Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган



Pdf көрінісі
бет7/780
Дата19.10.2023
өлшемі31,36 Mb.
#119326
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   780
KepmiciH 
кайта еске 
Tycipe 
бшу» - деп жазады ол.
0л-Фараби сол кездеп грек поэзиясын 13 турге жштейд1: трагедия, дифирамб, комедия, ямб, 
драма, эпос, диаграмма, сатира, поэмата, эпос, риторика, амфигеноссос, акустика. Осылардыц 
эркайсысына аньщтама берген. Мысалы, «Трагедия дегешм1з, арнайы елшем! бар, бэрше: 
тыцдаушыга, Иэм айтушыга да лэззат беретш поэзия 
Typi. 
Онда елпегеуге турарльщ, улп алар 
орайлы окига бар; онда билеушшер мен 
m ahap 
манаптары марапатталады. Орындаушылар 
эдетге оны патшазадалар алдында кел1ст1рш айтып бередь Егер патша елее, олар трагедия- 
ныц орнына кейб1р эуен косып, маркумды жоктайды»
«Эпос - мейшнше керкем, немесе, эдеттен тыс эмоцияльщ; куппмен лэззат беретш поэзия 
Typi»3. 0л-Фараби езш щ поэтика туралы енбектерш араб, парсы, грек поэзиясына суйене 
отырып жазганымен, онда жалпы елец теориясына, оныц ш ш д е казак поэзиясына да ri- 
келей катысы бар мацызды шюрлер айта бшген.
Жусш Баласагунныц (XI гасыр) «Кутты б ш п » турю халыктарыныц ортак асыл сез кой- 
масы icneTTec. Талай гасырдыц тэж1рибесшен туган данальщ ш еш ендк сездер, макал-мэтел- 
дер, ой-толгамдар «туыскан хальщтармен катар Ka3ipri казак тшше де ундес. Осы ютаптагы 
«акьш керю - тш, тшдщ керю - сез», «таяк еттен, сез суйекген етедЬ>, «сез калады, таяк табы 
кетедЬ>, «сез ойдыц KepiHici», «тш мен сез - кецшдщ айнасы» сиякты сез 
ripKecrepi 
мен
1 Коркыт ата. Энциклопедияльщ жинак. А ., 1999.
2 Эл-Фараби. ©лед енершщ кагидалары туралы трактат. «Лениншш жас», 20.06.1973.
3 Сонда, 596-бет.


Эдеби сын тарихы
1
«Естшщ ce3i - хауаздьщ леб тд ей есер,
Есердщ ce3i - суйрецдеп ез басын кесер,
Айтар болсац, эр ойывды кадап айт,
Bip сез1нд1 мьщ толгамга балап айт.
Tin 
K iciH i 
Kaflipni етер, бак конар,
Tin кор кылар, кететугын бас болар.
Сез1цщ бак, басын Kecin алмасын,
Т ш щ л бак, тшщ сынып калмасын.
Тш щ ц бак, басын аман болады,
Cesfli кыскарт, жасын р а к болады.
Bip сезбен-ак мылжац мен кули болып тынарсыц»4 - сиякты елеч тармактары 
сез енерше деген бшк талапты, жогары эстетикальщ талгамды, сыншыл ойларды ацгартады. 
«Кутты бш ктеп»:
«Ауыздан б1рде от, б1рде су шыгар,
Bipi жанса, 6ipi сенд1рер.
Аккан су ол - жаксы сез,
Кайда акса, сонда гул есер» - деген шумагы сез куд!ретш дурыс тусшуге
ундейдь
Сонымен «Орта гасырдыц аса кернекп акыны, гажайып сез 3eprepi, энциклопедист та­
лым, кернекп мемлекет кайраткер1 Жусш Хас Хажиб Баласагунныц «Кутадгу б ш г» даста- 
нынын эдеби, тарихи, гылыми мэш ерекше зор»5
Махмуд Кашкаридьщ «Турне тщцершщ лугаты» («Диуани лугат аг Турк») атгы ецбегшде де 
сез eHepi жайлы ойлы ернекгер баршылык. «Эдептщ басы - тш», «Тшмен дастарханга жетер» 
(тыщ адам бай дастарханга жетедО, «Акьшды сез алтын табакка жетизер», «Тшмен туй- 
гещц 


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   780




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет