Ва а. Т.,До зы баев м д. 71 Бошанов а д., К. Ул-мухаммед м. А., Мэжитов с. Ф. бас ре сагадиев к. , Токаев ц. К., Т0лепбаев б. А., Туймебаев ж д
жүктеу/скачать 63,86 Mb. Pdf көрінісі
|
Байпақов. Қозыбаев Қазақстан тарихы (көне заманнан бүгінге дейін)
| K e p i H y i
де эбден мумюн. Алайда шын мэшнде ол элдекайда тшмд1 жэне еркениетп, эр! асыгыстык пен б1ржактылыктан ада niKip. Эйтпесе адамдардын Казан революциясы идеяларын жузеге асыруга нелштен жогары акыл-ой, зият- керлж жэне уйымдасушылык элеуетпен катысканын тусшу киын. Рас, 1985 жылгы «кайта куру» fleyipiHeH кешн 1917 жылгы социалистж рево- люцияны жактаушылар санатында непзш ен пауперлер мен люмпендер жэне алаяк суайттар, т.б. еске алынды. Тертащш томнан отандык тарихты зерттеудеп ен манызды езгергстер KepiHic тапты. Меселен, 1917 жылгы Акпан революциясынан кешн кос- ещ метш щ кезенщщ, сондай-ак Казакстанда Кенес еюметш орнату жене Азамат согысынын тарихын зерттеу мен баяндаудагы устанымдар елеул! 93repicTepre ушырады. Сонымен катар «Алаш» партиясы мен Алашорда YKiMeTi туы астында топтаскан казак автономияшылары козгалысынын тарихы да объектив® шындык тургысынан калпына келтарщщ. Кенес ещметшщ 1920 жылдардын басында журпзген елеуметсж-экономикалык реформалары жана тугырнамалык кезкарастар непзш де тусшдйршдь Томда, кен аукымды экономикалык жене саяси реформалардын, ecipece куштеп ужы мдастыруды н барысында Казакстаннын байыргы тургында- рынын жартысына жуыгы аштыкка ушыраган жене республикадан тыскары 8 жерлерге уцере кешкен — XX гасырдын 20-жылдарынын соцы мен 30- жылдарынын басындагы трагедияга айрыкша назар аударылды. 0лкеде журпзшген «медени революциянын» нетижелер1 мен салдарлары бойынша корытындылар жасалды. Бул езгерютер нэтижелершщ карама-кайшылык- тыльны, 6ip жагынан, тургындардын сауатсыздыгын жою, халыкка бш м беру, гылым мен мэдениет ошактарын дамытудан, екшпй жагынан — ет- кенн1н мэдени мурасын партиялык-таптык кезкарас тургысынан зерттеу- шшктен, улттык зиялы кауымнын кернекп екщцерш кудалау мен жоюдан жэне олардыц шыгармашылык мурасын ез халкынан аластаудан KepiHic тапты. Авторлар, сондай-ак согыс карсанындагы жылдары жэне согыс кезеншде большевиктж тоталитарлык режим журпзген жаппай саяси кугын-сургш мен тургылыкты жершен куштеп кеппршген кайсыб1р халыктар мен этностык жэне элеуметпк топтарды Кдзакстанга коныс аудару тарихынын проблемаларына да кещл бедщ. К,азакстан тарихынын кенестж кезещ трагедиялык окигаларга, сонымен 6ipre халыктын экономиканы дамыту, елд1 коргау жолындагы ерлж куш-ж1герше толы: бул — казакстандыктардьщ ¥лы Отан согысы майдандарындагы Kypeci, партизандык козгалыстар мен енбек армияла- рына катысуы, букш тургындардын Жешс муддеа ушш жанкиярлык ер- л1Н, согыстан к е й н п онжылдыктарда республиканын халык шаруашы- лыгын калпына келпру, экономикасы мен мэдениетш дамыту жолында ж анкеит жасампаз енбеп. Сонымен 6ipre авторлар экологиялык тургыдан жэне коршаган ортага орны толмас зиян келирген, жалпыодактык ескери- enaipicTiK кешеншщ шиюзат K03i peTinaeri республика экономикасын жедел каркынмен дамыту меселелерше де токталды. Тургындардын елеумегпк курылымындагы езгерютер, елде орын алган этнодемографиялык урдютер, сондай-ак кепй-кон тарихы, казак диаспорасынын шет елдерге коныс аудару ареалдары ез алдына жеке проблемалар рет1нде карастырылды. Томга кен аукымды дерек кездер1 аркау eTin алынды. Мунда отан дык жене шетелдж мурагаттардан алынган тын кужаттар мен деректе- мелер, деректемел1 жинактар мен статистикалык мел1меттер, сондай- ак бурын жабык болып келген мурагаттык корлардын деректер} кешнен пай д ал а н ы лд ы. TepTiHmi томнын м эи щ н темендеп авторлар жазды: алгы сезд! — С.Ф. Межитов, К,.С. Алдажуманов; тарихнама мен деректемелерд1 — С.Ф. Межитов, К С . Алдажуманов, Р.К. Нурмагамбетова, К.Н. Нур- пейщ P.M. Жумашев, Б.М. Сужиков, Ж.Б. Сулейменов, К.Л. Есма- гамбетов; 6ipiHini жене е ш щ т тарауларды — К.Н. Hypnefiic; ушшдй тарауды - Ж .Б. Эбшгожин (1, 3, 4), К.Н. Нурпешс (2, 5); тертшии тарауды - Ж.Б. Эбшгожин (1, 2, 3, 4, 5), К С. Алдажуманов (5, 6); бесшпп тарауды - М.Х. Асылбеков пен Ж.М. Асылбекова; алтыншы тарауды - Х.М. Эбжанов (2, 3), А.Т. Капаева (3); жетшпп тарауды - М .К. К озыбаев (1), К-С. Алдажуманов (1, 3), Е.А. К узнецова, С.Д. Дшманов (2); ceri3iHiui тарауды - М.К- Козыбаев (1, 2, 4), М.К,. Козыбаев, К.С. Алдажуманов (5, 6), П.С. Белан (2), Н.Е. Едйге- нов (3), Т.Б. Балакаев (4), М.К- Козыбаев, С.Ф. Межитов (5); тогы- зыншы тарауды — Ж .Б. Эбшгожин (1), К.Н. Бурханов, Б.Г. Аяган, С.Ф Мэжитов (2), Х.М. Эбжанов, А.Т. Чапаева (3,4); оныншы тарау- ды - Ж .Б. Эбиттожин (1,2), К.Н. Бурханов, Б.Т. Аяган (3); он 6ipmmi тарауды - К.Н. Бурханов (1), Ж .Б. Эбштожин (1, 3, 4), А.Ш. Алтаев (3), Б.Г. Аяган (2), А.Т. Капаева, Х.М. Эбжанов (5); он екш ин тарау ды - М.Х. Асылбеков, Ж .М . Асылбекова, В.В. Козина; он ущщии тарауды — Г.М. Менджулова жазды. Томны й c y p e rre p i мен карта-схем аларды дайы ндагандар - С.Ф. Мэжитов, К.С. Алдажуманов, Э. Шрманов. С. Рустемов, К- Эпйм- газннов, А. Шашаев. Ме-пшй редакииялау мен курастыру жумысын журлзгендер - С.Ф. Межитов пен К.С. Алдажуманов. Е ам дер мен тарихи-географиялык жэне топографиялык атаулар керсетм илн — К.С. Алдажуманов, А. Омарова. А. Нурманова, Ж.А. Калиев, A. 0 p i- пова, Р. Оразов, М. Сетенова, Н. Ж еттсб ай , С .К . Рустемов, К- Енсе- нов, Ш Свл1мгереева, Ж. Токтарбаева, С. С маг улова, Г. вскенбаева, хронологиялык; керсетк^шп — К С. Алдажуманов пен А.К- Омарова жасады. Томды баспага дайындауга — А.Т. Капаева, Р.А. Бекназаров, Ж.А. Калиев, С.К Рустемов катысты. Томнын материалдарын компыо- терде терген А.Т. Сау рыкова. Казакша басылымнын редакциясын кдрагандар — в . Пфманов пен И. Хасенулы. .. 10 |