«Валеология» пәніне репродуктивті және сексуалды денсаулықты қорғау жөніндегі

46 
Аурула
рдың 
атауы 
Қозды
рғыш 
Белгілері 
Берілу 
жолдары 
мен таралу 
ошағы 
Аурудың 
ұзақтығы 
Аурудың 
ағзаға әсері 
Науқастарға 
қатысты іс-
шаралар 
Тұмау
Вирус
тар 
Қалтырау, 
дімкәстік, 
әлсіздік, бас 
ауруы, бүкіл 
дененің қақсауы, 
шырышты 
қабатының 
қызаруы, 
мұрыннан 
бөлінулер, 
жөтел. Қызудың 
аздап көтерілуі. 
Сырқат 
ошағы – 
науқас адам. 
Берілу жолы 
– ауа-тамшы 
жолымен. 
Инкубацияла
қ кезең – 
бірнеше 
сағаттан 
бастап 2 
күнге дейін. 
Сауығу 5-6 
күндері өтеді. 
Кез келген 
орган мен 
жүйеде 
күрделіленуі. 
Науқасты 
оқшауландыр
у. 
8. Ақпарат көздері. 
ВИРУСТЫ ГЕПАТИТТЕР 
Вирусты гепатиттер – бұл, бауырдың өлшемінің үлкеюі және функционалды 
қабілеттерінің бұзылуынан, сонымен қатар улану белгілерінің түрлі сатысынан көрінетін 
ауру тобы. 
Клиникалық диагностика 
А вирустық гепатиті нәжіс-ауыз жолы арқылы беріледі, ауру жіті, циклді түрде өтеді, 
уланудың қысқа белгілері, бауыр қызметінің бұзылуы, аурудың қатерсіз барысымен 
сипатталады. Инкубациялық кезең 10-нан 45 күн арасы. 
В вирустық гепатиті парентералды жолмен беріледі (қан және залалсызданбаған құралдар 
арқылы), аурудың барысы ұзақ, жай дамиды, созылмалы гепатит пен бауыр обырына 
айналу қаупі бар. Инкубациялық кезең 6 аптадан 6 ай аралығында. 
Гепатиттер келесі белгілердің пайда болуымен бірге жүреді: дене қызуы, қалтырау, бас 
ауруы, әлсіздік, жүрек айнуы, құсу, іш ауруы, сұйық нәжіс (диарея), буын, бұлшық ет 
аурулары, ұйқының бұзылуы, ашуланшақтық. Кезеңнің соңында несеп қара түске, үлкен 
дәрет ашық түске енеді, бауыр ұлғаяды. 
Сауығу кезеңі. Бауырдың өлшемі, оның функционалдық жағдайы қалпына келеді. 
Науқастарға және байланысушы тұлғаларға қатысты іс-шаралар. 
Міндетті түрде госпитализациялау. Сырқатқа шалдыққан күдікті диагностикалық 
палатаға ауыстырылады, зертханалық тексерулер жүргізу үшін 1-3 күн аралығында 
үйінен оқшауланады. 
Байланысушыларды оқшаулау. Жүргізілмейді. А вирустық гепатитімен ауыратын 
науқаспен байланысушыларға 35 күн шамасында медициналық тексерулер жүргізеді. 
Оқу ғимаратына кіруге рұқсат. А гепатитімен ауыратын науқас сырқаттың ауырлығына, 
шығарылу кезіндегі жағдайына және қосарланған сырқаттардың болуына байланысты 2-4 
апта жұмысқа жарамсыз деп есептелінеді. Олар ауыр физикалық міндеттерден 3-6 айға 
босатылады. 
В гепатитімен ауыратын науқас оқуға 4-5 аптадан соң ғана келе алады. Ауыр физикалық 
міндеттерден босатылу мерзімі 6-12 айды құрау қажет, ал нұсқаулар бойынша одан да 
көп болуы мүмкін. 
Диспансерлік бақылау: барлық науқастар 1 айдан соң емдеуші стационар дәрігердің 
тексерілуінен өтеді. А гепатитін жұқтырған ересектер, зардаптардың қалуы салдарынан 3 

47 
айдан соң емханада қаралып, тіркеуден шығарылуы мүмкін. В гепатитін жұқтырған 
ересектер емханада 3, 6, 9, 12 айдан соң тексеріледі. 
Спецификациялық сақтандыру 
А гепатитімен ауыратын науқаспен байланыстан соң иммуноглобулинді егеді (адам 
қанынан жасалған дәрі). Иммуноглобулинді уақтылы пайдалану, дәріні қабылдаған 100-
ден 95 адамды қорғап қалады. Бірақ, өкінішке орай, иммуноглобулиннің көмегімен 
түзілген иммунитет 2-3 айдан артық қорғамайды. 
А гепатитінен қорғанудың тағы бір әдісі бар – ол екпе. Бұл әдіс қазіргі таңда ең сенімді 
әдіс болып есептеледі. А гепатитіне қарсы тұрғындарды вакцинациялау, сақтандыру 
екпесінің күнтізбесі арқылы жасалады. Вакцинаны қабылдау 98-99% жағдайда аурудан 
қорғауды қамтамасыз етеді. 
В гепатитіне қарсы вакцинация 98% жағдайда аурудың бетін қайтарады. Иммунитет кем 
дегенде 8-10 жыл көлемінде, бірақ көбіне өмір бойы сақталады. 
Бейспецификациялық сақтандыру 
Зарарсыздандыру: су құбырларының, азық-түлік сақтау қоймаларының және балалар 
ғимаратының ахуалы мен санитарлық жағдайларын бақылау; тұрғын аймақты санитарлық 
тазалаулар, ЕПМ-дегі санэпидтәртіп, парантералды зақымданудан сақтану (қан немесе 
зарарсыздандырылмаған құралдар арқылы). 
ТҰМАУ 
Тұмау – бұл, ауа-тамшы жолымен берілетін, жоғарғы тыныс жолдарын зақымдайтын 
өткір жұқпалы ауру. 
Бұл аурудың қоздырғыштары – тұмаудың үш түрлі вирустары: А, В, С. Бұл вирустарды 
қабылдағыштық тым жоғары. Тұмаумен барлық жастағы адамдар кез келген жыл 
мезгілдерінде ауыра береді. Дегенмен аурудың шыңына жететін кезі күз-қыс мезгілдері, 
бұл кезде адамдар көп уақытын жабық, желдетілмеген мекемелерде өткізеді және ағза 
дәрумен жетпегендіктен әлсірейді, температураның айтарлықтай төмендеуіне ұшырайды. 
Тұмаудың вирустары үнемі адамдардың арасында жүретіндіктен генетикалық 
материалдар алмасу және тез өзгеру қабілетіне ие. 
Инкубациялық кезең 1-2 күн. Басталуы жоғары температура, әлсіздік, тершеңдік, бұлшық 
ет ауырсынулары, көз қарашығының ауруы, жасаурау, жарықтан қорқу. Соңынан құрғақ 
жөтел, жұқтыншақтың жыбырлауы, дауыстың қарлығуы, мұрынның бітелуі, мұрыннан 
қан кету қосылуы мүмкін. 
Науқастарға және олармен қарым-қатынас жасаушы тұлғаларға қатысты іс-шаралар 
Көрсеткіштері бойынша сырқаттың ауыр жолымен ауырып жатқан науқасты 
госпитализациялау. 
Қарым-қатынас жасаушыларды оқшаулау. Мектепке дейінгі ұжымдарда медициналық 
бақылау жүргізеді де, қарым-қатынас жасаушыларды басқа топтармен 7 күнге дейін 
араласуын тоқтатады. 
Оқу орнына кіруге рұқсат. Аурудың басталуынан 10 күннен соң, сауыққаннан кейін. 
Диспансерлеу: Клиникалық айығудан соң науқасқа 2 аптадан кем емес уақытқа сауығу 
тәртібі орнатылады. 
Спецификациялық сақтандыру 
Бүкіләлемдік денсаулық сақтау ұйымы (БДСҰ) бұл жұқпадан сақтанудың жалғыз сенімді 
жолы тұмауға қарсы екпе салу және ұжымдық иммунитет қалыптастыру мүмкіндігін 
ұсынды. Қазақстан Республикасындағы тұмаудан және басқа да ӨРВИ-ден сақтану 
туралы сұрақтар, ҚР ДСМ Бұйрығымен 1 қазаннан 15 қарашаға дейін бүкіл Қазақстан 
территроиясына тұмауға қарсы екпе жүргізу арқылы регламенттелді. 
Ағзаның иммундық белсенділігі 6 ай бойы (кейде жылға дейін) сақталады да, тұмау 
вирусына қарсылығын бүкіл жұқпа науқаны бойына қамтамасыз етеді. Осы заманғы 

48 
тұмауға қарсы екпелердің иммундық тиімділігі 70-90%-ды құрайды, қызығы сол, адам 
тұмаудың жеңіл түрімен ауырады және ауру қиындықтардың дамуынсыз өтеді. 
Бейспецификациялық сақтандыру 
Ауруларды дәріханалар мен емханаларға келуін шектеу, ал дені сау адамдарға, әсіресе 
балаларға – қатаң іс-шаралар орнату: бетперде тағу, оксолин мазін қолдану, желдету, 
УФО және мекемені зарарсыздандыру. 

жүктеу/скачать 1,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: