Ва а. Т.,До зы баев м д. 71 Бошанов а д., К. Ул-мухаммед м. А., Мэжитов с. Ф. бас ре сагадиев к. , Токаев ц. К., Т0лепбаев б. А., Туймебаев ж д

а л г ы
с е з
Бес томдык «коне заманнан бугшге дешнп Казакстан тарихынын» 
тертшпн томы кенеспк кезендеп отандык тарихымыздын проблемаларына
арналды. Алдынгы ушшнй том Ресей империясындагы монархияны кулату 
тарихымен жэне 1917 жылгы Акпан революциясынын Казакстандагы оки- 
галарыменаякталды. Хронологиял ык тургыда тертшип том 1917 жылдьщ
акпанынан — Кенес мемлекетшщ когамдык-саяси жене экономикалык 
OMipiHiH багыты езгеруше орай, КСРО ыдырауынын алгышарттары 
калыптаскан 1985 жылга дейшп окигаларды камтиды.
Томда бурынгы Ресей империясынын когамдык-саяси жэне эко­
номикалык курылымында 1917 жылгы революциядан кейш пайда болып, 
барлык улттык шет аймактарды, онын Щйщё Казакстанды да камтыган 
тубегейл! езгерютер баяндалды. Бул ретте том авторлары отандык 
тарихнама мен когамтанудын, сондай-ак шетелдж тарих гыл ымынын осы 
замангытугырнамаларынасуйенщ. Кепш ш кке мэлгм, 1980 жылдардын 
соны мен 90-жылдардын басы когамда кенес мемлекеп тарихынын 
6 e p i K
калыптаскан бурынгы тугырнамаларын, тарихи окигаларды зерттеудщ 
таптык кезкарастарын кайта караумен ёйгга болды. КСРО-нын ьшырауы, 
егемен Казакстан мемлёкётйиц курылуы, халыктын улттык санасынын 
оянуы, кенеспк мемлекетпк жуйёнщ 
K y f l p e y i
жене коммунисик идео- 
логиянын 
Kyftpeyi 
тарих гылымынын жагдайын туб1р1мен взгергп. 1980 
жылдары КСРО-да орын алган когамдык-саяси урдастер ен алдымен 
гуманитарлык жене когамдык гылымдар саласын камтыды. Когамдык жоне 
мемлекетпк вм^рдеп взгер
1
стер объективп шындык устанымдарына непз- 
делген тарихи зерттеулерд1 алдынгы катарга шыгарды. Biprinaen гылымды 
идеологияландырудан, окигалар мен фактигерД1 беру мен баяндаудагы 
еуроцентриспк устанымдардан арылу беталысы басталды, к у т вткен
таптык-топтык басымдык пен б1рпартиялылык багдарынан бас тарткан 
тарихи зерттеулердщ эдюнамасы езгердк Бул ретте, мемлекеттщ (мрту- 
тастыгы мен улттык жене рухани кел1С»м тарихи урдютерд{ терен зерт- 
теудш ыкпалында калыптасуы 
THic 
деген кагида Казакстаннын тарих 
гылымы дамуынын талассыз фвктсспне айналды. Осы факторлардын 
барлыгы бупнде тарихи зерттеулердщ ен басты басым багыты болып 
табылады.
1917 жылдын акпаны мен казан айлары аралыгында казак когамында 
эр турл! елеуметпк ж i ктерд i н саяси 
e M ip re
бвлсёнд! умтылысы бай каллы. 
Эр алуан саяси партиялар мен агымдардын пайда болуы осынын 
K o p i n i c i
7

ед1. 
1917 жылдын, шщце айында Орынборда вткен 6ipiHiiii Букшказак 
съезшде, казактын улттык; интеллигенциясы ж етекш ш к ететш «Алаш» 
партиясы уйымдык тургыда курылды. Бул партияньщ карсыласы репнде 
большевиктерд1 колдайтын «Yui жуз» партиясы 03 брскетш бастады. 
Жумысшылардын калын букарасы мен тылдалы вскери кызметкерлер жене 
Кдзакстанга 1917 жылдын жазында BipiHiiii дуниеж узш к согыс май­
даны нан оралган солдаттар болыиевиктж багдар устанды. Большевик- 
тердщ ездер1 халык, ecipece жумысшылардын арасында уйт-насихат жу- 
мыстарын epicTerri. Осылайша Петроградтагы У акытша уймет кулатыл- 
ганнан кешн Кенес еюметш орнатудын колайлы жагдайлары калыптасты.
Алайда «Аврора» крейсершщ ушмен казак халкынын e\iipi б1рден 
езгерш кете койган жок. «Ресей халыктары кукыктарынын Декларациясы» 
жариялаган улттык езш-ез1 билеу кукыгы жене « Б т м туралы Декретте» 
KepiHic тауып, кыска уакыттык мерз1мге межеленген пацифизм (кандайда 
6ip сотые атаулыга карсы козталыс) идеясы да казактарды кенес fleyipiHiH 
алда туртан едеуметгас жене саяси езгерютершен куткарган жок.
Уакыт бщ Ш ен жене осы заманты дуниетаным туртысынан карап, 
элдекашан ©Tin кеткен кундер туралы айту онай. Сонты онжылдыктар 
тарихнамасында, 1917 жылгы Казан окигалары, бурынгы КСРО-нын 
барлык елдерщце, acipece бул окигалар Ресейдщ езшде эр жакты бага алды. 
Алуан ш щ ш зерттеушшер бул окиганы «TGHKepic», «аукымды экспе­
римент», тагы баскаша деп багалауды усынды. Кейб1реулер TinTi бул 
окигаларды тарихи факт ретанде толыгымен тер1ске шыгаруга дешн барды. 
Bip созбен айтканда, 9cipece кенестж кезеннен кеш нп кещ стжтеп жана 
тарихнама, дуниенщ алтыдан 6ip белш н мекендеген адамдардын элде- 
неше урпагынын тарихын сан-сакка жупртш, саудага салудан аз тэж1рибе 
жасаган жок. 1ул жерде енпме фанатиктердщ кальщ тобы жешнде емес,
жанаруга,улы муратгарга умтылуга какысы бар накты адам, тулга, азамат 
жайында болып отыр. Эрине, бул еск1рген кезкарас сиякты 

жүктеу/скачать 63,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: