіп, гранулема 
бұзылғанда жуан 
торшалар шығарады. 
гельминттер 
дернәсілдерінің 
көшуімен және олардың 
ағза қожайынына 
бөлінімен байланысты. 
 
 
Бауырдың  диффузды  зақымдалуы  соңғы  болып  белгілерін  көрсетелі, 
фасциоллез 
белгісіне 
ұқсас, 
триниллезде 
миозиттер, 
бүйрек 
зақымдалуы,эхинококкозда 
және 
альвеококкозда 
және 
басқа 
қабыну 
реакцияларынада дамиды.    
 
 
 
 
 
 
 
 
Гельминтоздың  патогенезінде  маңызды  рөлді  ағзаның  өздігінен  тазалануы 
жүреді, 
кіші 
лимфациттердің 
көмегімен 
бір 
мезгілді 
иммунитеттің 
жоғарылауымен жоғары сезімталдық қабыну реакциясы негізінде, гельминттердің 
өзі  бөлуі  гистаминнің  қанда  бір  мезгілді  жоғарылауы,  тіпті,  гельминттердің 
айтарлықтай  зақымдалуында  жүреді.  Сол  себепті,  бұл  реакцияны,  ағзаның 
иммунды қорғаныш реакциясына жатқызады.    
 
 
 
 
 
Бұндай реакцияларға жатқызады: 
1. Ағза қожайынында 
дернәсіл сатысында бой 
өсудің кідіруі және 
паразиттердің дамуы. Қой 
цистокаулезінде, қозы 
простостронгилаидозында, 
күйіс және басқа 
инвазияларда кездеседі. 
Сыртқы түрі ағза 
қожайыны иммунитеттің 
бірінші сатысына жетсе, 
2. Бір ұрпақтан дамыған 
гельминттердің 
әркелкілігі.. Гелминттің 
мөлшері түрге және 
жануардың зақымдалуға 
қарқындылығына 
байланысты. 
3.Инвазияның 
экстенсивтік пен 
интенсивтік төмендеуі. 

165 
 
солай пайда 
болады,нәтижесінде 
гельминттер бөлігі ағзадан 
бөлінеді, ал басқа бөлігі 
жасырын кезеңге ауысады 
"жасырын кезең". 
 
 
Барлық  жоғарыда  айтылғандар  гельминтоз  кезінде  иммунитеттің  растау 
әсері болып табылады.   
 
 
 
 
 
 
 
 
Табиғатта  ағза  қожайынының  кең  және  терең  қабынулармен(зақымдалу) 
моноинвазиялық  емес,  аралас  инвазиялар  жиі  кездеседі.  Паразиттер 
синергетикалық  немесе  антагонистикалық  өзара  қатынасында  түседі.  Бір  біріне 
зат алмасу өнімдеріықпал жасайды, механикалық, немесе ағза қожайыны арқылы 
жанама    ,  қарапайымдылар  микрофлорасы  арқылы  әсер  етеді.  Тіршілік  кеңістігі 
үшін  гельминттар  арасында  және  қоректену  қоры  бәсекелестігі  олардың  өсуінің 
кідірісіне, интенсивті  инвазияның төмендеуіне алып келеді. Бұндай жағдайларда 
аурудың айрықша белгісі анық көрінбейді.  
 
 
 
 
 
 
Есте  сақтау  керек  жайт,  гельминттер,  жануар  ағзасында  паразиттеуші,  тек 
қана өз араларында ғана емес, сондай-ақ микрофлоралармен, қарапайымдылармен 
өзара  қатынасады,  рН  ортасын,  көмірсу,  витаминдердің,  микроэлементтердің 
алмасуын өзгертеді, ағзаның және т.б. төзімділігін төмендетеді.   
 
 
 
Гельминтоз  кезінде  жануар  ағзасында  биохимиялық  және  морфологиялық  
өзгерістер 
дамиды. 
Анағұрлым 
мағызды 
болып 
ақуыз 
синтезінің, 
витаминдердің(А, С, Д, В12), холестериннің, тиероидты гормондардың, кетонурия 
және  басқалары  есептегенде,  ақуыз  алмасуында  басты  рөл  ақуыз  алмасуына 
жатады,  әлбетте,  бұндай  өзгерістер  бауырдың  терең  зақымдалуында  кездеседі. 
Бұдан  басқа,  гельминтозда  ыдырау  артады  және  гликоген  синтезі  төмендейді, 
гепатоциттердің дәнді, майлы дистрофиясы және басқа өзгерістер байқалады.  
 
Гельминтозда  бауырдың  зақымдалуымен  байланысты,  липидті  алмасу  да 
өзгереді.  Ауру  жануарларда  қанның  сарысуында    фосфолипидтер  мөлшері 
айтарлықтай  төмендейді,  сол  уақытта,  бос  липидтердің  мөлшері  сияқты,  майлы 
қышқыл және байланысқан холестерин жоғарылайды. Зақымдалудың нәтижесінде 
бауырда ағзаның интоксикациясы дамиды.  
 
 
 
 
Осылайша, 
бірінші  кезекте,  эндокринді  бездердің  жүйелі-рефлекторлы  және  жүйелі-
гуморальды реттелуі бұзылады. Патогенді фактодың әсерінен С витаминінің және 
сульфгидриьлді  топтың  синтезі  төмендейді.  Бұл  ферменттің  белсенділігінің 
төмендеуіне  алып  келеді,  қалқанша  безіндегі  тиероидты  гормондар  төмендейді. 
Нәтижесінде  ұлпалық  тыныс  алу  бұзылады.  Бауыр  мен  бұлшықетте  дамитын 

166 
 
гипоксия, майлардың қышқылдануына және қан мен ұлпаларда сүт қышқылының 
жиналуына,  бауырда,  жүректе,  қаңқа  бұлшықетінде  гликоген  мөлшерінің 
өзгеруіне  алып келеді.  Бір  мезгілде  қаңқа  бұлшық етінде және  бауырда  кобальт, 
йод,  фосфор  құрамының  жиналуы  жоғарылайды.  Ұлпалы  тыныс  алудың 
төмендеуі, аллергиялық реакциялардың пайда болу формалары болып табылады.  
 
Терең патологиялық өзгерістердің салдары, дамушы гельминтоздарда: бойы 
өсуініңбаяулауы  және  жануардың  дамуы,  ет  және  сүт  тағамдарының 
құнарлылығының төмендеуі.  
 
 
 
 
 
 
 
 
Бұл  белгілер,  гельминтоз  патогенезі  сөзсіз  барлық  патанатомиялық 
өзгерістердің кешенін қамтымайды, басқа аурулармен шиеленісуінен өзгеріп кетуі 
мүмкін.  
СОТТЫҚ ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ САРАПТАУДЫҢ ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЫ 
(Л.И.Дроздов бойынша) 
Жоспар 
1.
 
Кіріспе 
2.
 
Соттық сараптаудың жалпы жағдайы 
3.
 
Соттық-ветеринарлық ашудың ерекшеліктері 
1.Кіріспе 
        Ветеринарлық  дәрігердің  шамадан  тыс  түрліше  қабілеттілілігі.  Сол 
түрлерінің  бірі  соттық-ветеринариялық  сараптау  болып  табылады.  Соттық-
ветеринариялық  сараптаудың  рөлі  ретінде  ветеринарлық  дәрігер  қатысады, 
теоралық  базаларды  жақсы  білетін  және  өндіруші  тәжірибесі  бар.  Сараптау 
міндетін  атқара  отырып,  ветеринарлық  дәрігер  ағзалар  нәтижесіне  көмектеседі 
және қылмысты анықтап, мал шаруашылығына зиян келтіріп және олармен залал 
келтірілгенін анықтайды. 
    
   Бір 
топ  мәселені,  қарау  барысында  соттық-нәтиже  ұйымдары 
ветеринарлық-сараптау  қорытындысына  мұқтаж  болады,    өте  кең,  орынды 
куәлайды,  яғни 
жіберілген 
ветеринарлық-маманға 
мал 
шаруашылығы 
аумақтарында  қылмыстық  күрестерді  бақылайды.  Соттық  заттарды  талқылауды 
мына сұрақтар атқарады, үй жануарларына зиян келтірілуімен байланысты, жеке 
пайдаланумен  табылады,  сонымен  қатар  таласулар,  ұйымдар  немесе  азаматтар 
арасындағы  ауысу  мақсатында  туындап,  жануарларды  сатып  алу  және  сату, 
жануарлар өнімін бұрмалау мақсатында, ағзаларды сәйкестендіру және жануарлар 
жасушаларының  бұзылуы  жабайы  жануарларды  ату  ережелері  және  көптеген 
сұрақтар қатары, ветеринарлық дәрігерлерге шешуге тура келіп, соттық-сараптау 
рөліне тіреледі. 

167 
 
     
  Осымен  байланысты,  ветеринарлық  дәрігердің  ролі,  соттық  сараптауға 
және  жауапкершілікке  келтіріледі.  Сол  уақытта  ол  құрметке  лайық,  себебі  осы 
жұмыс түрі аса білікті ветеринарлық дәрігерге міндетті.  
2.Соттық сараптаудың жалпы жағдайы. 
Дәлелдеу,  қылмыстық  сотөндіру  негізімен  келісе  отырып,  нақты  әртүрлі 
мағлұматтары  болып  табылады,  жағдайлардың  анықталған  заңдар  тәртібі 
негізделеді, жұмысқа дұрыс рұқсат беріулуімен. Бұл мағлұматтар куәгердің айтуы 
бойынша  орнатылады,  жәбірленуші,  күдікті  және  айыпкер  –  сараптау 
қорытындысымен,  заттай  дәлелдеулер,  тергеу  жүргізу  және  соттық  және  басқа 
құжаттармен дәлелденеді. 
   
  Сараптаудың  қорытындысы  өздігінен  болады,  ерекше  дәлелдеумен, 
экспорттың  түйінді  тергеушіге  хабарлауынан  құралады  және  сотқа  белгіленген 
заңдар  формасының  қорытындысы  зерттеледі,  тергеу  ұйымдардың    тапсырмасы 
бойынша өткізіледі және процессуалдық тәртіпте орнатылған соттық сұрақтардың 
пайда  болуымен  байланысты,  жұмысқа  қатысты  маңызды  мағыналардың  рұқсат 
етілуі және ғылым аймағында арнайы білімді талап етеді, туынды және кәсіптікті. 
      
 Сөйтіп,  сараптама  қылмыстық  процессте  келесі  тұлғалардың  жасалуы  деп 
аталады,  ұйым  және  соттың  тапсырмасы  бойынша,  жұмыс  жағдайларының 
анализі, арнайы білімді қажет етеді. Бұл тұлғалар, тергеуге қатысушылар немесе 
оларға  көрсетілген  тапсырмалармен  сотқа  шақырылады,  және  соттық 
сараптамалар  болып  табылады,  олармен  жасалған  тұжырым  негізгі  үйрену 
мағлұматтар нәтижесі және соттық қорытындыны сараптау.   
   
 Сарапшы  –  сот  емес,  тергеуші  емес,  ол  істі  шешпейді  және  зерттемейді, 
текқана  соттың  тапсырмасы  бойынша  зерттейді  және  бөлек  істердің  мағлұмат 
нәтижесін және оларға қорытынды жасап арнайы маңызды мағлұмат береді.  
      
  Сараптама 
сотпен  тағайындалады  және  ұйымдардың  қолдаухат 
жақтарымен з 
ерттеледі  немесе  өзінің  қалауы  бойынша.Сараптаманы 
тағайындағанда,  сот  немесе  тергеуші  ұйымдар  нақты  көрсету  керек,қандай  
жағдайлар  бойынша  істің    қорытындылары  талап  етіледі,  яғни  сарапшының 
алдына  нақты  сұрақтарды  қою.  Сонымен  мысал  сұрақтарына  соттық  – 
ветеринарлық  сарапшы  жауап  беруге  міндетті,  яғни  сол  сұрақтарды  тергеуші 
ветеринарлық  сарапшы  дәрігерге  қою  керек.Індет  немесе  жануарлардың 
механикалық зақымдануынан ауруы: 
 
 
 
 
 
 
 
- жануар өлімінің пайда болған кезі, 
 
 
 
 
 
 
- өлімде зақымданудың бар жоқтығы, 
 
 
 
 
 
 
- олардың тірісінде немесе өлісінде шығуы, 
 
 
 
 
 
- қандай құрал-сайман немесе затпен зақым келген,   
 
 
 
- зақымданудан кейін өлімнің тез болуы,  
 
 
 
 
 
- зақымданудың ауыр өтуі,   
 
 
 
 
 
 

168 
 
 
-  зақымданулар  жануарлардың  өздері  немесе  басқа  жануарлар  арқылы 
болуы мүмкін бе,  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
-  өз  уақытында  ветеринарлық  көмек  болдыма  және  жеткілікті  дәрежеде 
көрсетілді ме және ол індетті болдырмауы мүмкін бе, 
 
 
 
 
- індет не себепті болды және жануар денсаулығының бұзылуы. 
 
Індет немесе жыртқыш эксплуатация ауруы кезінде:  
 
 
 
- жануарлардың жағдай күшіне сәйкес келуі,   
 
 
 
 
-  эксплуатацияның  бұзылуы  болды  ма  және  дем  алу  режимінде  құлаған 
немесе жануардың ауруы, 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
-  бұл бұзылулар жануарлар жағдайында қалай көрінді, 
 
 
 
-    тұлға  болуы  міндетті  ме,  жануарларды  күтуге  бекітілген,  денсаулықтың 
соңғы  жағдайының  нашарлауын  байқау  және  жануардың  індет  ауруларын 
болдырмау үшін қандай шараларды қабылдайды. 
 
 
 
Сарапшының міндетті орындауы мемлекеттік міндет болып табылады, және 
мамандардан    ешкім  білікті  тұлғалар  орынды  себептерсіз  сотқа  келіп  қатыспай 
істі талдауда және қорытынды беруден бас тарта алмайды.  
 
 
 
Дұрыс  емес  қорытынды  бергені  үшін  сарапшы  қылмыстық  жауапқа 
тартылады.Сарапшының  өз  құқығы  және  міндеттері  болады,  баптарды 
қылмыстық-процессуалды  регламенттеу  және  Ветеринарлық  заң  шығару 
негіздерінде  әрекет  етеді,  Ветеринария  туралы  заң,  Нұсқама  және  Ереже,  сәйкес 
ұйымдармен бекіту. 
 
3.Соттық-ветеринарлық ашудың ерекшеліктері 
 
Жануардың  індеттік  кезінде  қылмыстық  туралы  сұрақ  туындауы  мүмкін 
немесе басқа өлімдер туралы. Мұндай жағдайларда ашу кезінде жануар өлімінің 
себептерін  білу  үшін  соттық-ветеринарлық  сипаттама  жүргізіледі  және  бірнеше 
ресмилікпен  тіркеледі.  Олар  тергеу  органдарының  ұсынысымен  жасалады.  Ашу 
кезінде осы органдарды ұсынған өкілдер болуы керек, сонымен қатар айғақтары. 
Сонымен бірге естен шығармау керек, өлікті ашудың кез келген хаттамасы немесе 
мәжбүр  өлген  жануардың  соңында  сотта  жай  хаттамадан  патологоанатомиялық 
ашуға  соттық  -  ветеринарлық  құжатқа  айналуы  мүмкін.  Соттық-ветеринарлық 
ашу  техникалық  түрде  патологоанатомиялықтан  ерекшеленеді,  бірақта  айрықша 
қатары болады.    
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сондай  ерекшеліктердің  бірі,  оларды  патолоанатомиялық  ашу  кезінде 
жануар өлімінің себебін анықтайды, сот кезінде жануар өлімі жағдайын анықтауға 
тура келеді.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Өлексенің табылған орнын қарау   
 
 
 
 
 
 
Жағдайларды  анықтау  барысында  және  жануар  өлімінің  себебі  өлексенің 
табылған  орнын  мұқият  қарау  арқылы  нақтылы  көмектеседі.  Мұны  әрбір 

169 
 
ветеринарлық  маман  ескеру  қажет,  жануар  өлексесін  қараған,  ерекше 
жағдайларда  кенеттен  құлаған,  індеттің  себебі  түсініксіз  болғанда  және  зорлық-
зомбылық  өлімі  туралы  сұрақ  туындауы  мүмкін  немесе  жануарларға  қызмет 
ететін  тұлғаның  немқұрайлық  қарағанынан.Кенеттен  жануардың  өлуі  кезінде 
өлексені 
жергілікті өкімет қарайды, милиция және тергеу органдары. 
ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ ҮШІН МАТЕРИАЛ ҚАБЫЛДАУ ЖӘНЕ  
АУЫСТЫРУ 
 
Жоспар 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1. Химиялық зерттеу   
 
 
 
 
 
 
 
 
2. Бактериологиялық зерттеу  
 
 
 
 
 
 
 
3. Гистологиялық зерттеу 
 
 
 
 
 
 
 
 
4. Ағзаға әртүрлі әсерлермен шақырылатын, ауру сараптамасы 
 
1. Химиялық зерттеу.   
 
 
 
 
 
 
 
 
Өлікті  ашып  сойғанда  улануға  күмәнділік,  былайша  жүргізіледі,  мүшелері 
және олардың құрамында ластанулар болмауы, оларға бөгде қоспалардың түспеуі, 
зерттеудің  дәлдігіне  әсер  етпеу  керек.  Улануға  күмәнділік  өлікті  ашу  үрдісінде 
тууы  мүмкін,  өзгеше  иістің,  ішек-қарын  жолының,  мүшелерде  дистрофиялық 
немесе  қабынудың  өзгерісі,  мүшелердің  және  сол  сияқтылардың  өзіне  тән  емес 
реңіпайда  болуы.  Сол  себепті,  ашып  союға  кіріспей  жатып,  материлды  қоятын 
ыдыс болуы қажет.  
 
 
 
 
 
 
 
 
Материалды  таза  ыдысқа  алуды  ұсынады,  шынылы  немесе  полиэтиленді 
қақпағы  бар  литрлік  банкаларды  алған  дұрыс  болады.  Зертханаға  химимялық 
зерттеу үшін өліктің материалын жібереді:  
 
 
 
 
 
 
•        асқазанның  қабырғасына  іргелес  құрамдарының  зақымданған  бөлігі 
лигатурада 0,5 литрден аз болмауы; 
 
 
 
 
 
 
 
•  ішектің жіңішке бөлімі ашылмаған ілмеклигатурада 0,5 метрдей мөлшерлі 
құрамы; 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
•     ішектің жуан бөлігінің құрамы;  
 
 
 
 
 
 
•  бауырдың  тілімі  өт  қабынуымен(ұсақ  жануарлардан  бауырды  бүтіндей 
алады); 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
•     бір бүйректі;   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
•     несеппен несеп көпіршігі; 
 
 
 
 
 
 
 
Улануға күмәнді көгерткіш қышқылмен қоса, бұлшықет тілімін жібереді.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Өкпенің улануында(газдармен) өкпенің едәуір толық қанды бөлігін, жүректі 
қанмен, немесе қанды бөлек жібру ұсынылады.  
 
 
 
 
 
 
Тері  немесе  дәрі  жіберу  жолы  арқылы  улануда,  болжамды  у  кіретін 

170 
 
орындардың терінің тілімін және сол орынға жататын бұлшықетті жібереді.  
 
Бүлінген  азықтармен  улануда,  зертханаға  қалдық  азықтардың  сынамасын 
жібереді.  Уланған  жануарлардың  эксгумациясында,  сақталған  мүшелер  мен 
бұлшықеттерден алынған сынамалардан басқа, өліктің астынан 0,5кг және өліктің 
беткейінен 0,5 кг топырағын жібереді.    
 
 
 
 
Жайылымнан  улануда,  жайылымның  әр  жерінен  алынған  өсімдіктерді 
жібереді.    
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Тыңайтқыштардан улануда, олардан 100 г мөлшерде сынама жібереді. 
 
Әр сынаманы бөлек банкаларға салады, жақсылап буып түйеді, бастырады 
және қажет болған жағдайда әдейі жібереді.    
 
 
 
 
Осымен бір мезетте ілеспе құжат, баяндалған жағдайға байланысты жіберу, 
сондай-ақ өлікті ашып сою протоколы жүргізіледі.    
 
 
 
 

жүктеу/скачать 1,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: