Университеттің 85 жылдығына арналған «Қазіргі заманғы математика: проблемалары және қолданыстары» III халықаралық Тайманов оқуларының материалдар жинағы, 25 қараша, 2022 жыл 183
Пластинадағы сәуле арқылы таралатын қуат
Бұл есептерді шығаруда эвристикалық әдістер қолданылды. Біздің елімізде
оқытудың эвристикалық тәсілдерінің дамуы инновациялық дидактикалық жүйелермен
байланысты болмады; оқытудың эвристикалық аспектісі ең алдымен проблемалық және
дамыта оқытуға тән болды. Шындығында эвристикалық оқытудың проблемалық және
дамыта оқытудан ерекшеленетін ӛзіндік ерекшеліктері бар. Эвристикалық оқыту да
оқушыға бағытталған оқытумен тығыз байланысты.[8]
Эвристикалық оқытудың негізгі функциялары:
-
білім мен іс-әрекет әдістерін ӛз бетінше меңгеру;
-
білім мен дағдыны бейтаныс жағдайға қолдана білу;
-дәстүрлі жағдайда жаңа проблеманы кӛру;
-зерттелетін объектінің жаңа белгілерін кӛру;
-
белгілі қызмет әдістерін түрлендіру және жаңаларын дербес құру;
-
оқушыларға белсенді танымдық қарым-қатынас әдістерін үйрету;
-оқу мотивациясын, жетістік мотивациясын дамыту.
«Эвристикалық оқытудың дамыта отырып, проблемалық оқытудан сапалы жаңа
міндеті бар: оқушыны ғана емес, оның білім алу траекториясын, оның ішінде білім
берудің мақсаттарын, технологияларын және мазмұнын дамыту мен ерекшеленеді» [2].
Оқытудың эвристикалық әдісі мұғалімге оқушыларға кӛбірек дербестік беруге
мүмкіндік береді.
Мәселе мынада, эвристикалық әдіс арқылы шығармашылық қабілеттерді
қалыптастыру әдістемесін жасағанда мұғалім мыналарды ескеруі керек:
а) оқушылар ұжымының жалпы даму деңгейі;
б) шығармашылық саланың қалыптасуының жас ерекшеліктері;
в) оқушылардың жеке ерекшеліктері;
г) пәннің спецификалық белгілері мен белгілері. [9]
«Тапсырманың күрделілік дәрежесі оның жағдайындағы маңызды қатынастардың
санымен, қажеттіні табуға әкелетін делдалдар мен түрлендірулер
санымен
анықталады»[3]. Сондай-ақ, бұл оқушылардың мәселені тұжырымдау мен шешудегі
дербестік деңгейіне байланысты.Есептерді шешу барысында оқушылар физикалық
құбылыстарды талдау үшін алған білімдерін қолдана білу дағдыларын игереді;
сызбаларды, сызбаларды, графиктерді орындау; есептеулер жүргізу; анықтамалық
әдебиеттерді пайдалану; эксперименттік есептерді шешуде құрылғылар мен құралдарды
пайдалану және т.б.[10]
Есептерді шешуде жоғарыда кӛрсетілген ережелерді жүйелі қолдану оқушыларда
ой еңбегінің дағдыларын қалыптастырады, күрделірек шығармашылық әрекеттерді
орындауға күш-қуатын босатады. Тапсырмалар жалпы іргелі заңдар мен фактілерге