Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
- Бұл бет үшін навигация:
- 6ipre сол адамдардыц 6ip-6ipiMeH
- He6ip асьш ynriraepfli
- 7 Ай-заман-ай, заман-ай. А., 1991, 34-бет.
| api
акын, spi философ, api кайраткер жыраулар казак поэзиясы казак ушш ем1рдщ мэнш тусшудщ фи- лософиялык э л т п е а icnexrec. Акын-жыраулар адамдардыц моральдык болмысына айрыкша назар аударып, улкен талаптар коюмен 6ipre сол адамдардыц 6ip-6ipiMeH н еп зп катынас ку- ралы саналатын тшге де ерекше мэн берген. Осындай ойларын макал-мэтел дерлж поэтикалык шумактар аркылы тушндеп отырган. Бул ретте дала философы Асан кайгыныц «Таза MiHci3 асыл сез ой тубшде жаткан сез шер толкытса шыгады» - деген даналык сезшщ мэш теренде жатыр. Шын мэншдеп сез eHepiHe, ягни терен ойды жетюзудщ оцай емеспгше, шыныраудан аткылап шыгып жаткан тас булактьщ мелд1р суындай журектщ тукшршен жарып шыккан сездердщ гана жаркырап журекке жете алатьшына назар аударып, сез енерше улкен талаптар койып отыр. Сезге улкен талаптар койып, оны аса кад1рлей бшген акын-жыраулар He6ip асьш ynriraepfli артына мирас етш калдырды. Асан кайгы: «Куйрыгы жок, жалы жок, Кулан кайтш кун керер? Аягы жок, колы жок. Жылан кайтш кун керер. Хан менен билер кысканда Халык кайтш кун керер? Онда халык тунерер. Халыктьщ кеп кушке енер» - деп, халык катуланса, ханньщ KyHi киьш болатынын ескерткен, Казтуган жыраудын: «Жабагылы жас тайлак, Жардай атан болтан жер. Жатып калган 6ip токты Жайьшып 6ip кой болтан жер. Жарлысы мен байы тец, Жабысы мен тайы тец, Жары менен сайы тец» - деп тецеу, эпитет, метафора, дыбыс куалаушьшык сиякты керкемдепш куралдар аркылы ата коныстыц романтикальщ бейнесш жасаган. Доспамбет жыраудыц: «Тогай, тогай, тогай су, Тогай кондым екшбен. 7 Ай-заман-ай, заман-ай. А., 1991, 34-бет. Эдеби сын тарихы 9 Толгамалы баста колга алып Топ бастадым екшбен.... Ту куйрыгы 6ip гутам, Тулпар мйвдм екшбен. Туган айдай нурланып, Дулыга ю щ м екшбен8» Актанберд1 жыраудыц: «Кувдр-кущцр, KiciHerin, Курещи мшер ме екенб13. Курек тусш каскитып, Сулуды кушар ма екенб1з. Кудерден бау тагып, Юреукеден тон киер ме екенбгз Жагасы алтын, жещ жез, Шыгыршыгы торгай кез, Сауыт киер ме екенб1з»9 - деп, кундей курюреген, Шалгез жыраудыц: «Алганым ару болмаса, Алдыма алып суймен-дг. Дулыгамныц Te6eci, Туган айдай болмаса, Батыршылык сурм ендт10 - деп, аскактаган, Жиембет жыраудыц: «Менщ ерлтмд1 сурасац, Жолбарыс пен аюдай. 6рлшмд1 сурасац, Жылкыньщ асау тайындай. Зорлыгымды сурасац, Беире мен жайындай. BepiicririM сурасац, Кдрагай мен кайындай»11 - деген, керкемдк куаты толыскан елец жолдары уа- кыт белестершен етш 6yriHri кунге жетш отыр. «Букар - сез KaflipiH бшген шешен. Ол сез енершщ куд^ретш жете танып, жогары багалай- ды12. Ол елещц «сездщ данасы, шындыктыц шырак анасы» - деп багалайды: «Олец - сездщ данасы, Шындыктыц шырак анасы. Жаныцныц жайлы панасы, Ойыцныц етюр санасы... 0лец ойлап eciMe, Tycefli казак данасы». Профессор Х.Суйшшэлиев осы елецнщ Абайдыц «0лец - сездщ патшасымен» ундестшн атап керсетед113. Тагы б1рде жырау: «Yflrici3 сез болмайды, Матасыз без болмайды. Сез угарлык ер болса, Айтылмас шын сез болмайды, Алтындай асьш сез1нд1, К^ад 1 рше жетш багалар, Тыцдайтын ер болмайды», - дейдь Айтылган асьш сезд1 тусшудщ e3i де ер-азаматка улкен сын екенш мегзеп тур. жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|