эдебиетшщ оку итабы. Кызылорда, 1933, 51-бет

148
ДандайЫСК/Щ¥ЛЫ
Бул nkipfli де кептеген эдебиетшшер айтты. 1.Жансугуров «Абай - жацаланган ак суйек 
ацын»338, F.Тогжанов «Абай - казактыц капиталдаскан феодалдарыныц жокшысы»339 деп 
жазды.
Абайдыц шыгармашылыгы хакында баска да пш рлер кершдь Лекерулы Эз1мбай «Абай 
6ip жагынан казак феодализмшщ соцгы дэу1ршщ акыны болса, еюшш жагынан буржуаз- 
дык заманныц алгашкы акыны»340 деп, ею таптыц е к ш н е б1рдей жаткызса да, непзшен 
«жаца туып келе жаткан буржуазияныц идеолога» деген тужырымга кептеп келедь F.Tor- 
жанов та осы такылеттес пшрлердщ ушыгын бщ црдР41.
Керкем шыгармада ем1рдщ шындыгы бейнелену1 керек болса, Абай елендершде де ез дэ- 
yipi кайшылыгьшыц 
KepiHicTepi 
кещнен кершдь KeM6ip зертгеушшер Абайдыц поэзиясын- 
дагы осындай шынайы бейнелеген жактарын 
Tepic 
багытта тусшдь 0 з заманы, халкы ушш 
акын елецдершщ каншалыкты мацызы болгандьи'ы, рел аткарганы ескерше бермедь
Осы кезде Абай туралы айтылган пш рлердщ 6api де Tepic болган жок. ¥ л ы акынныц 
енерпаздык кырларын дурыс туспадруге талпынган ойлар да айтылды. Отызыншы жылдары 
турпайы социологиялык жэне баска да жат кезкарастардыц эшкерелену1, spi туцгыш рет 
Абайдыц тольщ жинагыныц жариялануы улы акын мурасын гылыми тургыдан зерттей оты­
рып мецгеруде meiiiyuii бетбурыс жасады. Осы жылдардан бастап ту п кш к п шеппмш тап- 
паганымен Абай шыгармаларыныц эртурл1 салаларын арнайы карастьфу эрекеп кушешп, 
акын мурасы туралы дурыс кезкарас калыптаса бастады342.
Абайдыц эдеби мурасын дурыс танып-бшуде 1932 жылгы эдебиет уйымдарын кайта куру 
туралы каулыныц жэне 1934 жылгы Казакстан жазушыларыныц 6ipiHnii курылтайынан ке­
шнп кездерде эдебиетп зерттеу жумыстарына арналган шаралардыц жузеге асуыныц ма­
цызы едэу1р болды. М.Эуезов «Абайды казак, эдебиетшщ классип» деп айтады. Ол Абайдьщ 
акындык булагыныц уш турл1 кайнардан шыгыс, батыс, казактыц дэстурл1 эдебиетшен нэр 
алгандыгы жайлы кунарлы тужырым жасады343.
Мухтардыц осы niKipiH Кудайберген Жубанов жалгастыра тусп. Ол «Абай казак эдебие­
тшщ классип» деген макаласында акын туралы ойларын темендепше тушндеген:
1) Абай Шагатай эдебиепмен жаксы таныс болып... жазып та керген. BipaK оны канагат 
тутпай, оныц шпнде калмай, сыртына шыгып, соцынан жол 
1
здеген.
2) Абай казактыц халык эдебиет! н жаксы бше тура, оныц айкын жолымен журш кетуге 
шамасы келе тура, оны езше баянды жол деп есептемеген, онан да шетке шыккан.
3) Абай жер жузшщ классик эдебиетшщ улпсш тандап устап, казак эдебиетш Байрон, 
Шиллер, Гете, Пушкин, Лермонтов, Толстой i3iMeH батыска жетелеген.
4 ) ... елецнщ мазмундылыгы, керкемдпт, бояуы 6api де e3repyi керек деп табады»344.
Абай жайлы жазган макалаларында Э.Мэметова345 мен М.Сильченко да дурыс багытта
болган. М.Сильченко «Абайдыц творчествосын дэу1рдщ 3p6ip конкретный жагдайларын 
ескергенде гана толык TyciHyre болады» дей келш, оныц дэу1рше, дуниеге кезкарасына 
талдаупар жасайды. Абай феодал табыныц акыны деген пш рдщ д эй етзд н тн керсетедь Ав­
тор «Абайдыц мурасы пролетариаттш» деген ойын дэлелдеп шыккан346.
Абайдыц поэзиясы туралы жазылган елеуш макалалардыц катарында Е.Ысмайылов пен 
З.Шашкиннщ «Абайдыц поэтикасын» атап етем1з. Абайдыц зерттелуш арнайы карастырган 
М.Мырзахметов бул макаланы «формалиспк кезкарас тургысьшан жазылган»347 деп багалаган. 
Б1здщше, Зешн мен Есмагамбеттщ макаласы - улы Абайдыц акындык элемше, енерпаздык

жүктеу/скачать 31,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: