Ядролық физика Межелік бақылау 1 Ядро және атом дегеніміз не?
жүктеу/скачать 236,68 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ядроның қабықша моделі
| Ядроның тамшы моделі
Ядроның тамшы моделі – атом ядросы құрылымының ең ерте үлгілерінің бірі, оны 1936 жылы Яков Френкель және кейінірек Джон құрастырған құрама ядро теориясының шеңберінде Нильс Бор ұсынған. Уилер, оның негізінде Карл фон Вайцсаккер бірінші болып атом ядросының байланыс энергиясының жартылай эмпирикалық формуласын алды, оның атымен Вайцзеккер формуласымен аталған. Бұл теория бойынша атом ядросын сығылмайтын, ядролық күштердің қанығуы, нуклондардың (нейтрондар мен протондардың) «булануы» сияқты белгілі бір қасиеттерге ие, сұйыққа ұқсайтын арнайы ядролық заттың сфералық біркелкі зарядталған тамшысы ретінде көрсетуге болады. Осыған байланысты сұйық тамшысының кейбір басқа қасиеттерін осындай өзек-тамшыға дейін кеңейтуге болады, мысалы, беттік керілу, тамшының кішіректерге бөлінуі (ядроның бөлінуі), кішкентай тамшылардың бір үлкенге қосылуы (ядро синтезі ). Сұйық және ядролық заттарға тән осы қасиеттерді, сондай – ақ Паули принципінен және электр зарядының болуынан туындайтын соңғысының спецификалық қасиеттерін ескере отырып, Вейцзеккердің жартылай эмпирикалық формуласын алуға болады, бұл ядроның байланыс энергиясын, демек оның массасын есептеңіз, егер оның нуклондық құрамы белгілі болса (жалпы нуклондар саны A (массалық сан) және протондар саны Z (ядродағы заряд саны): - Ядроның қабықша моделі Ядро қабықшасы ядроны жасуша цитоплазмасынан бөліп тұрады. Ядро қабықшасы сыртқы және ішкі жарғақ тан және олардың аралығындағы жарғақаралық (перинуклеарлық) кеңістіктен тұрады. Ядро қабықшасында көптеген ұсақ тесіктер (поралар) болады. Олардың саны жасушадағы түзіліс (синтез) процестерінің белсеңділігіне байланысты. Түзіліс процесі күшейген сайын, тесіктер саны да көбейеді. Ядро қабықшасының тесіктері арқылы жасуша цитоплазмасы мен ядро аралығында зат алмасу процесі (протеиндер, көмірсулар, майлар, нуклеин қышқылдары, су, әртүрлі иондар) үздіксіз жүріп отырады. Ядро қабықшасы тесіктер арқылы цитоплазмалық тормен, одан әрі жасушаны қоршаған сыртқы ортамен жалғасады. Қабықша моделі және Ферми газ үлгілері өрескел модельдер болып табылады. Олар ядролардың ең маңызды қасиеттерін сипаттағанымен, Z немесе N (немесе екі сан да) сиқырлы сандардың біріне тең болғанда ядролардың қозған күйлерінің қасиеттерін және сиқырлы ядролардың ерекше тұрақтылығын түсіндірмейді: 2, 8, 20, 28, 50, 82, 126 (атомдағы сиқырлы сандар: 2, 10, 18, 36, 54, 86). Модельді енгізудің негізі ядролардағы сиқырлы сандардың болуы болып табылады, бұл ядролардың атомдар сияқты қабықшалары бар екенін көрсетеді. Осылайша, модельдегі негізгі болжам ядролық қабықтың болуы, яғни энергиясы жағынан жақын деңгейлер жиынтығы болып табылады. Сондай – ақ, Вудс – Саксондық таралу түріндегі ядролық заттың тығыздығының таралуымен шамамен бірдей пішінге ие ядрода өздігінен үйлесімді тиімді потенциал әрекет етеді деп болжауға болады. жүктеу/скачать 236,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|