Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| Kareci
деп мойындайды). Сьщаржак сьшшылар - Кенжебаев пен Нуртазиндердщ казак совет поэзиясына арсыздыкпен жала жабулары кездейсок нэрсе емес. BipaK осы се- Kuifli зиянды эрекеттердщ сыры эл1 б1зде эшкереленген жок». Осы ыцгайда жазылган «совет эдебиетш жат идеялардан таза устайык» («С оц иалистк Казакстан», 1949, 20 наурыз), С.Сештовтщ «А.А.Жданов жэне эдебиеттм1здщ келел1 мэселелерЬ) («Эдебиет жэне искусство», 1949, №8) деген сиякты макалаларда казак эдебиетш улттык тургыдан зерттеуге умтылыс- тьщ, кай-кайсысы болмасын, тойтарыс тауып отырды. 1949 жылдьщ соцына карай Казакстан К(б)П Орталык Комитет! «Эдебиет жэне искусство» журналы мен орыс тш н де шыгып туратын «Казакстан» альманагыныц партия алга койып отырган идеологиялык мшдеттерд1 жузеге асыру барысын карап, бул саладагы жумыстарын канагаттангысыз деп тапты. Басты кемш ш к ретв д е басылым беттершде советпк OMipfli кер кем бейнелейтш туындылардыц аз, ез дэрежесшде емес екендит атап керсетищ . Сондай-ак «орыс жазушыларыныц, ССРО-дагы туыскан халыктар жазушыларыныц тацдаулы шы- гармаларын казак тш н е аударуды уйымдастырмайды, окушыларды халык демократиясы ел- дер1 жазушыларыныц шыгармаларымен таныстырмайды» деген де мшдер тагылды. «Эде биет жэне искусство» журналы сын жэне библиография бел1мшщ жумысы «канагаттангысыз журпзшедт Онда казак эдебиетшщ шугыл мэселелер! кетершмейд1, казак эдебиетше такы- рып, жанр, жеке мэселелер женшде толык шолу жасайтын, Ka3ipri эдебиеттщ тэж1рибесш ко-рытатьш макалалар мулде жок. Жарияланган рецензиялар кебшесе шыгармалардыц мазму- нын кайталап айтады, идеяльщ жэне керкем дк талдау жасамайды» («Лениншш жас», 1949, 11 желтоксан) тургыда багаланды. Казакстан К(б)П Орталык Комитет! журналдыц редакто- рын орнынан алып, жацадан К-Жармагамбетовп жауапты редакторльщка, М.Эуезов, F.My- cipenoB, Э.Эбш ев, С.Омаров, Э.Кайыргелдин сиякты каламгерлерд1 редколлегия мушелкше б ек тп , жумысты жаксартуды мвдетгедь Осы жылдьщ желтоксан айында Казакстан Кецес Жазушьшар одагыныц IV пленумы бо лып e ir i. Онда «Казак совет эдебиепндеп жайы мен мшдетгерЬ) туралы одактыц басшысы С.Муканов жасаган баяндама бойынша 42 адам жарыссезге шыкты. Баяндамада Казакстан К(б)П Орталык Комитетшщ хатшысы Ю маровтыц жэне баска да шыгып сейлеушшердщ сейлеген сездер1нде эдеби сынныц мэселелер! сол кездеп казак эдебиетшщ жай-кушмен байланыста эцпмелендт Непзшен Ka3ipri эдебиетт!ц мэселелер! сез болганымен де эдебиет тщ тарихы, оны зерттеу icrepumeri идеяльщ кемшшктер хакында да едэу!р козгалды. Пленум казак каламгерлерш «адам баласын шын бакытка жетюзетш коммунизм идеологиясынан» ауыткымауга, ескш ш дктщ , шыгыстыц шырмауына Tycin калмауга, орыс эдебиетшен уйре- нуге шакырды. Баяндамашьшар мен шыгып сейлеушшер эдебиетт!ц партиялыгы тургысы- нан кеб!не эдебиеттег! кемшшктер жайлы айтыцкыраганымен де мерзкод баспасез бетте ршде кетерше бастаган «ур да жьщ» сындарга бара койган жок. T im i сол кезде М емлекеттк сыйлык алганына карамастан, солакай сынньщ найзасына ш нш , ескш кп дэрштейтш зиянды шыгарма атала бастаган М.Эуезовтщ «Абай» романын баяндамашы С.Муканов «Акындар агасы» туралы жалпы айтарымыз, идеяльщ жэне керкемдк жагынан бул роман да казак совет эдебиетшщ зор табысы» («Эдебиет жэне искусство», 1950, №1, 66-6.), - деп багалауыныц ез1 айтарлыктай болды. С.Мукановтыц баяндамасында сол кездеп казак эдеби сыныньщ жай-куйш жацадан шыгып жаткан шыгармалардыц идеяльщ-керкемдк тургыдан саралану мэселелер1мен упггастыра карастырган. Сандык жагынан сын макалаларыныц ете аздыгына эдебиетшшер назарын аударган. Белгш эдебиепш Б.Кенжебаевтьщ соцгы он 6ip айда ундемей калганы, Т.Нургазиннщ «Абай» романы жайлы жалгыз макала жазумен гана шектелгеш жаксылыктыц белгнл емес дегендей емеурш танытгы. Эдебиепмгздщ жет1сткгер1 ретшде М.Эуезовтщ «Абай», F.Myc- тафиннщ «Миллионер» сиякты туындыларга оц бага берщщ. Десек те баяндаманьщ Heri3i жаца шыгармалардагы елеул1 кемшшктерд1 керсетуге, осы салада сын аткарып жаткан, колынан келмей журген мэселелерге арналды. Баяндамашы кыза-кыза келе езшщ «Сьфдария» романын да сын дшрменше салып ж1берш, оныц жетт турл1 кемш ш гш санамалап турып керсеткен. 214 Дандай ЫСКАКУЛЬ Ш маров М.Эуезовтщ «Абай», С.Мукановтыц «Ботагез», Е.Мустафиннщ «Миллионер: сиякты шыгармаларын казак эдебиетшщ табысы ретшде оц бага берген. Абайды аса жогар! багалап, «тур женшен де, поэзияны идеяга байыту женшен де б1здщ акындарымыз Абайда] уйренулер1 керек», - дедь «Абай мектебшщ мэдениеп жогары екещцгш» баса айтты. Де] турганмен, Абай шыгыс поэзиясынан уйрещц деген niKip айткан Э.М эметованы сынг алады. «Эдебиепм1здеп жаксы нэрсенщ ешкайсысы да мусьшман шыгысы аталатындардьи реакцияшыл эдебиетшен нэр алган емес» («Эдебиет жэне искусство», 1950, №1, 78-6.) деп, улы Абайды «реакцияшыл шыгыска мулде карама-карсы» кояды. Сонымен 6 ip r республикадагы коммунисток идеологияныц сол кездеп ту устаушыларыныц 6ipi болга] ЕОмаровтыц узак сезшде казак акын-жазушыларын, галымдарын ултшылдыкпен айыпта; ниет1 кершбейтшднш де айта кеткен жен. Осы кездеп эдеби сында, жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|