Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| KepiriH
кыздыра тусть Олардыц катарында СДирабаев, Т.Кэкппев, Р.Бер- д1баев, З.Кабдолов, Ы.Дуйсенбаев, Н.Габдуллин, З.Ахметов, М.Дуйсенов, Э.Нарымбетов, Э.Дербкэлин, ТДожакеев, ККуттыбаев, С.Ордалиев, Ш.Сэтбаева, Х.Сушнппэлиев, Б.Уахатов, К-Беккожин, Т.Амандосов, Т.Эбд1рахманов, Ш.Ахметов, М.Тшеужанов, т.б. бар. Т.Ахтанов, Т.Эл1мкулов, Х.Ергалиев, Ж.Молдагалиев, К.Мухаметжанов, С.Омаров, Э.Сэрсенбаев, Г.Сланов, Б.Сокпакбаев, Э.Тэж1баев, т.б. сынды акын-жазушылар да эдеби eMipre белсене араласты. 1954 жылдыц 5-6 кекеп кундер1 Казакстан Жазушьшар Одагы баскармасыныц VII пле нумы болып етп. Онда «КПСС Орталык Комитет! пленумыныц «Ел1м1зде астык ещируд1 онан эр1 арттыру туралы, тыц жэне тыцайган жерлерд1 игеру туралы» каулысын жузеге асыруда Казакстан жазушыларыныц мщцетгерш деген такьфыптагы баяндаманы F.Мустафин, «Республикамыздагы эдебиет сыныньщ жагдайы жэне оны еркендету мш деттерЬ деген такьфыптагы баяндаманы F.Мустафин, «Республикадагы эдебиет сыныньщ жагдайы жэне оны еркендету мшдеттерЬ> деген баяндаманы F.MycipenoB жасады. Жарыссезде Т.Ахтанов, Т.Эшмкулов, С.Кирабаев, Х.Ергалиев, З.Кабдолов, Ж.Молдагалиев, К-Шацгытбаев, Т.Нурта зин, С.Бегалин, К-Сатыбалдин, А.Токмагамбетов, М.Эл1мбаев, т.б. шыгып сейлеп, казак эде биеп мен сыныньщ каз1рп жай-куш, оны еркендету жайлы ез ойларын ортага салды. Сын туралы Heri3ri баяндама жасаган F.MycipenoB принципп, эдш, гылыми сынньщ туган эдебиепм1зд1 оркендетудеп peni мен мацызына кецшен токталды. Эдеби сынньщ гылыми-теориялык дэрежесшщ таяздыгы, сын мэдениеннщ жeтicпeйтiндiгi, турпайылыгы сиякты кемш ш ктерш щ керкем дк дамуга елеул1 кедерп жасап отыргандыгын нактылы мысалдармен корсета. Саяси сындардыц соккысына ушыраган М.Эуезовтщ «Абай» романы мен С.Мукановтыц «0M ip мектебЬ) тещ репнде туындаган солакайшылыктарга тойтарыс бердь Сейтш, сол кезге дейш устемдж курып келген турпайы элеуметпк сындарга карсы турды. Fабит сыншыларга «шын сыншы жазушыга да, окушыга да жен сштей алатын эдш болсын, соган езш мшдетпмш, жауаптымын деп санасын» деген талаптар койды. Осы жылдьщ кыркуйек (5-6) айында Казакстан Жазушыларыныц Ш курылтайы больш eni. Курьштайды М.Оуезов Kipicne сез сейлеп ашты. F.Мустафин «Казак совет эдебиетшщ каз1рп жайы жэне алдагы мшдеггерт, F.MycipenoB «Казак совет прозасы туралы» деген такьфыптар бойынша баяндамалар жасады. К ¥ Р ы л т а йга кецес эдебиетшщ кернекп екшдер1 М.Шолохов, Л.Леонов, Н.Грибачев, Мирзо Турсын Заде, К.Яшен, т.б. шыгып сейлеп, ез ойларын белки. Казакстан КП Орталык Комитетшщ 6ipimni хатшысы П.К.Пономаренко узак сейледь Курылтайда жасалган баяндамаларда, шыгып сейлеушшердщ сездершде казак кецес эдебиетшщ даму жолдарына кез ж1бершп, оныц есш-еркендсуше кедерп болып келген жагдайлар, scipece керкем шыгарманы багалаудагы саяси турпайьшык барьшша сынга алын- ды. Ocipece, казак кецес эдебиетшщ елеул1 жетктцт саналган М.Эуезовтщ «Абай» романьша жабылган н еп заз юнэлар жокка шыгарылды. Heri3ri баяндама жасаган F.Мустафин «Казак эдебиеп озык эдебиеттердщ катарына косылады, косьшганда прозамен косылады дегенде, алдымен, «Абай» романын ауызга аламыз» деп, М .Эуезовтщ бул шыгармасын улттык эдебиепм1здщ аса ipi ж е т к п п ретшде багалады. Казак прозасы жайлы арнайы баяндама жасаган F.MycipenoB те «Мухтар Эуезовтщ «Абай» эпопеясын эдебиет пен керкеменердщ ец эдш де катал сыншыларыныц ез1 рухани мэдениеттщ дуниежузшк казынасына косылган улес деп таныса, бутан мактанбау мумкш емес» - деген журекжарды леб1зш бшд1рдь Курылтай казак каламгерлерш бугшп заман такырыбын игеруге, коммунизм курылыс- шыларыныц жаркын бейнесш жасауга ундедь Тарихтан repi кецес халкыныц eMipiH бейне- леуге шакыру сол кездеп идеологиялык калыптардан туындаган эдеби сынныц непзп уран- дарыныц 6ipi болатын. Осы курылтайдагы н еп зп баяндамада «Мухтар Эуезов тарихи та- кьфьшты тамаша менгердг Ал бугшп такьфыпты еркш мецгере алмай келедЬ> деген сынныц айтылу ce6e6i де TyciHiicri болса керек. Муныц esi сол кездеп эдеби сынныц таптык прин- ципке непзделген маркстк-лениндк дуниетанымнан ipreciH аулак сала алмаганын, будан бойын аулак устауга деген умтьшыстыц бар болганымен де оган жетуге деген мумкшдк- н ц шектеул1 екенш байкатты. 1953 жьшы кыркуйек айында М.Эуезовтщ «Абай» жэне «Абай жолы» романдарын тал- кылауга арналган эдебиетшшердщ калалык жиналысы еткен болатын. Ондагы Т.Ахтановтыц |