Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган

314
Дандай ЫСЦАЦУЛЫ
«Айналып келгенде, бул уш ютап бцдщ кэярп эдеби сынымыздыц зор куш екенш, сынымыздьщ 
сындарлылыгын а з а р т а алады деп батыл айтуга болады» - деп тушндеген.
Эдеби шолу макалалары окта-текте болса да баспасез беттершде KepiHin турды. «Жул­
дыз» журналы жылдык корытындыларына арналган эдебиеттщ Typi, жанрлары бойынша 
шолу макалаларды туракты турде жариялап турды. Десек те газет-журнал беттершде керш­
ген шолулардьщ деш турл1 жиындарда жасалынган баяндамалар болып келетш. Мундай 
макалалар кебше ауызша айтуга лайыкталып, жанрдыц композициялык, керкемдк жагына 
онша мэн бершмедь Негурлым Ke6ipeK камтуга тырысып, журттыц бэршщ кец ш н калдыр- 
мау ушгн фамилияларды, ютаптарды жаппай т а у ш ш к орын алды. Ал кейб1р шолулар тек 
т1з1мнен, мактаудан гана турды. Белгш 6ip такырып, жанр, проблема тещ репнде мэселеш 
кещнен камтып, толгамды niKip козгау жагы жеткщюрей бермейдг
Ж.Эбдарашевтщ «Балалар поэзиясын багдарлаганда» («Жалын», 1971, №3) атгы шолуында 
осы салага кез Ж
1
берумен 6ipre, оньщ зэрул1ктерш кетерш, жетсспктер1 мен кемшшктерш 
саралау бар. Автор балалар эдебиетше езгеше талаптар тургысынан келедк «...тумысынан 
кабшетп кайсыб1р каламгер балаларга жазу ymiH, eMipre екшнп рет келу1 - балалар акыны 
болып, кайта тууы керек. ...акындар балаларга бшктен карап, бш прам ей, не туралы жазса 
да, солардыц кез1мен керш, солардыц тш м ен баяндауы керек. Баяндалар окига, айтылар 
ой каншалыкты кызыкты, каншалыкты эсерл1 болганымен, техникалык жагынан мултшлз 
орындалмаса, юшкентай окырман кецш не жол таба алмайтыны бесенеден белгш . Мазак- 
тама - балалардыц 6ipiH-6ipi женЫз cerin, орынсыз келемеждеу1 емес, жаман эдет-кыльщган 
жирещцрерлк мазмунга курьшатын, сатиральщ сипаттагы елец Typi» деген сиякты пайым- 
даулар автордыц н еп зп багытын айкындап тур.
Шолуца казак балалар поэзиясы Э.Турманжанов, М.Этмбаев, К-Мьфзалиев, Э.Дуйсенбиев, 
Ж.Смаков, Э.Табылдиев, т.б. бленд ерше кез жiбepy аркылы шолынады. Макалада осы сала- 
ньщ проблемалары, жетюпеушшктер^ оны жою кетершедь Ж.Смаковтыц, Э.Табылдиевпд, 
МДыстаубаевтыц, М.Жаманбалиновтщ, А.Асылбековтщ елевдерш ен мысалдар келпре 
отырып, кемшшктерд1 батыл сынаушылык бар. Жаманбалинов пен Кыстаубаев «б1рде ойды 
жатык eTin жетиземш деп, уйкасжасандылыгына урынса, 6ipfle бутан KepiciHine уйкасты 
жатык етем1н деп ой, сурет жасандылыгына урынады. Буныц кай-кайсысы да кшкентай 
окырман угымына ауырльщ экелетш - дэлелдеуд1 кажетсшбейтш акикат», ал Табылдиев пен 
А.Асылбеков «кебше-кеп уйкасы бар, уктырары жок, кургак сездердщ жетепне epin кетед1 
де, eKiHmici - бершер окига, суреттелер жайды керкем образбен кшщцрместен, ycTipr, сыл- 
быр да жадагай баяндауларга жш бой алдырады». Ж.Эбд1рашевтщ шолуында балалар 
поэзиясыньщ жепспктер1 мен кемшшктерш саралау гана емес, сонымен 6ipre балаларга 
арналган елендердщ езш д к ерекшел1ктерше, керкемдк мэселелерше, зэру проблемаларына 
назар аударып, n k ip айтушылык бар.
1974-ннп жылдыц эдеби корытындысына арналган материалдарды «Жулдыз» (1975, №8) 
журналы «Эткен жылда epic бар, есу кандай?» атгы ортак такырьшпен 6epinri. Р.Токтаров пен 
Д.Исабековтщ проза, С.Иманасовтыц поэзия, ЖДашкыновтьщ балалар поэзиясы жайында 
жасаган шолу баяндамалары тутас бершген. 1974 жылдьщ эдеби корытындыларын «Жулдыз» 
кештцюретш тамыз айында берсе, 1975 жылдьщ материалдарын мамьфда жариялапты. Проза 
туралы О.Бокеевтщ, жастар прозасы хакында Р.Нургалиевтщ, поэзия жайында Э.Жэмшевтщ, 
сын хакында А.Нагыметовтщ, драматургия турасында Э.Сыгаевтыц, балалар поэзиясы жайлы 
Б.Ыскаковтыц баяндамалары жарык керген. Булардыц эркайсысы жеке-жеке шолу макала 
болганымен де барлыгы «Эдеби жыл еркеш» атты ортак такырыпка багынып, шолулар 
шеруш курган. Ал осы жиыннан «Казак эдебиеп» (13.02.1975) eceirri 6ip бетке берген. 
Эдеби жыл есебшен «коллективтк Белннскийдщ» калай еткеш, им дер баяндама жасап, 
сейлеген), не мэселе кетершгеншен толык хабардар етшген. Эдеби жыл корытындысына 
арналган жиналысты Казакстан Жазушьшар Одагыныц екшпп хатшысы Ш.Муртазаев ашкан. 
Эдебиеттщ турл
1
салалары бойынша жасальшган баяндамалардыц кыскаша мазмуны бершген. 
Жарыссезге шыккан С.Энпмбаевтыц, КБеккожиннщ, Н.Ровенскийдщ, T.T0K6epreH0BTiH, 
К-Ь1скаковтыц, Ж.Эбд1рашевтщ, Э.Тэж1баевтын ces/iepi кыскаша туйщделген. Макала «Эдеби 
жьш корытындысына арналган жиында будан баска да езекп мэселелер кетершп, epicri ойлар 
айтылды. Жасалган баяндамалар мен жарыссезге шыккан шешендердщ сездершде бул кундер1 
казак эдебиетшщ эр жанрында кол жеткен даусыз табыстармен катар осы уакытка шейш орьш

жүктеу/скачать 31,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: