Екі  жер  серіктік  жүйелердің    электрмагниттік  үйлесімділігін

 

52 

 

 

 

 

Толық жазуға болады: 

 

                             ΔТкс = 

 

 

u

С

К

t

М

З

М

З

L

k

G

G

P











.

.

.

.

.

.

    ,                               (3.29) 

 

          ΔТзс = 

 

 

d

t

С

З

М

К

М

К

L

k

G

G

P











.

.

.

.

.

.

   ,                                 (3.30) 

 

бұл  жерде  Рз.м,  Рк.м  –сызықта  максималды  қуат  тығыздығы  1  Гц, 

орташаландырылған ең нашар сызықта 4 кГц төмен 15 ГГц; 

  

 

 Gк.м.(η) –жеткізу антеннасының кедергі келтіретін серіктің 

ЖС бағытталған күшеюі; 

 Gз.с.(θt)  –ЗС  қабылдау  антеннасының  кедергі  келтіретін 

серікке бағытталған күшеюі; 

   

 

 Gз.м.(θt)  –  серікке  бағытталған  жеткізу  антеннасының 

күшеюі; 

   

 

 Gк.с(δ) –қабылдау антеннасының күшеюі; 

  

 

  

 К – Больцман тұрақтысы (1,38

.

10ˉ²³  Вт/Гц*К); 

  

 

 Lu; Ld –бос кеңістікте Жер желісінде -серік пен серік – Жер 

жеткізгенде болатын жоғалу; 

  

 

 θt –серіктер арасында топоцентрлық бұрыштық тарату. 

  

Бос кеңістікте жеткізу кезінде жоғалу (дБ) 

 

L = 20 

. 

(Lgf+Lgd)+ 32,45 ,                                     (3.31) 

 

бұл жерде   f – жиілік, МГц; 

         

 

d  –  жердегі  станция  мен  геостационарлы  серік  арасындағы 

арақашықтық (км). 

 

             d = 42644 

.

    

   

0,2954cos

-

1



,                                   (3.32) 

 

бұл жерде   cos

 



 = cosξ 

. 

cosβ; 

           

 

ξ – жердегі станцияның ені; 

           

 

β – ЖС пен серік арасындағы тарату ұзақтығы. 

 

CosΨ = cos43,2° 

. 

cos3° = 0,7289 

. 

0,9986 = 0,73, 

 

d

А

 = 42644

.







2

cos

-

60

j



=   42644 

. 

0,885 = 37767 км, 

 

CosΨ = cos43,2° 

. 

cos13° = 0,7289 

. 

0,9743 = 0,71, 

 

53 

 

 

d

В

 = 42644 

. 

71

,

0

2954

,

0

1





= 42644 

. 

0,889 = 37909 км. 

   

L

u

 = 20 

. 

(Lg 6268+Lg 37909)+32,45 = 199,9 дБ, 

 

L

u

 – бос кеңістікте Жер-серік желісіндегі жеткізуге кеткен жоғалу; 

 

L

d

 = 20 

. 

(Lg 3794+Lg 37767)+32,45 = 195,6 дБ. 

 

L

d

- бос кеңістікте серік-Жер желісіндегі жеткізуге кеткен жоғалу; 

 

3.2 сурет - ЭМС есептеуі бойынша түсіндірме 

Екі геостационарлы серік арасындағы топоцентрлік бұрықтық тарату: 

        θ

t

 = arc cos((da²+dB²-(84322 

. 

sin(θg/2))²) 

.

 

b

a

d

d





2

1

   ,            (3.33) 

 

бұл жерде θg –серіктер арасындағы геоцентрлік бұрыштық тарату; 

      

   

        θg =24 градус. 

 

θ

t

 = arc cos((38260²+37772²-(84322 

. 

0,208)²)

 .

 

373772

38260

2

1





 ) = 1,275˚. 

 

А станциясы: 

 

f

c





,                                                      (3.34) 

 

 

54 

 





05

,

0

10

6

10

3

9

8







м,

 

 

Есептеу үшін формула 

)

(



ЗС

G

 жағдай 

100





D

>

үшін таңдалады, 

сонда: 

 

                                             кезінде 

0

48









r

, 

  

ал егер 

100





D

, онда 

 

      

 

t

t

D

G



























lg

25

lg

10

52



, егер 

0

48

100



t

D







.                   (3.35) 

 

А станциясының күшею коэффициенті: 

 

0

48

0

3

,

1

0

75

,

0

100

160

05

.

0

8













D

, есептеу үшін формула 

 

t



3C

G

: 

 

 

32

lg1.3

*

25

32

3C

G









дБ; 

 

В станциясының күшею коэффициенті: 

 

100

90

05

,

0

5

,

4









D

  болғандықтан 

0

48

0

3

.

1

0

1

.

1





,  есептеу  үшін  формула 

 

t



3M

G

: 

 

 

 

 

t

t

D























lg

*

25

lg

*

10

52

G

3M



; 

 

30

3

,

1

lg

25

90

lg

10

52

)

)

((

t 















ЗМ

G

 дБ. 

 

Поляризация 

жүйесінде 

қолданылатын 

мәліметтер 

белгілі 

болғандықтан, полярлық Y ескереміз. 

 

U

КС

d

Л

Л

Y

T

Y

T

Т















. 

Жүйелерде  айналмалы  поляризация  жүйелері  пайдаланатындықтан, 

Y=4. 

Табылған мәндерді қоямыз. 

 

Re



 



 



 



 



 

lg

 

25

 

32

 

)

 

(

 

ЗС

 

G

 

 

55 

 

U

КС

ЗМ

ЗМ

КС

L

G

G

Р

Т















6

,

228

)

(

)

(



= 

= -40,4+16,5+18+228,6199,9=22,7дБК. 

 

Демек,  

501





KC

T

К, 

 

d

t

ЗС

КМ

КМ

ЗС

L

G

G

Р

Т















6

,

228

)

(

)

(



=-51,4+18+32+228,6-214= 

=116 дБК, 

 

Демек,                                    

4





ЗС

Т

 К. 

 

U

КС

d

Л

Л

Y

T

Y

T

Т















=

5

4

501

032

,

0

4

4







К. 

Осыдан: 

 

%

34

,

3

100

150

5

%

100











T

Л

T

. 

 

Алынған  мән  3,33%    шектелген  6%  аспайды,  яғни  кедергі  жасайтын  В 

жүйесі  қарастырылып  жатқан  А  жүйесіне  елеулі  әсер  тигізбейді,  Демек, 

координация қажет емес. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

56 

 

 

 

4 Тіршілік қауіпсіздігі 

4.1 Өндірістік орынның анализі 

            Жұмыстың  тақырыбы  VSAT  жер  серіктік  байланыс  жүйесінің 

Астана қаласындағы жұмыс жағдайын қарастыру болып табылады. 

  Өмір тіршілігі қауіпсіздігі бөлімінде жобаны әзірлеушілердің  еңбегін 

қорғауға байланысты сұрақтарды қарастырып кету қажет. 

        Адамдардың  денсаулығына  әсер  ететін  негізгі  факторларға  мыналар 

жатады: 

-

 

күндізгі және түнгі уақытта жұмыс орындарын жарықтандыру; 

-

 

жылдың жаз мезгілінде жұмыс бөлмесіндегі артық жылу; 

-

 

адамның электр тогымен зиян келтіру мүмкіндігі; 

-

 

өрттің пайда болуы жағдайынан күйіп қалу және улану мүмкіндігі. 

          Ғылыми-техникалық прогресс ақыл-ой еңбегі қызметкерлердің 

өндірістік қызметі жағдайына маңызды өзгерістерді енгізді. Олардың еңбегі 

едәуір қарқынды, дүбірлі, ақыл-ой, эмоционалдық және физикалық энергияны 

қажет ететін болды. Бұл эргономика, гигиена мен еңбекті ұйымдастыру, еңбек 

пен демалыс режимін регламенттеу мәселелерінің кешенді шешімін қажет 

етті. 

Қазіргі  уақытта  компьютерлік  техника  адамдардың  қызметінің  барлық 

саласында  кең  қолданылады.  Компьютермен  жұмыс  кезінде  адам  көптеген 

қауіпті  және  зиян  өндірістік  факторлардың  ықпалына  түседі:  электромагнит 

өрістері  (радиожиіліктердің  диапазоны:  ВЧ,  УВЧ,  СВЧ),  инфрақызыл 

сәулелену, шу мен вибрация, статикалық электр және т.б. [5]. 

Компьютермен жұмыс істеу операторлардың ақыл-ой қарбаластығы мен 

жүйке-эмоционалды  жүктемемен,  көзге  түсетін  қарбаластықпен  және  ЭВМ 

пернетақтасымен  жұмыс  кезіндегі  қол  бұлшық  еттеріне  түсетін  жүктемемен 

сипатталады.  Рационалды  конструкция  мен  оператордың  оптималды  жұмыс 

қалпын  қамтамасыз  ететін жұмыс орны  элементтерінің орналасуы  үлкен рөл 

атқарады. 

Компьютермен  жұмыс  істеу  процессінде  еңбек  пен  демалыстың  дұрыс 

режимін  сақтау  қажет.  Режим  сақталмаған  жағдайда,  қызметкерлерде  көру 

аппаратының  қарбаластығы,  жұмыспен  қанағаттанбаушылыққа  байланысты 

шағымдардың  пайда  болуы,  бас  ауруы,  ашушаңдық,  ұйқының  бұзылуы, 

шаршағыштық,  бел,  мойын  және  қол  облыстарында  ауырғыш  сезімдердің 

пайда болуы байқалады. 

 

4.2. Өндірістік орындарға қойылатын талаптар 

4.2.1 Жарықтандыру. 

 

57 

 

Дұрыс  жобаланған  және  орындалған  өндірістік  жарықтандыру  көз 

жұмысы  жағдайын  жақсартады,  қажығандықты  төмендетеді,  еңбек 

өнімділігінің  жоғарылауына  жағдай  жасайды,  өндірістік  ортаға  жағымды 

ықпал  етіп  қызметкерге  дұрыс  психикалық  әсер  тигізеді,  еңбек  қауіпсіздігін 

жоғарлатады және жарақаттанушылықты төмендетеді. 

Жоғары  көз  анықтылық  категориясындағы  жұмыстарды  орындау 

кезінде  жасанды  жарықтандырудың  қайнар  көздері  ретінде,  әдетте,  жұмыс 

бетінде  біркелкі  орналасуы  қажет  қос-қостан  шамдалға  біріктірілетін  ЛБ 

немесе ДРЛ типтегі люминесценттік шамдар пайдаланады.  

Компьютерлер  орналасқан  жұмыс  орнындағы  жарықтандыруға  келесі 

талаптар  қойылады:  көз  анықтылығы  жоғары  жұмыстарды  орындау  кезінде 

жалпы  жарықтылық  300  лк  құрауға  тиіс,  ал  комбинациялы  –  750  лк; орташа 

нақтылықтағы ұқсас жұмыстарды орындау кезінде – тиісінше 200 бен 300 лк.  

 

4.2.2. Микроклимат параметрлері. 

Есептеу техникасы температураның жоғарылауына және салыстырмалы 

ылғалдылықтың  төмендеуіне  алып  келуі  мүмкін  елеулі  жылу  бөлінудің  көзі 

болып  табылады.  Компьютерлер  орналасқан  орындарда  микроклиматтың 

белгілі  параметрлері  сақталу  керек.  CH-245-71  санитарлы  нормаларда 

қолайлы  жағдайларды  жасайтын  микроклимат  параметрлерінің  мөлшерлері 

белгіленген.  Осы  нормалар  жыл  мезгіліне,  еңбек  процессінің  сипаты  мен 

өндірістік орынның сипатына байланысты белгіленеді. [5]. 

 

4 кесте - Компьютерлер орналасқан орындардың микроклимат параметрлері 

Жыл мезгілі  Микроклимат параметрі 

Мөлшері 

 

 

 

Суық 

Бөлмедегі 

ауаның 

температурасы 

Салыстырмалы ылғалдық 

Ауа қозғалысының жылдамдығы 

22…24 °С 

40…60 % 

до 0,1 м/с 

Жылы 

Бөлмедегі 

ауаның 

температурасы 

Салыстырмалы ылғалдық 

Ауа қозғалысының жылдамдығы 

23…25 °С 

40…60 % 

0,1…0,2 м/с 

 

Қолайлы  жағдайларды  жасау  үшін  ұйымдық  әдіспен  (жыл  мезгілі  мен 

тәулікке байланысты жұмыстарды жүргізуді рационалды ұйымдастыру, еңбек 

пен  демалыстардың  кезектесуі),  техникалық  құрылғылар  (вентиляция,  ауаны 

кондициялау, жылыту жүйесі) пайдаланылады. 

 

4.2.3. Өртке қарсы қорғау. 

Өрт  қауіпсіздігі  өртті  болдырмау  және  өрт  қауіпсіздігі  жүйелерімен 

қамтамасыз  етіледі.  Қызмет  бөлімінде  міндетті  түрде  жану  ошағының  пайда 

болу  жағдайында,  қызметкерлердің  әрекеттерін  регламенттейтін  және  өрт 

 

58 

 

техникасының орналасу жерлерін көрсететін «Өрт кезінде адамдарды көшіру 

жоспары» бар. 

Өртті  бастапқы  кезеңде  сөндіру  үшін  өртсөндіргіш  кең  түрде 

қолданылады.  Пайдаланатын  өртсөндіргіш  заттар  түрлеріне  байланысты 

келесі негізгі топтарға бөлінеді.  

Газды  өртсөндіргіштер  сұйық  және  қатты  заттарды,  сонымен  қатар 

кернеу астында орналасқан электрқондырғыларды сөндіру үшін пайдаланады. 

ПЦ  өндірістік  орындарда  негізінде  өрт  сөндіруде  жоғары  нәтижелілік, 

электронды  жабдықтардың  сақталуы,  көмірқышқыл  газының  диэлектрлік 

қасиеті  бар  көмірқышқыл  өртсөндіргіштері  қолданылады.  Бұл  қасиеттер 

электрқондырғыны  бірден  ажырату  мүмкін  болмағанда  да  өртсөндіргіштерді 

қолдануға мүмкіндік береді. [3] 

АПС-тан  басқа  АЦ  объектілерін  стационарлық  автоматты  өрт  сөндіру 

қондырғыларымен жабдықтау қажет.  

 

4.3 Есеп айырысу бөлімі 

4.3.1 Табиғи жарықтандыруды есептеу. 

I,  II,  IV,  V  жарық  климат  белдеулерінде  орналасқан  ғимараттар  үшін 

К.Е.О. нормаланған мәнді есептеу келесі формуламен жүзеге асырылады: 

e

H

I,II,IV,V

 = e

III

 × m×c,                                         (4.1) 

бұл жерде e

III

 – жарық климатының III белдеуі үшін К.Е.О. нормаланған 

мәні  (СНиП  II  -4-79;  өз  кезегінде  айыру  объектісінің  едәуір  аз  мөлшеріне 

байланысты көз жұмысының дәрежесіне қатысты); 

           

         m  –жарық  климатының  коэффициенті  (климаттың  жарық 

белдеуіне байланысты); 

                     c  –  күн  климатының  коэффициенті,  жарық  климатының 

белдеуіне, содан басқа бір жақ бүйірінен жарықтандыру кезінде  – жарықтық 

ойықтардың  бағытына,  ал  үстіңгі  жарықтандыру  кезінде  –  шамның  түріне 

байланысты. 

Жарықтық ойықтардың мөлшерлерін е

Н  

байланысты 10% анықтылықпен 

анықтайды. 

Жарықтық  ойықтардың  аумағын  есептеу  К.Е.О.  нормаланған  мәні 

қамтамасыз  етілетін  жарықтық  ойықтардың  аумағының  бөлме  еденінің 

аумағына % қатынасымен анықталады: 

- бір жақ бүйірінен жарықтандырған кезде: 

 

S

o

/S

п

 * 100 = (е

Н

 * К

з

 * 



о

 * К

зд

) / (



о

 * r

1

),                        (4.2) 

 

бұл  жерде 



1

, 



2

, 



3

  –  төбе,  қабырға  мен  еденнің  шағылуының 

коэффициенті  (таблицалық  мән);  S

1

,  S

2

,  S

3

  –  төбе,  қабырғалар,  еденнің  бет 

ауданы. 

Терезелердің  (шамдардың)  саны  жарық  ойықтарының  жалпы  ауданын 

терезенің белгіленген мөлшеріне бөлу жолымен есептеледі. 

 

59 

 

 

 

4.3.2 Бөлменің бастапқы деректері. 



 

Жарықтандыру жүйесі – бүйір біржақты. 



 

Ең кем айыру объектісі – 



1 мм.  



 

Жарық климатының белдеуі – IV (г.Атырау). 



 

ауаның  ластану  дәрежесіне  байланысты  бөлменің  түрі  –  қоғамдық 

және тұрғын үй ғимараттарының бөлмелері . 



 

Жарықөткізгіш материал – терезенің екіжақты шынысы. 



 

Түптеу конструкциясы – қосарланған ағаш түптеу, тік орналасқан. 



 

Бөлменің ұзындығы – 15 м. 



 

Бөлменің тереңдігі – 9 м. 



 

Жұмыс бетінің ұзындығы - 1м. 



 

Терезе биіктіктен басталады – 1,2 м. 



 

Терезелердің биіктігі – 1,5 м. 



 

Сыртқы қабырғадан есеп айыру нүктесіне дейінгі арақашықтық– 3,5 

м. 



 

Бөлменің биіктігі – 3 м. 



 

Шағылыстыратын  беткі  қабаттың  сипаты:  ағартылған  төбе,  қоңыр 

қабырғалар, жарық еден (линолеум). [3] 



 

Қарсы тұрған ғимараттың өлшемдері (l, h) – 60, 30 м. 

 

4.3.3 Кесте түріндегі деректер. 

    ‒   Көз жұмысының дәрежесі – III (жоғары нақтылықта). 

    ‒   Ең жарық климатының IV белдеуінің К.Е.О.нормаланған мәні – 1,5.

 

         ‒  Жарық климатының коэффициенті m – 0,9. 

    ‒  Климат жарықтығының коэффициенті с – 0,75. 

    ‒  Қор коэффициенті К

з

 – 1,2. 

    ‒  Терезенің жарықтық сипаты 



о

 – 13.  [3] 

    ‒    Қарсы  орналасқан  ғимараттармен  көлеңкелену  коэффициенті  К

зд

  – 

1,1. 

    ‒  Жарық өткізу коэффициенті 



1

; 



2

; 



3

: 0,8; 0,7; 0,8. 

 

4.3.4 Есептесу мәліметтері. 

-

 

К.Е.О.  нормаланған  мәнді  жарық  климатының    IV  белдеуі  үшін 

анықтайық: 

 

е

Н

IV

 = 1,5 × 0,9 × 0,75 = 1,01. 

 



 

 Жарық өткізудің жалпы коэффициенті: 

жүктеу/скачать 2,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: