Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган


e s i  не е к ен д тн аныктайды. Эдебиетп енердщ бес  турщщ (сэулет, сымбат, кескш, эуез, сез)  6ipiHe



Pdf көрінісі
бет75/780
Дата19.10.2023
өлшемі31,36 Mb.
#119326
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   780
e s i 
не е к ен д тн аныктайды. Эдебиетп енердщ бес 
турщщ (сэулет, сымбат, кескш, эуез, сез) 
6ipiHe, 
онда да ец непзпсш е жаткызган. Сез ене- 
piHin Heri3i сез болса, керкем шыгарманыц тш д к жактарын карастыруга ецбекте едэу1р орын 
бершген. ЭЫресе тш тазалыгына, тш эуездшгше назар аударыцкыраган.
Ецбектщ аса к¥нДы жактарыныц 
6 ip i 
мунда эдебиеттану терминдер1 алгаш рет казак 
тшнде колданылып, гылыми айналымга туст!. Ахац тш кернектш гш жасау жолдары дегенде 
кер1ктеу, мецзеу, эсерлеу, тецеу, ауыстыру, мезгеу, эарелеу, бейнелеу, алмастыру, кейштеу, 
арнау, кайталактау, шендеспру, дамыту, туйдектеу, кекесшдеу сиякты терминдерд1 колда- 
нады. Айшыктау амалдары аталып журген осы атаулардыц б1разы 
6yriH ri 
эдебиетануымыз-


52
Дандай Ы СКАф ЛЫ
да колданылып жур. Ал emu 
6
ipeynepiHi
4
эл! кунге дешн орысша айтылып келе жаткандыгы 
кынжылтады.
Керкем эдебиетгеп сейлемдер «ернекп сейлемдер», «елецщ сейлемдер» деп 
eKire 
ж1ктел- 
ген. «Эрнеки сейлемдерге» прозальщ курмалас, «елещц сейлемдерге» поэзияльщ елец 
сейлемдер! жащызылган. Кдамалас сейлемдер ш тей тагы да сепз турге белшген. «0ленд1 
сейлемдердщ 
« e x i Typi 
бар: «энд1 елевдер», «мэнд1 елендер».
«Эдебиет таныткышта» сез енерш жштеудщ, талдаудыц 
6yriHri 
кунге уксай бермейтш 
езш д к ж уйеа бар. Мысалы, жалпы тицц «Кара сез», «дарынды сез» деп, айырган. 0 з кезе- 
гшде бул 
eKeyi 
ары карай тагы да таратылады. Кггапта эдеби сын жайына едэу^р токталган. 
Эдеби сында « т и р дурыстыгыныц устше 
niKipre 
бершген сурет, сулульщ жагы да 
TeKcepi-
ледЬ> дей келш, оныц мшдеттерш айкындайды.
«Кесемсез» термин! сощы кездерде публицистиканыц орнына колданылып жур. Ахац оган 
мынадай аныктама 6epinTi: «шешен сез ауызша айтылады, кесем сез жазумен айтылады. Кесем 
сез элеумет icme басшьшык n k ip журпзетш болгандыктан да кесем сез деп аталады, Кесем 
сез кундеп мэселе жайын сейлейтш сез болган соц, к е зв д еп шыгып турган газет-журнал 
жузщце шыгады» (сонда, 223-224 беттер).
Ецбектщ «Дарьшды сез» аталган екшпп бел1мшде керкем эдебиеттщ теориялык мэселе- 
flepi кещнен карастырылады. Ахац эдебиетп «айтылу турше карай непздк уш топка» белген. 
Олары: эуезе, толгау, айтыс. Муны бугшше айтатын болсак, эдебеитщ уш теп: эпос, лирика, 
драма. Айырмасы - Ахандш казакша да, 6yriHrici орысша.
А.Байтурсынов жалпы эдебиетп ауыз эдебиеп жэне жазба эдебиет деп 
eKire 
беледь Ауыз 
эдебиетш жктегенде бугшп жуйем1зден езгешелеу принцип устанган. Мысалы, ауыз эдебие­
тш жумсалатын орнына карай сауыктама, сарындамага айырады. Ал сауыктаманы ермектеме, 
зауыктамага беледь Ермектеменщ ертеп, 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   780




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет