Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
ip табысы» - деген ой тушшмен аякталган. BipaK
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
- Бұл бет үшін навигация:
- 9p6ip елеул1 туынды жайлы niKip
| 6ip
табысы» - деген ой тушшмен аякталган. BipaK буган карамастан ресми бшпк «Абай жолы» 6ipiHnii томыныц жарык керуш суык кабылдады. Роман идеялык тургыдан ес к ш к п марапаттайтын кертартпа туынды деп багаланып, оныц авторы М.Эуезов пен оны бастырып шыгарган, оган жылы леб1з бищрген Б.Кенжебаев саяси тургыдан кудалана бастады. Ресми баспасез бетшде романга саяси сын дар айткан макалалар керйщ . BipaK калыц окырман «Абай жольш» жылы кабылдады. Газет- терде майдандагы жауынгерлердщ, Вауыржан Момышулы, М эл к Fабдуллин сиякты ерлк- TepiMeH ацызга айналган батырлардыц романды унаткан nkipnepi мен хаттары жарияланган соц барып, epniin кeткeлi турган думпу шин тартты. Роман-эпопеяньщ алгашкы ютабыныц жарыкка шыгуы эдеби сында кызу п ш рлер ту- гызып, ютап жайлы б1ршама макалалар жарык кердц соцы 1943 жылдыц кектем1нде еткен талкылауга уласты. Жалпы, сол кездеп, ягни отызыншы, кыркыншы жылдардагы эдеби дэс тур бойынша жаца нарык керген 9p6ip елеул1 туынды жайлы niKip алысулар етю зш п ту- ратын. М.Эуезовтыц «Абайы» жайлы Казакстан Жазушылар Одагы уйымдастырган жиында непзп баяндаманы жасаган Е.Ысмайыловтыц жэне баска да шыгып сейлеуиплердщ сезде- ршде эртурл1 кемшшктер! керсетш п жатканымен де роман казак кецес эдебиетшщ елеум табысы ретшде багаланды. niKip алысуда «Абай жэне роман туралы» такырыпта баяндамашы Е.Ысмайылов роман ныц казак эдебиетшдеп шоктыгы бшк шыгарма екещцгш дэлелдей отырып, оныц керкемдк кад1р-касиепн, сыр-сипатын жан-жакты саралап бердь Есмаганбет сол кездеп казак эдебиеть нщ жай-куйш шола отырып, «Абайдыц» улттык мэдениепм1здеп б и к белес, тацгажайып табыс екенш баса айтты. Баяндама непзшен сол кездщ идеологиялык талаптары тургысынан жасалганымен де кей жерлердщ шектеуш калыпка сыймай жаткандыгы да кершедь Мысалы, «Алшынбай - ел камын жеген, ел агасыныц дэнекер1, жалпы казактыц муцын жеген адам», «Кунанбай - Иван Грозный» деген сиякты пш рлер ол кезде баскаша айтылуы тшс-тугын. Сыншыныц бул «кателш» сол жерде-ак «Алшынбай - устем тап ек ш » , «Кунанбайдыц жем- кор табактасы», «Кунанбай кай жагдайда болсын ел icimH бар п э й п н е эбден ие боларлык мейлшше кажырлы адам. Иван Грозный орыс халкыныц басын коскан, е л д т н жасап берген адам болса, Кунанбай бул ойдыц мацына бармайды емес пе?! Туысы улкен адам, 6ipaK Иван Грозный емес» (F.MycipenoB) - деп женделдь Ал Есмаганбеттщ Кунанбайды Иван Грозный- га тепннен тегш тецемегендш кершедь «Бул образга жеке окигалар тургысынан гана бага бермей, жалпы тарихи дэу1рдщ даму тургысынан карап, бага беретш болсак, Кунанбай бей- несшде ашып зертгей тусетш сырлар толып жатыр. XIX гасырдагы 6ip жагынан орыс уюменмен келклмге келш, балаларын орысша окытып, ел imiHe меппт, медресе салдырып, елдщ iund ру алалыгына катал 9Mip и е а KymiMeH катты курес ашкан Кунанбайга, Шыцгыс тереге, Балгожа бите жагымсыз, 6ip-aK жагынан гана бага 6epyiMi3 ж еткш каз болар едЬ> («Сын мен шыгарма». Алматы. 1966, 313-6.) - деген пш рш щ астары терецде жатса керек. Бул жерде Е.Ысмайылов романда еткен заман, устем тап екшдер1 социалистк реализм талаптарына сай суретгелмед 1 , таптык принцип усталынбаган деген н еп зп саяси айыптау- ларды жокка шыгарып, устем тап ешлдерш, кожа-молда, хан-султандарды ылги да жагым сыз бейнелей бермей, тарихи шындыкка сай суреттелу кажеттш гш мензеп отыр. Осы жиында шыгып сейлеген F.MycipenoB романды жогары багалады. Ол «Абайды» орыстыц «Евгений Онегишмен» катар койган. «Мухтардыц «Абайьша» шын магынасында сьш айтуга мен де журексшемш» - деп, кез-келген адамньщ роман туралы жатып-пугып айта беруше |