Превосходная степень прилагательных
|
4. Салыстырмалы шырайдағы сын есімдер зат есімдермен текте,
|
Превосходная степень (кроме прилагательных на -еr)
|
түрде және септікте қиысады, яғни қиысқан анықтауыш
|
образуется от основы положительной степени путем
|
болыпта былады.
|
прибавления суффикса -іssim- и родовых окончакий,
|
sutura, ae f sutura latior
|
- us (т), -а (f), -um (n).
|
latior, ius
|
|
sulcus, і m sulcus latior
|
|
latior, ius
|
|
foramen, inis n foramen latius
|
|
latior, ius
|
|
Салыстырмалы шырайда құрылуы мен қолдануында
|
|
ерекшеліктері бар сын есімдер: «үлкен» және «кіші» сын
|
|
есімдерінің жай шырайы мен салыстырмалы шырайы әр түрлі
|
|
негіздерден жасалады.
|
|
Жай шырай Салыстырмалы шырай
|
|
magnus, a, um - үлкен major, ius
|
Превосходная степень прилагательных на
-еr образуется путем прибавления суффикса -гіm- и родовых окончаний -us, -а, -um к форме им. п. прилагательного мужского рода, стоящего в положительной степени.
|
parvus, a, um – кіші minor, us Анатомиялық терминологияда magnus, a, um тақ
құрылымдарда, major, jus жұп құрылымдарда қолданылады. Қазақ тіліне тек жай шырайда аударылады:
foramen magnum (occipitale) – үлкен (шүйделік) тесік
foramen ischiadicum majus et minus –шонданайлық үлкен және
|
|
кіші тесіктері.
|
|
Тек салыстырмалы шырайда қолданылатын сын есімдер бар:
|
|
inferior, ius – төменгі;
|
Основа положительной Суффикc степени
|
Родовые окончания
|
longus, a, um
|
longissimus
|
long - -issim-
|
longissima
|
|
longissimum
|
brevis, e
|
brevissimus
|
brev - -issim-
|
brevissima
|
|
brevissimum
|
ruber (m)
|
-rim-
|
ruberrimus
|
rubra (f)
|
|
ruberrima
|
rubrum (n)
|
|
ruberrimum
|
Положительная степень
|
Сравнительная степень
|
Превосходная степень
|
magnus, a, um parvus, a, um
|
major, us minor, us
|
maximus, a, um minimus, a, um
|
У некоторых прилагательных степени сравнения образуются от разных основ:
Прилагательные, существуюшие только в сравнительной степени superior, ius верхний;
inferior, ius нижний; аnterior, ius передния;
роsterior, ius задний, — переводятся на русский язык как прилагательные положительной степени.
Некоторые сведения о сложных прилагательных
Сложные, т. е. состояшие из двух-трех основ (корней), прилагательные употребляются в основном для обозначения анатомического образования (нерв, сосуд, канал и т. п.), идущего от одного органа к другому или относящегося к двум органам. Основы (корни) в сложных прилагательных соединяются, как правило, посредством соединительного гласного -о-, напр.: nervus muscul(o)cutaneus мышечно-кожный нерв; musculus bгасһі(о)гаdіа1іs плече-лучевая мышца; саnаlіs һumег(о)muscu1агіs плече-мышечный канал.
anterior, ius – алдыңғы; posterior, ius – артқы; superior, ius – жоғарғы.
Күшейтпелі шырай
Сын есімнің күшейтпелі шырайы (-er жалғауына аяқталған сын есімдерден басқа) жай шырай негізіне– issim жұрнағымен– us (m), -a (f), -um (n) тектік жалғаулары жалғануы арқылы жасалады.
Жай шырай негізі + issim жұрнағы + -us (m), -a(f), -um(n)
Тектік жалғаулары.
longus, a, um + issim longissimus
long- longisssima
longissimum
brevis, e brevissimus
brev- + issim- brevissima brevissimum
Негіздері әр түрлі шырайлар
Жай шырай Салыстырмалы шырай Күшейтпелі шырай magnus, a, um major, us maximus, a, um
parvus, a, um minor, us minimus, a, um
Күрделі сын есімдер.
Күрделі сын есімдер яғни 2,3 негізден (түбірден) тұратын сын есімдер бір ағзадан екінші ағзаға өтетін немесе екі ағзаға қатысты анатомиялық құрылымдарды (жүйке, тамыр, өзек және т.б.) анықтағанда қолданылады. Күрделі сын есімдердің негіздері (түбірлері)–о- байланыстырушы дауысты дыбысы арқылы жалғасады.
Мысалы: canalis humer (о) muscularis - иықбұлшықетті өзек.
Лексический минимум №4
anterior, ius – алдыңғы (передний) auricularis, e – құлақтық (ушной) analis, e – айналшықтық (анальный)
anus, i m – анус, айналшық (задний проход) bulbus, i m – буылтық (луковица)
bulbus oculi – көз алмасы (глазное яблоко) bursa, ae f – кап (сумка)
caninus, a, um – иттістік (клыковый, собачий) cavus, a, um – қуыс (полый)
caecum (cecum), i n – бүйен, соқыр ішек (слепая кишка) cerebellum, i n – мишық (мозжечок)
cerebrum, i n – үлкен ми (большой мозг) colon, i n – жиек ішек (ободочная кишка)
conjunctiva, ae f – конъюнктива (көздің шырышты қабығы); (конъюктива)
curvatura, ae f – иін (кривизна) cutaneus, a, um – терілік (кожный) dens, dentis m – тіс (зуб)
deciduus, a, um – сүт (тіс) молочный (зуб)
dorsalis, e – арқалық, дорсалдық (тыльный,спинной) duodenum, i n – он екі елі ішек (двенадцатипёрстная кишка) encephalon, i n – ми (головной мозг)
facialis, e – беттік (лицевой) flexura, ae f – иіліс, бүгіліс (изгиб) fundus, i m – түп, түбі (дно)
ganglion, і n – нерв түйіні, ганглион (нервный узел) gastricus, a, um – асқазандық (желудочный)
hyoideus, a, um – тіластылық ( подъязычный ( кость) hypoglossus, a, um – тіластылық (подъязычный (нерв) ileum, i n – мықын ішек (подвздошная кишка)
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
