В. Ф. Бырька атындағы өндірістік процестерді автоматтандыру кафедрасы



Pdf көрінісі
бет4/9
Дата31.03.2017
өлшемі0,77 Mb.
#10858
1   2   3   4   5   6   7   8   9

2)

 

UNIX ОЖ қандай 2 үлкен бөліктерге бөлінеді? 



3)

 

UNIX ОЖ-нің тұтынушылары 



4)

 

UNIX ОЖ-нің тұтынушы интерфейсі 



5)

 

UNIX ОЖ-нің артықшыланған тұтынушысы 



6)

 

UNIX ОЖ –нің программалары 



7)

 

UNIX ОЖ-нің командалары 



8)

 

UNIX ОЖ-нің процестері 



9)

 

UNIX ОЖ-нің енгізу / шығару бағытының өзгеруі 



10)

 

UNIX ОЖ-нің аталған программалық каналдары 



11)

 

UNIX ОЖ-нің қорғаныс принциптері 



12)

 

UNIX ОЖ-нің құрылғыларын басқару 



13)

 

UNIX ОЖ-нің құрылғылар драйверлері 



14)

 

UNIX ОЖ-нің құрылғыларының ішкі және сыртқы интерфейстері 



15)

 

UNIX ОЖ-нің программалық ұялары (Sockets) 



16)

 

UNIX ОЖ-нің жойылған процедураларды (RPC) шақыруы   



17)

 

UNIX ОЖ қандай компоненттерден тұрады? 



18)

 

UNIX ОЖ-нің басты функциялары 



19)

 

UNIX ОЖ-ің shell басты функциялары 



20)

 

UNIX ОЖ-нің командаларының басты функциялары 



21)

 

UNIX ОЖ-нің файлдық жүйесінің басты функциялары  



22)

 

UNIX ОЖ-нің мобильділігіне қалай қол жеткізуге болады? 



23)

 

UNIX ОЖ-нің өзегінің машиналы-тәуелді бөлігіне нені жатқызуға болады? 



24)

 

UNIX ОЖ-нің өзегінің басты функциялары қандай? 



25)

 

Тұтынушы  режимі  мен UNIX ОЖ-нің  өзегінің  режимінің  айырмашылықтары 

неде? 

26)

 

Өзекпен өзара әсерлесу принциптері. Жүйелік шақырулар деген не? 

 

Ұсынылатын әдебиеттер: 

1.

 



А.В.Гордеев,  А.Ю.Молчанов.  Системное  программное  обеспечение. — "Питер", 

2002. — 736с. 

2.

 

Кристиан К. Введение в операционную систему Unix: пер. с англ. — М. Финансы и 



статистика, 1985. – 360с. 

3.

 



Робачевский  А.М.,  Немнюгин  С.А.,  Стесик  О.Л.  Операционная  система Unix. 2-е 

изд.– СПб.: БХВ – Петербург, 2005. – 635с. 



 

4  тақырып. UNIX ОЖ . Файлдық  жүйе.  Желілік  өзара  әсерлесулердің  базалық  

механизмдері. Жадыны басқару.  

 

Дәріс жоспары 

 

ЖҮЙЕНІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ ( ЖАЛҒАСЫ), 



 

Файлдық жүйе 

 

Кәдімгі жүйелер 



 

Анықтамалар 

 

Арнайы файлдар 



 

Файлдардың түрлі аттармен байланысуы 

 

Виртуальды жадыда бейнелетін файлдар 



 

Файлдарға параллельді қол жеткізу кезіндегі синхрондау 

 

Файлдарды қорғау 



 

Жіктелген файлдық жүйелер 

 

ЖЕЛІЛІК ӨЗАРА ӘСЕРЛЕСУЛЕРДІҢ БАЗАЛЫҚ МЕХАНИЗМДЕРІ 



 

Ағындар (Streams ) 

 

TCP/IP  хаттамалар ағыны 

 

ЖАДЫНЫ БАСҚАРУ 



 

Виртуальді жады 

 

Жадыны басқарудың аппаратты – тәуелсіз деңгейі 

 

Басты жадының беттік орын басуы және swapping 

 

Жадының жіктелінуі 

 

      

4.1

 

  Жүйенің құрылымы ( жалғасы) 

4.1.1.   Файлдық жүйе 

UNIX  жүйесінің  басты  бірлігі  болып  саналатын  файл  кәдімгі  файл,  анықтама, 

арнайы файл түрінде болуы мүмкін. 

4.1.1.1  . Кәдімгі файлдар 



Кәдімгі файлдар белгіліер жиынтығы болып табылады.  

4.1.1.2    Анықтамалар 



Анықтамалар файлдар мен басқа анықтамалардан тұратын супер-файлдар болып 

табылады.  

4.1.1.3    Арнайы файлдар 

Арнайы  файлдар  терминал,  дисктік  құрылғылар,  байланыс  каналдары  сияқты 

физикалық  құрылғыларға  сәйкес  келеді.  Арнайы  файлдардың 2 түрі  бар:  блокты  және 



символды. 

Блокты  арнайы  файлдар  өлшемдері 512,1024,4096 және 8192 байттан  тұратын 

мәліметтер байтының блоктарымен айырбас жасалатын сыртқы құрылғылармен бірлеседі.  



Символды  арнайы  файлдар  бірдей  өлшемдегі  мәліметтер  блогымен  айырбасты 

талап етпейтін сыртқы құрылғылармен бірігеді.  

4.1.1.4.    Файлдардың түрлі аттармен байланысуы 

UNIX  ОЖ  –нің  файлдық  жүйесі  түрлі  аттары  бар  бірдей  файлдарды 

байланыстыруға мүмкіндік береді.  

4.1.1.5.


 

Виртуальды жадыда бейнелетін файлдар 

UNIX  ОЖ  –нің  қазіргі  заманғы  нұсқаларында  кәдімгі  файлдарды  файлдың 

мазмұнымен келесі жұмыспен процестердің виртуальді жадысында бейнелеу read, 

write, lseek  сияқты  жүйелік  шақырулардың  көмегімен  емес,  жадыдан  және 

жазбадан жадыға кәдімгі оқу операторы арқылы бейнелеу пайда болған.  

4.1.1.6.

 

Файлдарға параллельді қол жеткізу кезіндегі синхрондау 



            Синхрондаудың 2 нұсқасы бар: 

1.

 

Кідіріспен,  яғни  блокқа  қою  талабы  бұл  талап  орындалғанға  дейін  процесті 



кейінге қалдырылуы мүмкін. 

2.

 



Кідіріссіз,  яғни  процесс  тез  арада  блокқа  қою  талабының  қанағаттандырылуы 

туралы 


жария 

етіледі 


немесе 

берілген 

уақыт 

мезетінде 



оның 

қанағаттандырылуы мүмкін еместігі туралы жария етіледі.  

4.1.1.7

 

Файлдарды қорғау 



          UNIX ОЖ –де санцияланбаған қол жеткізуден файлдың қорғанысы 3 фактіге 

негізделген: 

1.

 

Біріншіден,  файл  тудыратын  кез  келген  процес  әлдебір  әмбебап  жүйеде  кейін 



қайтадан құрылған файл иесінің идентификаторы ретінде саналатын тұтынушы 

идентификаторына  ( UID – User Identifier ) сәйкес келеді.  

2.

 

Екіншіден,  файлға  әлдебір  қол  жеткізуге  тырысатын  әрбір  процеспен  қос 



идентификатор ағымдағы идентификаторлар және оның топтары байланысты. 

3.

 



Үшіншіден, әрбір файлға оның бейнелеуші – і- түйіні сәйкес келеді. 

 

            



4.1.1.8

 

Жіктелген файлдық жүйелер 



  Жіктелген файлдық жүйелердің басты идеясы басқа компьютерлерде орындалатын 

процестер  үшін  локальді  файлдық  жүйенің  файлына  бірлесіп  қол  жеткізуді  қамтамасыз 

ету  болып  табылады. UNIX ОЖ-нің  ортасында  барлық  белгілі  таянулар  жойылған 

файлдық  жүйенің  локальді  файлдық  жүйелердің  каталогының  біреуіне  орналастыруға 

негізделген.  

4.2 Желілік өзара әсерлесулердің базалық механизмдері 

          4.2.1. Ағындар (Streams ) 

  Streams  дегеніміз-  жүйелік  шақырулар  мен  кішкентай  программалардан,  өзек 

қорларынан  тұратын  байланысқан  жалпы  қолданыстағы  құрылғылар  жиынтығы. 

Негізінен  бұл  құрылғылар  өзек  ішіндегі  символьді  енгізу/  шығару  стандартты 

интерфейсін қамтамасыздандырады, сонымен қатар өзек пен сәйкес құрылғы драйверлері 

арасында, коммуникациялық сервисті жетілдіру және іске асырудың тиімді және дамыған 

мүмкіндіктерін  ұсынады.  Ағынды  модуль  мәліметтердің  ағын  бойынша  өту  қызметінің 

белгіленген жиынтығын  орындайтын мәліметтер өңдеуші болып табылады.  

Мәліметтердің  тақырыпшадан  драйверге  немесе  модулге,  бір  модульден  келесіне 

және  драйверден  немесе  модульден  ағын  тақырыпшасына  тасымалдау  үшін  хаттар 

механизмі  қолданылады.  Әрбір  хат  хаттар  блогының  жиынтығынан  тұрады,  ал  олардың 

әрбіреуі : 

 

мәліметтер блогы 



 

мәліметтер буферінен 



тұрады.  

4.2.2. TCP/IP  хаттамалар ағыны 

TCP/IP  ( Transmission Control Protocol / Internet Protocol) хаттамалар  жанұясынан 

тұрады, олардың басты қызметі – түрлі технологияларға негізделген тиімді компьютерлік 

желілердің мүмкіндіктерін қамтамасыз ету. 

UNIX System V Release 4  TCP/IP  хаттамасы TLI (Transport Level Interface – 

Интерфейс  транспортного  уровня)  қосымша  компонент,  ағынды  модульдер  жиынтығы 

ретінде жүзеге асты. TLI қолданбалы программа мен көлік механизмі арасында интерфейс 

болып  табылады. TLI интерфейсін  қолданатын  қосымшалардың TCP/IP -ны  қолдану 

мүкіндігі бар. 



4.3Жадыны басқару  

Оперативті жады әрқашан компьютердің критикалық қоры болып келді және солай 

болып  қалады. UNIX ОЖ  өзінің  өмірін  жадыны  басқарудың  өте  қарапайым  түрлерін 

қолданудан  бастады.  Жүйенің  қазіргі  заманғы  нұсқалары  жадыны  басқару  үшін  келесі 

механиздерді қолданады. 


4.3.1. Виртуальді жады  

UNIX  ОЖ    виртуальді  жадының  беттік,  сегменттік,  сегменттік-беттік  ұйымдарын 

қолданады. 

Толтыру


 

алгоритмдері 

 

глобальді 



 

локальді  



 болып бөлінеді

Ең  көп  таралған  дәстүрлі  алгоритмдер FIFO ( First In First Out) жәнеLRU ( Least 



Recently Used) алгоритмдері  болып  табылады.  Деннингтің  алгоритм  идесы  дегеніміз 

операциялық  жүйенің  әрбір  уақыт  мезетінде  процессорға  қол  жеткізуге  бәсекелестік 

рұқсат  етілген  барлық  процестердің  ағымдағы  жұмысшы  жиынтығын  басты  жадыда 

болуын қамтамасыз етуі.  

4.3.2 Жадыны басқарудың аппаратты – тәуелсіз деңгейі 

UNIX ОЖ  виртуальді жадының меншікті бейнеленуін ұйымдастыруға сүйенеді.  



Біріншіден,  әрбір  процестің  виртуальді  жадысы  сегменттердің  жиынтығы 

түрінде ұсынылады.  

UNIX ОЖ  -нің виртуальді жадысы 5 түрлі сегментке бөлінеді. Сегменттердің 3 түрі 

әрбір виртуальді жады үшін міндетті , және сегменттер әр түр үшін виртуальді жадыда 1 

данадан болады. Олар: 



Программалық кодтың сегменті 

Мәліметтер сегменті  

Стектер сегменті  

Бөлінетін сегменттер 

Виртуальдыға  бейнелетін  файлдар  сегменті  әр  түрлі  бөлінетін  сегменттерден 

тұрады. 

Әр сегменттің бейнелеушісі төмендегілерден тұрады: 

 

сегменттің жеке сипаттамасы, сонымен қатар сегмент басының виртуальді адресі 



 

Сегменттің байттағы өлшемі 



 

Берілген сегментпен орындауға болатын операциялар тізімі 



 

Сегмент мәртебесі  



 

Сегмент беттерін бейнелеуші кестелерге нұсқаушы және т.б. 



 

Сонымен қатар, әрбір сегменттің бейнелеушісі берілген виртуальді жадының тура 



және  айнымалы  нұсқауларынан  және as виртуальді  жадының  жалпы  бейнелеушілеріне 

нұсқауларынан тұрады.  

Осы  беттер  деңгейінде  бейнелеуші  құрылымының 2 түрі  қабылданған.  Физикалық 

оперативтік жадының әр беті үшін 3 тізімнің біреуінің құрамына кіретін бейнелеушісі бар: 



Бірінші тізім  

Жаңартуға  жіберілмейтін  және  әлдебір  файлдың  сыртқы  жадысының  облысында 

бейнелетін беттер сипаттаушыларынан тұрады.  

Екінші тізім  

Еркін беттердің сипаттаушылар тізімі 

Үшінші тізім 

Жасырын деп аталатын беттердің сипаттаушыларынан тұрады.  

4.3.3 Басты жадының беттік орын басуы және swapping 

Периодты түрде әрбір процес үшін келесі әрекеттер орындалады:  

 

Осы  процестің  виртуальді  жадының  барлық  сегменттерін  сипаттау  кестелері 



қарастырылады.  Егер  сипаттау  кестесінің  элементі  физикалық  беттің  сипаттаушысына 

нұсқаудан тұрсағ онда қаратпа белгілері анықталады. 

 

Егер  белгі  орнатылған  болса,  онда  берілген  процестің  жұмысшы  жиынтығына 



кіретін  бет  болып  табылады,  және  берілген  беттердің  санауышы  нолге  айналады.  Егер 

белгі  орнатылмаса,  онда  санауышқа  бірлік  қосылады,  ал  беттер  процестің  жұмысшы 

жиынтығынан шығатын кандидат мәртебесіне ие болады. 

 

Егер бұл жағдайда санауыш әлдебір критикалық мағынаға ие болса, беттер процес 



жұмысшы жиынтығынан шыққан деп саналады, және сыртқы жадыға көшіруге болатын 

парақтар тізіміне оның бейнелеушісі енгізіледі. Сипаттаушы кесте элементінің қарастыру 

кезінде олардың әрқайсысында қаратпа белгі өшеді. 

4.3.4

 

Жадының жіктелінуі 

Өзек  әрқашан  осы  моменттегі  орындалатын  процеспен  бірге  оперативті  жадыда 

орналасады.  Компилляция  процесі  кезінде  компилятор-программа  айнымалы  және 

ақпаратты  құрылғылардың  адресі  болып  табылатын,  сонымен  қатар  нұсқаулықтар  мен 

функциялар  адресі  болып  табылатын  адрестер  тізбегін  реттейді.  Компилятор  адрестерді 

физикалық  машинада  басқа  бірде-бір  программамен  қатар  орындалмайтындай  етіп 

виртуальді машина үшін реттейді. 

 

      СДЖ арналған бақылау жұмыстары: 

1.

 

UNIX ОЖ-де файлдың қандай түрлері бар? 



2.

 

Кәдімгі файлдар мен анықтамалар арасында қандай айырмашылық бар? 



3.

 

Арнайы  файлдар  не  үшін  қолданылады?  Арнайы  файлдың  қандай  түрлері  бар? 



Олар қайда қолданылады? 

4.

 



UNIX ОЖ-де бірдей файлдар әр түрлі атпен байланыса ала ма? 

5.

 



UNIX ОЖ-де виртуальды жадыда файлдарды сипаттау қалай жүргізіледі? 

6.

 



UNIX  ОЖ-ның  бұрынғы  нұқаларында  файлдарға  рұқсатты  синхрондау  қалай 

жүргізілген? Қазіргі кезде синхрондаудың қандай нұсқалары қолданылады? 

7.

 

UNIX ОЖ-де рұқсат етілмеген қол жеткізуден файлдарды қорғау неге негізделген? 



8.

 

Жіктелген файлдық жүйе деген не? Оның кемшіліктері мен артықшылықтары 



9.

 

Ағынды драйвердің жұмыс істеу принципі 



10.

 

UNIX  ОЖ-де  виртуальді  жадының  қандай  ұйымдастыру  әдістері  қолданылады? 



Оларға сипаттама бер 

11.


 

UNIX ОЖ-де виртуальді жадының қандай секіріс (подкачка) қандай ұйымдастыру 

әдістері қолданылады?   

12.


 

Әрбір  процестің  виртуальды  жадысы  қандай  сегменттермен  берілген?  Оларға 

қысқаша сипаттама бер 

13.


 

Аппаратты – тәуелсіз  деңгейде  сегметті  жадының    ұйымдастыру  әдістері  қалай 

жүзеге асырылады? 

14.


 

UNIX ОЖ-де басты жадының беттік орнын басу қалай жүзеге асырылады? 



 

Ұсынылатын әдебиеттер: 

1.

 



А.В.Гордеев,  А.Ю.Молчанов.  Системное  программное  обеспечение. — "Питер", 

2002. — 736с. 

2.

 

Кристиан К. Введение в операционную систему Unix: пер. с англ. — М. Финансы и 



статистика, 1985. – 360с. 

3.

 



Робачевский  А.М.,  Немнюгин  С.А.,  Стесик  О.Л.  Операционная  система Unix. 2-е 

изд.– СПб.: БХВ – Петербург, 2005. – 635с. 



 

5. 5 тақырып. Процестер мен тізбектерді басқару, UNIX ОЖ  -дағы енгізу/ шығару. 

Үзілулер мен ерекше жағдайлар. 

 

        Дәріс жоспары 

        5.1 ПРОЦЕСТЕР МЕН ТІЗБЕКТЕРДІ БАСҚАРУ 



            5.1.1. Процестердің орындалу ортасы 

                   5.1.1.1 Процестердің тууы 

                   5.1.1.2 Процестердің жоспарлануы 


                   5.1.1.3 Процестерді басқарушы шағын жүйелер 

                   5.1.1.4 Құрастырмалы блок элементтері  



5.1.2 Процестердің тұтынушылық және өзектік құрылымдары  

5.1.3 Көп қолданбалы режимдердің ұйымдастырылу принциптері  

5.1.4 Тұтынушы деңгейінде процестерді басқарудың дәстүрлі механизмі 

5.1.5 Тізбек ұғымы (threads) 

5.2 ЕНГІЗУ / ШЫҒАРУ БУФЕРЛЕУДІҢ ЖҮЙЕЛІК ПРИНЦИПТЕРІ 



5.2.1 Семафорлар  

5.2.2 Хаттар кезегі 

5.3  ҮЗІЛУЛЕР МЕН ЕРЕКШЕ ЖАҒДАЙЛАР. 



5.3.1 Процессорлық үзілу деңгейі 

5.4 UNIX ОЖ  ОРТАСЫН ҚАБЫЛДАЙТЫН КЕЛЕШЕК ОЖ 



5.4.1 Тұтынушының графикалық интерфейс құрылғылары 

 

        5.1 Процестер мен тізбектерді басқару 

 

   5.1.1. Процестердің орындалу ортасы 

   5.1.1.1 Процестердің тууы 

UNIX ОЖ  -де жаңа процестің пайда болуы 2 кезеңнен тұрады: 

1.

 



Алдымен процесс - әкесінің көшірмесі құрылады, яғни дескриптор, контекст және 

процесс кейіпі көшіріледі. 

2.

 

Одан кейін жаңа процесте кодтың сегменті берілгенінен ауыстырылады.  



Қайта құрылған процеске ОЖ бүтін санды идентификатор, жүйенің қызметі 

барысындағы ең бірегейі тапсырылады. 

 

5.1.1.2 Процестердің жоспарлануы 



UNIX System V Release 4 жүйесінде басымдықтар мен квантауды қолдануға 

негізделген ығыстырушы  көпміндеттілік іске асырылған.  

UNIX System V Release 4 жүйесінде жүйені инсталляциялау кезінде жаңа басымдық 

класстары қосылуы мүмкін. Қазіргі кезде 3 басымдық кластары бар: 

 

Нақты уақыт класы 



 

Жүйелік процестер класы 



 

Жіктелінетін уақыт процестерінің класы 



UNIX бұрынғы нұсқаулармен салыстырғанда процес басымдығы басымдық 

білдіретін сан үлкен болған сайын жоғары болады. Басымдық мағынасы түрлі кластар 

үшін әр түрлі анықталады. Жүйелік кластардың процестері белгіленген басымдық 

стратегияларын қолданады. Жүйелік клас өзек процесі үшін арналған. Процестің 

басымдық деңгейін өзек  белгілейді және ол ешқашан өзгертілмейді. Жүйелік фазаға 

ауысқан тұтынушылық процес жүйелік басымдықтар класына ауыспайды.   

Нақты уақыт процестері де белгіленген басымдықтар стратегиясын қолданады, бірақ 

тұтынушы оларды өзгерте алады. Басымдықтың әр деңгейі үшін өз кванттық уақытының 

көлемі қабылданған. Процеске берілген квант уақытында процессорды басып алуға рұқсат 

етіледі,  ал ол біткеннен кейін жоспарлаушы процесті орындаудан алады. 

5.1.1.3 Процестерді басқарушы шағын жүйелер 

UNIX System V Release 4  VFS ( Virtual File System)  виртуальді файлдық жүйе 

механизмі іске асырылған, ол жүйе өзегіне бір уақытта файлдық жүйенің бірнеше түлерін 

қабылдайды. VFS механизмі өзек үшін файлдық жүйе туралы әлдебір абстракты көрніс 

береді, одан әрбір файлдық жүйенің нақты ерекшеліктерін жасырады.  

5.1.1.4 Құрастырмалы блок элементтері  

Бұрын айтылғандай, UNIX жүйенің жетілдіру концепциясы элементтерінен құралған 

ОЖ құруға негізделген, олар тұтынушыға күрделілеу программаларды құру кезінде 



құрастырмалы блоктар ретінде шығатын шағын программалық модульдер құруға 

мүмкіндік береді.  

Shell командалық  процессормен  жұмыс істегенде тұтынушылар тап болатын 

элементтердің бірі енгізу/шығаруға арналған мүмкіндік болып табылады. 

Екінші құрылымды элемент канал болып саналады, орындалуы оқу мен жазу 

операцияларымен байланысты процестер арасындағы айырбасты қамтамасыз ететін  

механизм.  

5.1.2 Процестердің тұтынушылық және өзектік құрылымдары  

Әрбір процеске контекст сәйкес келеді. Бұл контекст құрамында – 

1.

 

тұтынушылық адресті кеңістіктің құрамы – тұтынушылық контекст (яғни, 



виртуальды жадыда бейнеленетін программалық код, мәліметтер, стектің, бөлінетін 

сегменттер және сегменттік файлдар құрамы) 

2.

 

аппаратты тіркегіштің құрамы- тіркегіш –контекст (команда санауышының 



тіркегіші, процессор күйінің тіркегіші, стек көрсеткішінің тіркегіші, жалпы мақсаттағы 

тіркегіш) 



3.

 

Процеспен байланысты берілген өзектің құрылымы – жүйелік деңгейдегі 



контекст. 

Процестік контекстінің динамикалық бөлігі -өзек режимінде поцестің орындалуы 

кезінде қолданылатын бір немесе бірнеше стектер. Процестің ядролық стектерінің саны 

нақты аппаратурамен ұсынылады. Үзілу деңгейінің сандарына сәйкес келеді.  



5.1.3 Көп қолданбалы режимдердің ұйымдастырылу принциптері  

Бөлу уақыт жүйелерінде кең таралған жоспарлау алгоритмі сақиналық режим  (round 

robin) болып табылады. Уақыттың бөліну кестесі басымдықты процестер арасында жалпы 

алғанда төмендегідей белгіленеді. Орындалуға дайын процестер процессорға  кезекке өз 

басымдықтарының азаюына байланысты тұрады. Егер кейбір процесс өзінің 

процесаралық уақыт квантын орындап болса, бірақ әлі орындауға дайын болса, онда әрбір 

төмендеу басымдықты процес алдына, бірақ сол басымдықты әрбір процестен кейін 

кезекке тұрады. Егер кейбір процес белсендірілсе, онда ол сол басымдықты процестен 

кейін кезекке қойылады.  

UNIX ОЖ  -нің дәстүрлі шешімі динамикалық өзгермелі басымдығын қолдануға 

негізделген.  

5.1.4 Тұтынушы деңгейінде процестерді басқарудың дәстүрлі механизмі 

UNIX ОЖ  -нің процестерді басқарудың 2 мүмкіндігі бар – командалық  тілді 

қолдану (осы не басқа Shell нұсқасы) және ОЖ-нің өзегінің жүйелік шақырулары тікелей 

қолданумен программалар тілін қолдану.  



5.1.5 Тізбек ұғымы (threads) 

«Тізбек» (threads) - әлдебір процестің контекстінде орындалатын басқарудың тәулсіз 

ағыны. Нақтырақ айтқанда, процес контексті ұғымы келесі түрде өзгереді. Басқару 

ағынына жатпайтынның барлығы (виртуальді жады, ашық файл дескрипторы) жалпы 

процес контекстінде қалады.  

5.2 Енгізу / шығару буферлеудің жүйелік принциптері 

UNIX ОЖ  негізінен енгізіу/шығару ұйымының дәстүрлі 3 түрі бар , оған сәйкес 3 

драйвер түрі бар. 

Блокты енгізу/шығару нақты түрде базалық деңгейде құрылымды каталогтар мен 

файлдық жүйенің кәдімгі файлдарымен жұмыс істеуге арналған.  



Символды енгізу/шығару тұтынушының адресті кеңістігі мен сәйкес құрылғы 

арасындағы айырбастың тура орындалуына арналған. Барлық далпы өзекті символды 

драйвер үшін ортақ тұтынушылық және ядролық адресті кеңістіктер арасында 

мәліметтерді көшіру қызмтеін қамтамасыз етеді.  



Ағынды енгізу/шығару смволды енгізу/шығаруға ұқсас , бірақ аралық өңеуші  

модульдер ағынына қосу мүмкіндігіне қарай тиімдіреу болады.  



5.2.1 Семафорлар 

UNIX ОЖ  -де семафорлар келесі элементтерден тұрады: 

 



семафордың мәні 

 



семаформен соңғы хронологиялық жұмыс жасаған процесс идентификаторы  

 



семафор маңызы артқанын тосатын процестер саны 

 



семафордың нөлдік маңызын күтуші процестер саны 

5.2.2 Хаттар кезегі 

Хаттарды процестер арасында тасымалдау мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін бұл 

механизм төмендегі жүйелік шақыруларды ұстанылады.  

Өзек берілген хатты берілген хаттар кезегіне сәтті қою үшін келесі шарттар 

орындалуы қажет: 

 

Қарастырылған процесс берілген хаттар кезегіне жазылу бойынша сәйкес 



құқықтарға ие болу керек. 

 



Хат ұзындығы жүйедегі бекітілген жоғарғы шектен асып түспеуі қажет. 

 



Хаттардың жалпы ұзындығы (қайта жіберілгенмен қоса) бекітілген шектен асып 

түспеуі қажет. 

 

Хатта көрсетілген хаттың түрі оң бүтін сан болуы керек. 



 

5.3 Үзілулер мен ерекше жағдайлар 

Ерекше жағдайлар процеспен шақырылатын, адресация, артықшыланған 

командалардың тапсырмалары, нөльге бөлу  және т.б. сияқты жоспарланбаған 

оқиғалардың пайда болуымен тығыз байланысты. Олардың процеске қатысты сыртқы 

оқиғалармен пайда болатын үзілулерден айырмашылығы бар. Ерекше жағдайлар 

команданың орындалуының дәл ортасында пайда болады, жүйе ерекше жағдайларды 

өңдеп, команданы қайта құруға тырысады, үзілулер 2 командалар арасында пайда болады 

деп есептелінеді, оған қарамастан, жүйе үзілулерді өңдеуден кейін келесі командадан 

кейін процестің орындалуын жалғастырады. Үзілулер мен ерекше жағдайларды өңдеу 

үшін UNIX жүйесінде бірдей механизм қолданылады.  

 

5.3.1. Процессорлық үзілу деңгейі 



 

 2 


сурет. Үзілулердің стандартты деңгейлері 

 

 5.4 Unix ОЖ  ортасын қабылдайтын келешек ОЖ 

Микроядро-модульді және айнымалы кеңейтулер үшін негіз болатын ОЖ-ң ең аз 

серіппелі бөлігі. Көріп отырғанымыздай, келешек ұрпақтың ОЖ көбісінде  микроядролар 

болады.  

Микроядро- ұғымын кең қолданылымға Next компаниясы енгізді, оның ОЖ  Mach 

микроядросын қолданды.  

Келесі микроядролық ОЖ Microsoft  компаниясының Windows NT болды. 

Кейінірек,  ОЖ-ң  микроядролық архитектуралары Novell/USL, Open Software 

Foundation (OSF), IBM, Apple  және т.б. компаниялармен ұсынылды. Монолитті 

жүйелерден микроядролық жүйелерге ауысу тенденциясы анықталды. 

  5.4.1. 



Тұтынушының графикалық интерфейс құрылғылары 

UNIX ОЖ  -ң қазіргі заманғы барлық нұсқаларында тұтынушының графикалық 

интерфейсі жүйемен бірге ұстанылады, тұтынушыға программамен жасалатын 

графикалық интерфейс жасау үшін аспапты құрылғылар қолданылады.  

 


 

СДЖ арналған бақылау жұмыстары: 

1.

 



UNIX ОЖ  -де процестердің тууы қалай іске асырылады? 

2.

 



UNIX ОЖ  -де басымдықтың неше және қандай түрлері бар? 

3.

 



UNIX ОЖ  -де құрастырмалы блоктардың қандай элементтері қолданылады? 

4.

 



Тұтынушылық және ядролық құрамды процестер 

5.

 



UNIX ОЖ  -де процестерді қандай жоспарлау  алгоритмі қолданылады? 

6.

 



Тұтынушы деңгейінде процестерді басқару механизмінің дәстүрлі түрі бар? 

7.

 



UNIX ОЖ  -дегі тізбек ұғымы 

8.

 



UNIX ОЖ  -де енгізу/шығару ұйымының қандай басты түрлері бар? 

9.

 



UNIX ОЖ  -дегі семафорлар 

10.


 

UNIX ОЖ  -дегі хаттар кезегі 

11.

 

UNIX ОЖ  -дегі үзілулер мен ерекше жағдайлар 



12.

 

UNIX ОЖ-нің  ортасын қабылдайтын келешек ОЖ 



 

Ұсынылатын әдебиеттер: 

1.

 



А.В.Гордеев,  А.Ю.Молчанов.  Системное  программное  обеспечение. — "Питер", 

2002. — 736с. 

2.

 

Кристиан К. Введение в операционную систему Unix: пер. с англ. — М. Финансы и 



статистика, 1985. – 360с. 

3.

 



Робачевский  А.М.,  Немнюгин  С.А.,  Стесик  О.Л.  Операционная  система Unix. 2-е 

изд.– СПб.: БХВ – Петербург, 2005. – 635с. 



 

 6 тақырып. Windows NT. Негізгі сипаттамалары. НУОЖ секілді Windows NT ОЖ. 

ОЖ үшін нақты уақыт кеңейтілулері. Windows NT. 

 

 

Дәріс жоспары 



          6.1 Windows NT. Негізгі сипаттамалары.  

                  6.1.1. Құрылымы: NT executive және қорғалған жүйелер 



                  6.1.2. Windows NT тұжырымдамалары  

                  6.1.2.1 Көптеген қолданбалы орталар 

                  6.1.2.2. Объекті – бейімделген бағыт 

                  6.1.2.3. Процестер және тізбектер 

                  6.1.2.4 Процестер мен тізбектерді жоспарлау алгоритмі 

                  6.1.2.5. NT үзілулерін өңдеу 

                  6.1.2.6 Желілік құрылғылар 



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет