Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
epic альш бара жаткан осы 6ip
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
- Бұл бет үшін навигация:
- «BipaK «Алмас кылышты» уцше окыганда, таза керкем эдебиет талабы, енер сулулыгы тургысынан Караганда
| epic
альш бара жаткан осы 6ip процеске той- тарыс беру эдеби сьшньщ алдына койылды. Бул мшдетп «Социалистк Казакстан» (16.04.1978) газепнде жарияланган «Тарихи шындык бурмаланбасын» атгы макала орындап шыкты. Келемда макала казак халкыньщ еткенше терендеп барып, тарихи таглымы мол туындылар жазган 1лияс Есенберлиндо идеялык, шыгармашылык жагынан «талкандауды» максат туткан. «Казак эдебиетшде соцгы жылдары ешмд1 ецбек етш журген жазушьшардыц 6ipi - 1лияс Есенберлин» деген жылы сейлеммен бастаган макала ары карай оныц бугшп кун такырыбына калам тартып лайыкты багасын алып келгенш, «Айкас» романына Казак ССР Мемлекеттк сыйлыгын иеленген!н барлыгы уш-ак сейлеммен баяндап, б1рден «Алмас кылыш» романын талдауга Kipicefli. Макала авторы «Алмас кылышты» роман емес, «казак тарихына байланысты ецбектер мен архив материалдары н еп зв д е жазьшган тарихи-эдеби очерк» атайды. «Тарихи шындык бурмаланбасын» дегенде, макала авторыныц «Алмас кылышка» кояр кшэлары темендегщей: «BipaK «Алмас кылышты» уцше окыганда, таза керкем эдебиет талабы, енер сулулыгы тургысынан Караганда жеке кешпкерлер образы жасалу жолдарынан, жазушыныц бейнелеу ерекшелктершен саралап, ж1ктеп айтатындай суреткерлк ш еберлк улплер1н табу киын-ак. Ойткеш, мунда барлык кад1р-касиет каз-калпында, жан-жакты, терец мус1нделген кесек эдеби образдар жок... «Алмас кылыштыц» аркауы - тарихи шолу, тарихи мазмундау... Эрине, шыгарма жепстшн айтуга епшм де карсы емес, 6ipaK 6i3 кай туындыга болсьш, тш- тьщ тургыдан, партиямыздыц тарихка кезкарасы тургысынан карауга м1ндетг1м1з. Мунда ец непзп тарихи шындык - таптык кай ш ы лы к ка мэн бершмеген... Барлык устем тап екшдер1 сиякты Жэшбек пен Керей де - алдымен ез табыныц муддесш коргайтьш аксуйекгер... «Алмас кылышта» елеул1 бурмалаушылыктар бар... Ал XX гасырдыц жазушысы ешкандай талгамсыз, басынан аягына дейш бут1ндей устем тап муддесш, феодалдьщ аксуйекгер идеологиясын коргаган осы жалган мадакка сьш кез1мен карамай, окушьшарды жацылыстыратьш угымдардьш кец таралып кетуше жол берген... Дш кашан да канаушы таптыц сезш сейледа... Демек, тарихи такырыпта жазып отырган коммунист жазушы ез шыгармасында, ец алдымен, осы таптык, антогонистк заман кайшылыгына айрьщша мэн 6epyi керек ед1. Ал автор дши жорыктардыц элеуметт1к сыр-сыйпатын, саяси, зулымдык астарын жете ашпайды... I.Есенберлин сауатты окушыга белгш1 туьщцьшар, архив материалдары непзщце тарихи деректерд1 орьшды-орынсыз мазмундап шыкканы болмаса, шьш мэншде тарихи роман-керкем эдеби туынды жасай алмаган... «Алмас кылыш» - бутшдей дерлк тарихи мазмундама. ...ьатап узш-жулкьш кептеген окига ны камтыгандыкган, б1рыцгай тутастыгынан айрьшып калган. Сонда бул не, ТЕсенберлиннщ Эдеби сын тарихы 309 тел туындысы ма, эдце тгершдо-кешндо тарихшылардьщ ГЕсенберлин карастырган кальщ кеп- шш кке арналган коллективтк ецбеп ме?» Макаладан мэселеге эрдайым таптык, партиялык тургыдан келетш совета к саясаттыц суык ызгары сезшедь Соцы «КПСС Орталык Комите тшщ «Коркем-эдеби сын туралы» каулысы 6ip «Алмас кылыш» кана емес, б1здщ осы алуан- дас 6ip катар туындыларымыздыц ортак кемшшктерш жете талдауга» шакырган 6ip жагы ескерту, еюнпй жагы ундеу сиякты жолдармен аякталган. Десек те сын туралы каулы шыкканнан соц, казак эдеби сынында айтарлыктай шгершеу- лердщ болгандыгы, сыншыл, гылыми ой-пш рлердщ дамуында улкен серпш с тугандыгы байкалды. Ец бастысы, оныц когамдык бедел1 ecin, сынга деген журтшылыктыц камкорлы- гы мен талабы арта тусп. Булар сынныц дами тусуше колайлы жагдайлар тугызып, тш сп жемштерш бере бастады. Жeтпiciншi жылдардагы казак эдеби сыны жеткен ж епстктер дегенде, академик М.Ка- ратаевтыц «Асулар алда» («Вершины впереди», орыс тш н д е) атты сын ютабыныц Казак ССР М емлекеттк сыйлыгын алуын алдымен атаган жен. Бурындары сынныц сыйлык алмак тугш , ютап болып шыгуыныц 63i киын-тугын. Бул ютап одактык баспалар бетшде казак эдеби сыныныц улкен табысы ретшде жогары багаланып, Мэскеуде кайта басылып шыкты. Бурындары шыгып турып, токтап калган «Жалын» альманагыныц, тш жэне эдебиет бойын ша Казак ССР Гылым Академиясыныц арнайы «Хабарларыныц», «Жазушы» баспасыныц жанынан «Уакыт жэне каламгер», «Жалын» баспасынан «Сезстан», «Жастар жастар туралы» жинактарыныц «Жас каламгерлер ютапханасы» сериясымен шыга бастауы, республикалык, облыстык баспасез беттершде эдебиет мэселелерше жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|