Университеттің 85 жылдығына арналған «Қазіргі заманғы математика: проблемалары және қолданыстары» III халықаралық Тайманов оқуларының материалдар жинағы, 25 қараша, 2022 жыл 97
Белгілі бір іс-әрекетті (соның ішінде шығармашылық) орындау үшін арнайы білімі
мен дағдысы бар кез келген адам оны жүзеге асыруға қабілетті. Жалпы белсенділік пен
шығармашылық арасында түбегейлі айырмашылықтар болмағандықтан, дайындығы
жеткілікті кез келген субъект шығармашылық іс-әрекет деңгейінде іс-әрекетті жүзеге
асыруға қабілетті.
Шығармашылық есептер кӛптеген ұғымдардың бірлескен жүйесі, бұл жүйе
бірнеше ақпараттық бірліктердің логикалық байланысын біріктіреді. Сонымен қатар
оқушылар мұғалімнің тікелей қатысуымен білімді мақсатты түрде игеріп, дағдылар мен
дағдылар жүйесін игеретін оқу іс-әрекетімен танысады, бұл ӛз кезегінде ӛткен
тәжірибенің үйлесімі арқылы жаңасын құруда қолданылады. Математика сабақтарында
шығармашылық есептерді шығару оқушылардың математиканың теориялық курсын сәтті
игеріп қана қоймай, оқу жүктемесін кӛтеретін жаңа нәрсе жасайтындығына деген сенімін
қалыптастыруға ықпал етеді.
Шығармашылық есептерді шығарудың барысында оқушы:
1.
Сараланбаған біртұтас білім меңгеруі;
2.
Осы біртұтас біліммен жеке элементтерді білуі және олардың байланысын
түсіне білуі;
3.
Осы элементтерді және олардың байланысын меңгере отырып жетілген және дәл
біртұтас бейнені алуы керек.
Шығармашылық есеп
Біртұтас білім
Жеке білім элементтері
логикалық байланысы
Жетілген және біртұтас бейне
Бұл әрине схемалық түрде. Ал оқушының ойлау үдерісінде мынандай принциптер
іске асып жатады:
1.
ӛзара байланыс принципі;
2.
ӛзара кері амалдар мен операцияларды бір мезгілде ойша жүргізу;
3.
қарама-қарсы ұғымдарды салыстыру;
4.
ұқсастық ұғымдарды қатар қою;
5.
жұмыстың кезеңдерін қатар қоюы.
Шығармашылық тапсырмалардың біртұтас педагогикалық үдерістегі, атап
айтқанда математика сабақтарындағы орнын анықтайық:
-
шығармашылық тапсырмаларды орындауды ұйымдастыру оқытудың негізгі
мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес келуі керек;
-
шығармашылық тапсырмаларды оқушылардың сабақтағы оқу әрекетінің басқа
түрлерімен ұштастыру керек;
-
оқушылардың
жеке
ерекшеліктерін,
олардың
дайындық
деңгейін,
қызығушылықтары мен бейімділіктерін, сондай-ақ дербестік деңгейін ескеру қажет;
-
оқушылардың жас ерекшеліктерін және ӛтпелі кезеңнің қиялдың дамуына әсерін
ескеру қажет;
-
математика сабағында шығармашылық тапсырмаларды орындау бойынша және
жұмыс уақыты бойынша да әртүрлі болуы мүмкін (5 минуттан 45 минутқа дейін);